امام موسی صدر گمشده ایران و جهان اسلام است/ هنوز گمشده‌مان را نیافته‌ایم

اعتمادآنلاین| آیین رونمایی از مجموعه 12 جلدی «گام به گام با امام موسی صدر» یکشنبه ششم اسفند با حضور و سخنرانی دکتر سید عباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، دکتر اشرف‌السادات بروجردی، رئیس کتابخانه ملی، دکتر علی‌اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی، مهدی فیروزان، مدیرعامل موسسه شهرکتاب، حورا صدر، رئیس موسسه فرهنگی و پژوهشی امام موسی صدر، موسی اسوار، عضو فرهنگستان زبان و سرپرست تیم ترجمه و تدوین مجموعه «گام به گام با امام موسی صدر»، آیت‌الله احمد مبلغی، عضو مجلس خبرگان رهبری در تالار قلم کتابخانه ملی برگزار شد.

سیدعباس صالحی در این مراسم گفت: چهلمین سال انقلاب را در حالی آغاز می‌کنیم که هنوز گمشده‌مان را نیافته‌ایم. با رونمایی از این کتاب بوی پیراهن یوسف به مشام ما می‌رسد. امام صدر در کمتر از دو دهه به شخصیتی تبدیل شد که در طول جهان اسلام از نظر ویژگی‌ها کم نظیر است. امام صدر گرچه اجدادشان در لبنان بودند، اما خودش جز سفرهای کوتاهی لبنان را ندیده بود.

وی افزود: ایشان وقتی به لبنان رفت، چگونه در زمان کوتاهی بدل به مرجع لبنان شد. این نکته بسیار مهمی است. اینکه فردی به یک محیط غریبه می‌آید اما در یک فاصله کوتاهی چنین مرجعیتی را پیدا می‌کند سوال قابل توجهی است. امام صدر را باید به عنوان یک پدیده اجتماعی در نظر گرفت. وقتی افرادی به جایی می‌آیند تا بخواهند انس پیدا کنند زمان زیادی را نیاز دارند، اما ایشان در یک فاصله کوتاه چنین جاذبه‌ای را فراهم کرد که فضای لبنان را از تمامی جهات مورد اثر قرار داد.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: شاید چنین تفالی را مرحوم آل‌یاسین در نامه‌ای به سیدجعفر شرف الدین مطرح کرده بود. او در این نامه نوشت: «من اطمینان دارم که این نوری که در آسمان صور ساطع شده در مرزهای صور محدود نمی‌ماند و همه عالم اسلام را دربرمی‌گیرد.» این پیش‌بینی محقق شد و فردی که تنها به صور آمد و اینکه میلیون‌ها انسان را در زمان خود و پس از خودش با خود دارد.

صالحی در ادامه با اشاره به این که توجه به ویژگی‌های شخصیتی امام صدر برای همه ما بسیار مهم است، گفت: پرسش من از نقطه نظرهای سیاسی، اجتماعی و تربیتی بسیار مهم است. امام فرصت چندانی برای ارتباط مستقیم با لبنانی‌ها و محیط لبنان را نداشت اما در کمتر از چند سال به شخصیت مرجع اجتماعی در لبنان و بیرون از لبنان در جهان اسلام و بدل به پایگاه اصلی در تمامی حوزه‌ها شد. این پرسش پژوهش می‌طلبد. این موسوعه که به همت موسسه امام موسی صدر، امروز ترجمه فارسی‌اش رونمایی می‌شود و بخش عربی‌ آن سال‌ها قبل منتشر شده بود، می‌تواند کمک مهمی برای یافتن پاسخ این سوال باشد.

صالحی در پایان سخنانش گفت: من در حد فهم خود ‌خواستم با طرح این سوال دریچه‌هایی را بر عرضه و نقد باز کنم. برای این سوال که چگونه امام صدر در کمتر از دو دهه به مرجع اجتماعی بدل شد؟ او چه ویژگی‌هایی داشت که به چنین قله و افقی دست پیدا کرد؟ امام صدر چه می‌کند در یادداشت‌ها ارتباطات و تاملات ذهنی‌اش که چنین جذبه‌ای برایش مهیا می‌شود؟ من به همین طرح سوال اکتفا می‌کنم و از تمام کسانی که مجموعه عربی را فراهم کردند یعنی از جنبش امل در لبنان و همچنین موسسه امام موسی صدر در تهران که ترجمه آن را به سامان رساندند و باعث آشنایی ایرانی‌ها با این متن مهم شدند، تشکر می‌کنم.

دعوت از اندیشمندان برای پژوهش در اندیشه امام صدر

حورا صدر در این مراسم گفت: «گام به گام با امام» ترجمه مجموعه 12 جلدی عربی «مسیرهالامام السید موسی صدر» است که به همت جنبش امل جمع‌آوری و تدوین شده و در سال 2000 رنگ انتشار به خود دیده است. این مجموعه در سال 2014 با افزودن مطالب تازه یافته و ویرایش جدید تجدید چاپ شد. مجموعه فارسی که امروز رونمایی می‌کنیم ترجمه ویراست دوم مجموعه عربی است با این تفاوت که سخنرانی‌ها و مصاحبه‌های فارسی امام را نیز دربردارد.

