25 دقیقه مکالمه / 24 ساعته آنلاین

اعتمادآنلاین - حالا بازی‌های کامپیوتری، اینترنت و هزاران امکانات دیگر بسیاری از نوجوانان، جوانان را در این فکر فرو برده است که کدام روش را باید دوست داشته باشند. اوقات فراقت بچه های امروز در بازی های ساده خلاصه نمی شود، آنها اگر هم در کوچه برای بازی می روند اکثرشان دور هم جمع می شوند و در اینترنت با تبلت هایی که در اختیار دارند مشغول بازی های گروهی می شوند. افراد خانواده دور هم جمع هستند. هیچ کس در اتاق شخصی خود نیست. همه در پذیرایی خانه نشسته اند. شاید از دور که به این تصویر نگاه کنیم، یک تصویر زیبا از یک خانواده دوست داشتنی باشد اما در این خانواده از گفت و گو و مشارکت جمعی خبری نیست. بچه ها در خانه هستند و خیال پدر و مادر راحت است. اما هر کسی سرگرمی خاص خود را دارد. بچه های خانواده سرگرم تلفن همراه، تبلت و ... هستند و پدر و مادر نیز مشغول تماشای شبکه های تلویزیونی یا کار با گوشی های هوشمند هستند. حالا هر کسی سرش به کار خودش است. هر چند گاهی یکی از اعضای خانواده می خندد، دیگری حتی هدفون هم به گوش گذاشته و خود را از فضای خانه دور کرده است.

این فضای اکثر خانواده ها است. خانواده هایی که در سالهای قبل شب ها دور هم جمع می شدند و با هم صحبت می کردند امروز به خانواده هایی کم حرف تبدیل شده اند.

چندی پیش بود که وزارت ورزش و جوانان نتایج یک بررسی را منتشر کرد که در آن بیان شده بود که ۵۶,۱ درصد از جوانان اوقات فراغت خود را در خانواده سپری می‌کنند؛ اما در طول ۲۴ ساعت، میان والدین و فرزندان، تنها ۲۵ دقیقه گفتمان صورت می‌گیرد.

حالا در گزارشی که به تازگی توسط لابراتوار کسپرسکی که در زمینه امنیت کامپیوتر فعال است منتشر شده، بیان شده است که کودکان خاورمیانه بیشترین زمان آنلاین خود را با استفاده از ابزارهای ارتباطی مثل شبکه های اجتماعی، ایمیل، چت و غیره می گذرانند.

در این گزارش همچنین بیان شده که حدود ۷۳ درصد از فعالیت های آنلاین کودکان از این طریق است. به طوری که پورتال های بازی ۵ درصد و وبسایت هایی شامل مشروبات الکلی، مواد مخدر و دخانیات ۳ درصد از این آمار را شامل می شوند.

استفاده بیش از حد افراد جامعه، به خصوص نوجوانان و جوانان از تلفن‌های هوشمند، تبلت‌ها و ... که دسترسی به فضای اینترنت را بسیار آسان نموده‌اند، دارای فواید و معایبی است و مسلماً عدم آگاهی در استفاده درست از آنها می‌تواند موجب زیان‌های جبران‌ناپذیری به خصوص برای نسل جدید کودکان در کشورمان داشته باشد.

به عقیده جامعه شناسان پرسه‌زدن در دنیای مجازی، ذهن کودکان را یک بعدی کرده و آنها را با مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی نارس تحویل جامعه می‌دهد، به‌طوریکه در ارتباطات واقعی با افراد خانواده و اجتماع، واکنش‌های هیجانی مناسبی، چه از طریق گفتار و چه رفتار بروز نمی‌دهند. حالت صورت و لحن کلام‌شان کوچک‌ترین حس یا هیجانی برای مخاطب‌شان و حتی برای خودشان ایجاد نمی‌کند، ابراز احساسات در آنها ضعیف می‌شود و در درک هیجانات طرف مقابل هم تنبل می‌شوند و این ناتوانی در برقراری ارتباط با افراد مختلف، تازه شروع مشکلات ارتباطی آنها در جامعه است؛ جامعه‌ای که در مرحله ورود به آن هستند و قرار است در آن ادامه تحصیل دهند، کار پیدا کنند و روابط عاطفی و اجتماعی داشته باشند .

در این گزارش که ۱۲ ماه زمان برده است، با استفاده از راهکارهای لابراتوار کسپرسکی که برای کامپیوتر های شخصی و مک بوک ها است با استفاده از ماژول باز کنترل والدین و اشتراک گذاری بازدید ها و یا امکان بازدید وب سایت ها و محتوای نامناسب به صورت پنهانی، نشان داده شد که کودکان زمانی که متوجه این کنترلها می شوند بازدید از رسانه های ارتباطی و وبسایت هایی با مضمون بزرگسالان را قطع می کنند. این روند می تواند نشان دهد که کودکان نسبت به فعالیتهای خود روی تلفن همراهشان حساس هستند.

بررسی ها از این وضعیت در کشورهای مختلف حاکی از آن است که گروه «رسانه های ارتباطی اینترنت» جز محبوبترین ها در کشور مکزیک بوده که حدود ۸۶ درصد این آمار را به خود اختصاص داده است. در همین حال روسیه، برزیل و ایتالیا ( کمی بیش از ۷۰درصد ) در این رده بندی قرار دارند. اما کمترین میزان ارتباط در این دوره مربوط به کودکان کشور چین (۳۰ درصد) آلمان (۳۱ درصد) و انگلستان ( ۳۲درصد) بوده است.

