نشست هلسینکی برای سوریه به چه معناست؟

اعتمادآنلاین| آتنا شهبازی- جلسه 16 ژوئیه بین دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات‌متحده و ولادیمیر پوتین، همتای روسی‌اش در هلسینکی باعث گرم شدن روابط دو کشور شد و به تعدادی از مسائل مربوط به منافع مشترک اشاره داشت.

به گزارش گروه بین‌الملل اعتمادآنلاین به نقل از الجزیره، برای ناظران سوری، این نشست فرصت مهمی برای روسیه و آمریکا بود تا بتوانند به توافقی برای پایان دادن به درگیری 7 ساله سوریه دست یابند. با توجه به تمایل ترامپ برای خارج کردن نیروهای نظامی از سوریه در اسرع وقت، شکی نیست که او با پوتین در مورد آینده این کشور به توافق خواهد رسید.

در کنفرانس مطبوعاتی مشترک بین این دو رهبر بعد از نشست، موضوع سوریه به‌سختی ذکر شد؛ اما این بدان معنا نیست که درباره سوریه در جلسه رودررو صحبتی نشده است. بیانیه مختصری در رابطه با سوریه ارائه شد و موضع ترامپ و آنچه را پوتین دنبال می‌کند نشان داد.

رئیس‌جمهور روسیه از کنفرانس مطبوعاتی اجلاس هلسینکی به‌عنوان فرصتی برای پیشبرد مسائل موردعلاقه‌اش ازجمله «عادی‌سازی» اوضاع سوریه استفاده کرد. او تأکید کرد که پناهندگان سوری در ترکیه، اردن و لبنان باید به خانه‌‌هایشان برگردند که به گفته‌ او، این موضوع به نفع اروپا است. پوتین همچنین استفاده از هواپیماهای روسی برای ارائه کمک‌های بشردوستانه به افراد محتاج در سوریه را پیشنهاد کرد. مهم‌تر از همه، او معتقد است که جنگ تمام‌ شده است و ترامپ هم مخالف آن نبود.

از سوی دیگر، رئیس‌جمهور آمریکا از همکاری نظامی روسیه و آمریکا در سوریه خبر داد و گفت: «سال‌هاست که جنگجویان ما بهتر از رهبران سیاسی هستند.»

این بیانیه به‌خودی‌خود قابل‌توجه بود، زیرا ترامپ معتقد است که برجسته کردن همکاری دو کشور، مکانیسم ارتباطات در طول جنگ سرد بود.

این همچنین بخشی از استراتژی پوتین است که از بی‌میلی ایالات‌متحده برای تعامل مجدد با روسیه استفاده کند، زیرا رئیس‌جمهور روسیه متوجه شده است که ارتباط و تماس منظم با دیپلمات‌های آمریکایی، لزوماً نتایج مطلوبی برای مبارزات سوریه نخواهد داشت. به همین دلیل است که او خطوط «اضطراری» را برای جلوگیری از کانال‌های دیپلماتیک سنتی انتخاب کرده است. به غیر از خط ارتباط مستقیم بین فرماندهان نیروهای روسی و آمریکایی در سوریه، او همچنین بر ضرورت برگزاری جلسات گاه‌به‌گاه با ترامپ تأکید می‌کند.

در طی کنفرانس مطبوعاتی، ترامپ دقیقاً همان کاری را انجام داد که روسیه از او می‌خواست. او تسلط بر درعا را در چارچوب منافع امنیتی اسرائیل نشان می‌دهد.

ترامپ گفت: «پوتین به اسرائیل هم کمک می‌کند؛ و هردوی ما با بنیامین نتانیاهو صحبت کردیم و آن‌ها خواهان انجام هر کاری که با امنیت اسرائیل در ارتباط باشد درباره سوریه هستند.»

برای روسیه، نقش ایران در سوریه موضوع بحث و گفتگو با ایالات‌متحده نیست، بلکه چیزی است که مستقیماً با اسرائیل مطرح می‌شود. چند ماه گذشته نشان داده است که همکاری روسیه و اسرائیل، با وجود محدود بودن، به تل‌آویو اجازه داده است تا از خطوط قرمز عبور نکند و مسکو بتواند دستاوردهای خود را در سوریه حفظ کند.

توافق برای آتش‌بس در جنوب غرب سوریه که توسط ایالات‌متحده، روسیه و اردن در 2017 اعمال شد و نظامیان این سه کشور بر آن نظارت کردند، اکنون در وضعیت شکننده‌ای به سر می‌برد. با این حال به نظر نمی‌رسد که این موضوع، مشکلی برای ترامپ در نشست هلسینکی ایجاد کرده باشد. عدم واکنش ترامپ به جمله پوتین درباره نابودی تروریست‌ها در جنوب غرب سوریه، یعنی ترامپ به بیشترین آسیب‌دیدگان این حملات یعنی به مردم و مخالفان میانه‌رو بی‌اعتناست و این در حالی است که بقایای داعش در یرموک هیچ آسیبی را متحمل نشده‌ است.

سکوت ترامپ در تمام این موارد پوتین را بیشتر ترغیب خواهد کرد. روسیه پس از پایان تشنج‌زدایی در شمال غرب سوریه و کمک به بشار اسد برای به دست آوردن کنترل این منطقه، نظرش بیشتر به مناطق شرقی جلب خواهد شد. باید دید زمانی که ارتش روسیه و ارتش سوریه به منابع غنی نفتی بیشتری در شرق فرات چشم بدوزند، ترامپ چگونه همکاری‌اش با روسیه را ادامه خواهد داد. شرق فرات، جایی بود که ایالات‌متحده نیروهای مزدور تحت امر روسیه را در ماه فوریه بمباران کرد؛ اما توافق ضمنی ترامپ برای تحویل دادن حکومت درعا به دولت دمشق، رسیدن به راه‌حلی مذاکره شده و قریب‌الوقوع را تضمین می‌کند.

مایک پمپئو، وزیر امور خارجه ایالات‌متحده در واکنش به دیدار ترامپ و پوتین برای بهتر شدن روابط دو کشور گفت: «توپ در زمین روسیه است.»

موضع ترامپ به‌وضوح نشان داد که پوتین در جنگ روسیه پادشاه و تصمیم‌گیرنده خواهد ماند و ایالات‌متحده در حال حاضر دخالت نمی‌کند.