وی افزود: با انتشار گام به گام با امام موسی صدر یکی از اهداف مهم موسسه تحقق یافته و مجموعه اندیشه و عمل امام در اختیار مخاطب فارسی قرار گرفته است و اینک منابع معتبر پژوهش و مطالعه برای محققان و دانشمندان و دغدغه‌داران عرصه دین و سیاست و اقتصاد و تاریخ و جامعه عرضه شده است. از این فرصت استفاده کرده و از مدرسان گرانقدر حوزه‌های علمیه و استاید گرامی دانشگاه‌ها و مدیران مراکز تحقیقاتی و انجمن‌های علمی دعوت کنم تا پژوهشگران و دانشجویان را به تحقیق درباره سیره و اندیشه و اقدامات امام صدر تشویق فرمایند و پایان‌نامه‌ها و رساله‌های خود را به شخصیت و اندیشه او اختصاص دهند.

صدر ادامه داد: اگر بر تحقیق و پژوهش تاکید می‌کنم از باب مقدس کردن شخصیت امام صدر و شخصیت‌پرستی نیست بلکه از باب بهره گرفتن از تجربه مدیریتی موفق در دوره‌ای پر التهاب و بحرانی در دهه‌های شصت و هفتاد میلادی در تاریخ لبنان و منطقه است. «گام به گام با امام موسی صدر» که با تسلسل تاریخی ثبت و ضبط شده نخست به مخاطب و محقق کمک‌های شایانی می‌کند تا از جمله روش امام صدر را در هویت بخشی و ساماندهی به امور شیعیان مطالعه کند، روش و رویکردی که شیعیان را ارتقا و اقتدار می‌دهد ولی در عین حال میان آنها و دیگر مذاهب و ادیان دشمنی و جدایی نمی‌کند.

فرزند امام موسی درباره دیگر فواید مجموعه «گام به گام با امام موسی صدر» اشاره کرد: نکته دوم این است که این مجموعه کمک می‌کند روش و رفتار و مبانی تئوریک امام صدر را در تعامل با مذهب و ادیان دیگر مطالعه کند. روش و مبانی‌ای که در عین تمسک به اصول و مبانی دین، ارتباط و همزیستی و تعامل با دیگر ادیان، مذاهب را مغایر با مبانی مذهب نمی‌داند. همچنین کمک می‌کند تا فهم امام صدر را از دین و دین‌ورزی کشف و تبیین کند و اینکه چرا او ادیان را یکی می‌داند و معتقد است که ادیان برای خدمت به انسان آمده‌اند.

مدیر موسسه امام صدر اضافه کرد: این مجموعه همچنین کمک می‌کند تا زمینه‌های تاریخی و استدلال‌های امام را برای تاسیس مقاومت در لبنان و جامعه مقاوم در برابر اسرائیل این شرمطلق جست‌وجو کند و در عین حال تلاش‌های او را برای جلب حمایت جامعه جهانی برای جلوگیری از تجاوزها و طمع‌ورزی‌های اسرائیل مطالعه کند و در نهایت این مجموعه کمک می‌کند تا پژوهشگر روند شکل‌گیری و اوج‌گیری حرکت محرومان و تاسیس جریان مردمی برای مطالبات مردم با هدف ارتقای سطح زندگی و توسعه کشور و احقاق حقوق محرومان را تجزیه و تحلیل کند.

ضرورت جمع‌آوری آثار امام موسی صدر

مهدی فیروزان، داماد امام موسی صدر و مدیرعامل موسسه شهر کتاب در این مراسم گفت: شناختن «دیگری» از صفات امام موسی صدر بود. این مجموعه 12 جلدی ترجمه‌ای است از یک اثر عربی که 10 سال تدوین و جمع‌آوری مطالبش زمان برد و ترجمه آن هم در ایران با گروهی چند ده نفره طی 10 سال به سامان رسید.

وی افزود: آثار امام صدر از دو حیث باید جمع‌آوری می‌شد. نخست اینکه آثار در ایران، کشورهای عربی و کشورهای اروپایی پراکنده بود. نامه‌ها، مصاحبه‌های مطبوعاتی و تلویزیونی و همچنین گفتارها و سخنرانی‌هایی بود که خبر از یک منظومه فکری و مجموعه مدیریتی می‌داد که در کنار هم قرار گرفتن آنها تصویر مبانی اندیشه‌ای اعمال امام صدر را ترسیم می‌کرد.