در این گزارش که به تازگی منتشر شده، بیان شده است که کمترین میزان محبوبیت این گروه در کشوری بود که گروه «بازیهای کامپیوتری» بیشترین میزان محبوبیت را داشت. کودکان در انگلستان (۲۸ درصد)، آلمان (۲۶ درصد ) و استرالیا (۲۱ درصد) پرداختن به بازی های آنلاین را بیشتر دوست دارند. در حالیکه کودکان مکزیک (با ۴ درصد)، ایتالیا (با ۶ درصد) و ژاپن (با ۷ درصد) این کار را خیلی کم انجام می دهند.

هنگامی که صحبت از مشاهده ویدئو، گوش دادن آهنگ و دانلود نرم افزار به میان آید، کودکان ژاپنی سرآمد هستند. در همین حال حدود ۱۷ درصد از کودکان ژاپنی علاقه به خرید آنلاین دارند. همچنین ۲۰درصد از کودکان و نوجوانان چینی نیز علاقمند به خرید آنلاین هستند.

حالا دیگر تنها بزرگترهای خانه نیستند که کار با دستگاه های صوتی و تصویری خانه را بلد هستند بلکه این روزها کودکان و نوجوانان بیشتر از والدین خود در استفاده از این کار مهارت دارند. کودکان امروز همانطور که از دنیای واقعی دور شده اند و ترجیح می دهند که در فضای آنلاین به سر ببرند گویا در حال ایجاد حس اعتماد به نفس و متکی شدن به خود در فضای آنلاین هستند. آنها خودشان موزیک را برای گوش دادن انتخاب و دانلود می کنند، برای تماشای فیلم ها و کارتن هایشان خود دست به کار می شوند و نرم افزار هایی را که لازم دارند را خود نصب می کنند.

در کشور ما نتایج تحقیقی که در همایش عصر مجازی و چالش های پیش رو در سال 1389 ارائه شد، نشان می دهد که بیشترین استفاده کنندگان از اینترنت جوانان هستند و 35 درصد از آنها به خاطر حضور در چت روم، 28 درصد برای بازی های اینترنتی، 30 درصد به منظور چک کردن پست الکترونیکی و 25 درصد نیز به دلیل جستجو، در شبکه جهانی هستند.

اما همانطور که سرگرمی های کودکان و نوجوانان در دنیای امروز بیش از گذشته شده است، دلمشغولی ها و دغدغه های والدین نیز تغییر کرده و افزایش چشم گیری نسبت به گذشته داشته است. همین موضوع باعث شده که میزان گفت و گو در خانواده ها کاهش پیدا کند. که این امر حرف‌های مشترک آن‌ها را کاهش و درنتیجه رغبتشان را برای گفتگوهای خانوادگی کم کرده است.

نتیجه یک بررسی در وزارت ورزش و جوانان نشان داده است که ۵۶,۱ درصد از جوانان اوقات فراغت خود را در خانواده سپری می‌کنند؛ اما در طول ۲۴ ساعت، میان والدین و فرزندان، تنها ۲۵ دقیقه گفتمان صورت می‌گیرد. این بخشی از نتایج تحقیقی است که از سوی وزارت ورزش و جوانان انجام شده و از سوی محمود گودرزی، وزیر ورزش و جوانان در نخستین کنفرانس اوقات فراغت اعلام شد.

او در توضیح بیشتر درباره این تحقیق انجام شده به روزنامه «شهروند» گفته است: «این بررسی در سال‌های اخیر و به صورت ملی انجام شد؛ این‌که مشخص شده ۵۶درصد از جوانان اوقات فراغتشان را با خانواده می‌گذرانند، خبر خوبی است اما گفتمانی که میان والدین و فرزندان وجود دارد، ضعیف است؛ شاید یکی از دلایل آن هم وجود و گسترش ابزارهای جدید و نمادهای تکنولوژی است که این ارتباطات را محدود کرده است، کاهش این گفتمان باعث افزایش آسیب‌ها می‌شود. ما باید تلاش کنیم تا این فضا اجتماعی شود.»

اما تنها محمود گودرزی نیست که چنین صحبتی مطرح کرده است بلکه اکثر مسئولین که سر و کارشان با جوانان، نوجوانان و کودکان است هم چنین نظری دارند. برای نمونه معاون اجتماعی اداره کل بهزیستی ایلام در اردیبهشت ماه 95 به ایسنا گفت که در سال‌های اخیر میزان متوسط گفتگو در خانواده‌ها به دلایل مختلف کاهش‌یافته و به 25 دقیقه در طول شبانه‌روز رسیده است که یکی از علت‌های این مسئله، مشغله کاری زیاد والدین است.

ظهور تکنولوژی های ارتباطی به همراه تحولاتی که در فضای مجازی بوجود آورده است، بسیاری از کارکردهای خانواده ها را دچار اختلال کرده است. فضای مجازی نسل جدیدی از فضای روابط اجتماعی هستند که، توانسته اند به خوبی در زندگی مردم جا باز کنند. اما از آنجایی که این فضا جدی گرفته نشده و خانواده ها کارکرد سنتی خود را داشته اند جوانان و نوجوانان این روزها در خانه اما ذهنشان در فضای مجازی است.