چه کسی جانشین موگابه خواهد شد؟

اعتمادآنلاین| شهاب شهسواری - مورگان چانگیرای، نخست‌وزیر 73 ساله پیشین زیمباوه که سال‌هاست به صورت مسالمت آمیز و در جریان رای‌گیری‌های عمومی با موگابه مقابله می‌کند، قرار است در انتخاباتی که یک سال دیگر برگزار می‌شود به عنوان رهبر جنبش تحول دموکراتیک رو در روی موگابه بایستد.

اما شرایط برای چانگرای آنچنان مساعد نیست، او در انتخابات سال‌های 2002 و 2008 در مقابل موگابه ایستاد و شکست خورد. در انتخابات 2008 او با کسب 48 درصد آرا و بعد از درگیری‌های خشونت‌بار در هراره تصمیم گرفت از انتخابات کناره‌گیری کند. او تاکید کرد که شرکتش در دور دوم انتخابات خطرناک است و کسانی که به او رای بدهند در معرض خطر مرگ قرار دارند.

در همین شرایط امرسون منانگاگوا، معاون اول رییس جمهور و یکی از قدرتمندترین سیاستمداران عضو حزب حاکم «اتحادیه ملی - جبهه میهنی»، از شرایط بسیار بهتری برخوردار است. قانون اساسی جدید زیمباوه که در سال 2013 تصویب شد، تعدادی مواد موقت دارد که برای یک دوره 10 ساله تا سال 2023 اعتبار دارند. بر اساس این مواد اگر طی این سال‌های رییس جمهور زیمباوه کناره‌گیری کند یا جانش را از دست بدهد، بدون نیاز به برگزاری انتخابات ریاست جمهوری حزب حاکم «اتحادیه ملی - جبهه میهنی» می‌تواند جانشین او را مشخص کند. در این شرایط امرسون مانگاگوا، یکی از اصلی‌ترین نامزدهای جانشینی موگابه محسوب می‌شود.

رویترز در گزارشی بر اساس اسناد درز کرده از سازمان‌های امنیتی زیمباوه، خبر می‌دهد سیاستمداران قدرتمند زیمباوه به صورت گسترده در حال برنامه‌ریزی و جمع کردن هواداران خود هستند. رویترز ادعا می‌کند که صدها سند از میان اسناد سازمان اطلاعات مرکزی زیمباوه در اختیار دارد که از برنامه‌ریزی‌های رقبای رییس جمهور برای نشستن بر کرسی او خبر می دهد.

بر اساس گزارش رویترز این اسناد در کنار خبرهایی که منابع این خبرگزاری در اختیارش قرار داده‌اند نشان می‌دهد که منانگاگوا، وکیل 73 ساله که مدت‌هاست به عنوان متحد اصلی موگابه در عرصه دولت شناخته می‌شود،ا خود را برای قرار گرفتن در مقام رییس جمهور برای یک دوره پنج ساله انتقالی پس از مرگ یا کناره‌گیری موگابه آماده می‌کند. بر اساس این گزارش منانگاگوا برای رسیدن به این هدف با سفارت بریتانیا در هراره، سران ارتش زیمباوه و حتی مورگان چانگیرای به توافق رسیده‌است.

منانگاگوا حتی برای دولت آینده خود در حال جمع کردن پشتیبانی اتحادیه‌های کشاورزان است. موگابه در سال‌های اولیه قرن 21 پس از اقدام به اشغال مزارع مالکان سفیدپوست و تقسیم آن در میان سیاه‌پوستان، باعث ایجاد یک دوره بی‌ثباتی سیاسی و ورشکستگی اقتصادی زیمباوه شد. حال منانگاگوا برای جانشینی او بر احیای کشاورزی زیمباوه و باز پس دادن مزارع به سفیدپوستان حساب باز کرده‌است.

به گزارش رویترز هر چند چانگیرای که خودش یکی از رهبران قدیمی اتحادیه‌های کشاورزان محسوب می‌شود، ائتلاف احتمالی با منانگاگوا را غیرممکن نمی‌داند و از هر گونه اصلاح عملکرد دولت در برابر کشاورزان حمایت می‌کند، اما رابرت موگابه با سیاست‌های منانگاگوا برای تغییر رویکرد نسبت به مالکان سفیدپوست و رفتار صمیمانه با سفیدپوستان زیمباوه به شدت مخالف است.

رویترز گزارش می‌دهد هر چند اسناد سازمان‌های اطلاعاتی به همکاری سفارت بریتانیا برای تشکیل دولت بالقوه آینده زیمباوه اشاره می‌کنند، اما سخنگوی سفارت بریتانیا در هراره هر گونه دخالت این سفارت در امور داخلی زیمباوه از جمله دفاع از اشخاص، گروه‌ها و سیاستمداران زیمباوه را رد می‌کند.