فیروزان ادامه داد: دومین نکته‌ای که جمع‌آوری آثار امام صدر را ضروری می‌کرد این بود که او فرصت اینکه نظریه‌پردازی و تئوری‌پردازی کرده و سپس بر اساس آن نظریه اقداماتی را شکل بدهد، نداشت و همیشه اقدام پیش از نظریه شکل گرفته است. کسی که یک منظومه ذهنی دارد و مجموعه‌ای از طرح‌های اصلاحی در ذهنش است فرصت نوشتن ندارد، اما فرصت عمل کردن دارد و از این جهت ضروری است که امروز محققان ما را وامی‌دارد که مهندسی معکوس کنند و از عمل به نظریه برسند. از این به فتاوایی می‌رسید که جوهره‌اش توجه به انسان است.

مدیرعامل موسسه شهر کتاب همچنین روند ترجمه را نیز به این صورت توضیح داد: تاسیس کمیته‌ای در موسسه ترجمه و ویرایش را به صورت کارگاهی آغاز کرد. استاد موسی اسوار این کمیته را تشکیل دادند. یکی از مهم‌ترین مشکلات این ترجمه این بود که بیانات امام به صورت شفاهی و همچنین به لهجه لبنانی ایراد شده بود. اگر آقای اسوار نبودند قطعا این کتاب به نتیجه نمی‌رسید.

کتاب به منشور حکمرانی ما بدل شود

علی‌اکبر صالحی نیز یکی از سخنرانان این مراسم رونمایی بود. او در بخشی از سخنانش به بیان خاطراتی از امام موسی صدر پرداخت و ویژگی‌هایی از سخنرانی امام موسی صدر در دانشگاه آمریکایی بیروت، زمانی که خود در آنجا به تحصیل اشتغال داشت بیان کرد.

وی در بخش دیگری از سخنرانی خود گفت: امیدوارم موسوعه «گام به گام با امام موسی صدر» بتواند تبدیل به منشور انقلاب اسلامی و زیرساختی برای حکمرانی ما شود. ما اگر می‌خواهیم انقلاب خود را صادر کنیم باید به روش امام صدر که در این کتاب به یادگار برای ما مانده است، تاسی کنیم. او هیچگاه اسلام را تبلیغ نکرد و کسی را دعوت به دین نکرد، اما بدل به شیخ الشیوح لبنان شد و پیروان همه ادیان حتی امروزه هم از او به عنوان بزرگ خود یاد می‌کند.

خوانش صدر از اسلام رحمانی زمینه‌ساز رشد جوامع اسلامی

اشرف‌السادات بروجردی، رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی دیگر سخنران این مراسم بود. وی در بخشی از سخنان خود اشاره کرد: برخی از چهره‌ها و شخصیت‌ها تاریخ‌ساز هستند و تاریخ‌سازی به معنای ماندگاری در تاریخ برای منشا اثر جمعی است. امام صدر در زمره کسانی است که برای ملت‌های مسلمان تاریخ آفریده و همواره مورد اقبال اندیشمندان بودند. هرچند که شخصیت علمی امام زیر سایه شخصیت سیاسی او قرار گرفته اما تلاش‌های موسسه امام صدر با برپایی نشست‌های علمی و پژوهش‌های مختلف، باعث شده تا این چهره امام صدر نیز برای همه روشن شود.

وی افزود: محور اندیشه‌های امام صدر انسان بود و تلاش داشت تا بر طرح مباحث فکری، اقتصادی و... جامعه اسلامی به حدی از رشد و شکوفایی برسد که کسی متعرض آنها نشده و شرایط تهاجمی برای مسلمانان درست نکند. فکر می‌کنم اگر همه تاریخ سرزمین لبنان و بسیاری از کشورهای اسلامی را مرور کنند به این نکته می‌رسند که خوانش امام صدر از اسلام رحمانی، زمینه‌ساز رشد این جوامع شده است.

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ادامه داد: عدم توجه جوانان جامعه امروز به دین، ناشی از رفتار کسانی است که سرپرستی جامعه را بر عهده دارند. مردم لبنان امروز، که سی و چند سال از غیبت امام صدر می‌گذرد همچنان عاشقانه در پی تحقق اهداف آن بزرگوار هستند. این نتیجه نفوذ رفتار و باور اوست. بنابراین امروزه باید دلسوزان اسلام، شیعه و مسلمانان، مروری بر زندگی کسانی داشته باشند که حلقه وصل بین انسان‌ها بوده و هستند.

وی در پایان سخنانش گفت: لبنان محل زندگی طوایف متنوع و پیروان ادیان مختلف بوده است. با این اوصاف اما لبنانی‌ها از هر دینی که هستند، همواره از امام صدر به نیکی یاد می‌کنند؛ چرا که او توانست در زمان حضورش امام همه جامعه اعم از مسلمانان و مسیحیان باشد. امام کسی است که پیروانش را تا سرمنزله مقصود می‌رساند. امام حلقه وصل همه است و دایره را بر عده‌ای تنگ نمی‌کند. اگر شما امروز دغدغه دینداری و اسلام دارید و فکر می‌کنید که اسلام باید توسعه پیدا کرده و فراگیر شود، قاعدتا باید در رفتار خود مانند امام صدر باشید و رحمانیت اسلام را نسبت به همه انسان‌ها اعمال کنید.

منبع: ایبنا