یک سند در میان اسناد اطلاعاتی که در اختیار رویترز قرار دارد در عین حال از وضعیت بسیار وخیم سلامتی موگابه خبر می‌دهد. به نوشته این سند که تاریخ ان مربوط به روزهای ابتدایی تابستان سال جاری است از گریس موگابه همسر رییس جمهور زیمباوه نقل می‌کند، وضعیت سلامت رابرت موگابه به شدت در شرایط بدی قرار دارد و «روزهایش بر روی زمین در حال به شماره افتادن است.»

موگابه از عرش تا فرش

زمانی که رابرت موگابه سال 1980 با اعلام استقلال از استعمار بریتانیا قدرت را در زیمباوه در اختیار گرفت، توانست به سرعت به دلیل در اختیار داشتن منابع طبیعی سرشار، کشور تازه استقلال یافته‌اش را در شرایط رونق قرار دهد. سرزمینی که موگابه بر آن حکومت می‌کرد سرزمینی غنی، با مزارع مدرن صنعتی یادگار مانده از استعمار و نیروی انسانی تحصیل‌کرده بود. جولیوس نایه‌ره‌ره، رییس جمهور تانزانیا در ان دوران به موگابه گفته‌بود: «جواهری به میراث برده‌ای. از آن به خوبی محافظت کن.»

موگابه، رهبر شورشی مارکسیست پیشین، در سال‌های اولیه دولتش با گسترش تامین اجتماعی، بهبود وضعیت آموزش و پرورش و رشد اقتصادی بی‌سابقه از سوی جهان مورد تحسین واقع شد. او در عین حال توانست برنامه آشتی ملی با اقلیت سفیدپوست زیمباوه را با موفقیت اجرا کند. اما سال 1998 زمانی که موگابه با رقابت سیاسی از سوی جنبش تحول دموکراتیک مواجه شد و قدرت خود را در خطر دید، ناگهان روش‌اش را تغییر داد.

او سال 2000 برنامه اصلاحات ارضی جدیدی را اعلام کرد که بر اساس آن انقلابی‌های پیشین را تشویق می‌کرد زمین‌های زراعی مالکان سفیدپوست را تصرف کنند. در طول برنامه اصلاحات ارضی موگابه دست کم 12 کشاورز سفیدپوست کشته‌شدند و بسیاری از سفیدپوستان به دلیل نگرانی از آینده خود به آفریقای جنوبی، بریتانیا و استرالیا پناه بردند. سفیدپوستانی که در زیمباوه باقی ماندند هدف سیاسی خود را طی 17 سال گذشته سرنگونی دولت موگابه قرار داده‌اند.

از زمان اصلاحات ارضی موگابه تاکنون میزان صادرات کشاورزی زمیباوه که پیش از آن 40 درصد از درامدهای ارزی کشور را تامین می‌کرد به کمتر از 3 درصد ارزش صادرات زیمباوه کاهش پیدا کرده‌است. طی 10 سال از 1998 تا 2008 درآمد ناخالص داخلی زیمباوه نصف شد.

منانگاگوا، اما تلاش می‌کند که تمام مخالفان موگابه برای حمایت از خودش بسیج کند. امید اصلی منانگاگوا این است که بتواند بر اساس مواد موفت قانون اساسی با گرفتن رای از حزب به مقام ریاست جمهوری برسد. به نظر نمی‌رسد در یک انتخابات عادی منانگاگوا بتواند به ریاست جمهوری برسد. او به دلیل نقشش در سرکوب مخالفان در استان غربی ماتابله‌لند به شدت در بین شهروندان منفور است. پیش از این در سال‌های 2000 و 2005 تلاش کرده‌بود تا به عنوان نماینده پارلمان وارد مجلس شود اما از کسب آرای لازم بازمانده‌بود.

در عین حال گزارش‌های امنیتی که در اختیار رویترز قرار گرفته‌است نشان می‌دهد که منانگاگوا از مشکل مصرف بیش از اندازه الکل رنج می‌برد. با این حال نزدیکان منانگاگوا سومصرف الکل از سوی او را تکذیب می‌کنند.

سفیر بریتانیا در هراره، کاتریونا لینگ هم از جمله هواداران جانشینی منانگاگوا به جای موگابه محسوب می‌شود. رویترز این مطلب را به نقل از چهار منبع نزدیک به دولت زیمباوه تایید کرده‌است. با این حال سفارت بریتانیا هرگونه دیدار میان سفیر و معاون رییس جمهور زیمباوه را تکذیب می‌کند. با این وجود به نوشته رویترز مقامات اتحادیه اروپا و ایالات متحده آمریکا با برنامه‌های سفارت بریتانیا برای جانشینی منانگاگوا به جای موگابه مخالفت می‌کنند.