انتشار «حصار و سگ‌های پدرم» بعد از 13 سال

اعتمادآنلاین| این رمان اولین رمان کردی بعد از انقلاب بود. پیش از انقلاب محمد قاضی با همکاری احمد قاضی «ژانی گَل» (درد ملت) نوشته ابراهیم احمد را ترجمه کرده بود که بعدا هم تجدید چاپ نشد. «حصار و سگ‌های پدرم» اواخر دولت اصلاحات در نشر چشمه چاپ شد. البته من این رمان را اواخر سال 78 یا 79 به ناشر تحویل دادم که به خاطر این‌که حاضر به سانسور نشدم با چند سال تأخیر در سال 82 منتشر شد. این کتاب اولین ترجمه من از کردی به فارسی بود.

او افزود: بعد از این‌که منطقه کردستان عراق به صورت خودمختار درآمد، هیچ‌ کتابی به مجوز نیاز ندارد و هر نوع کتابی چاپ می‌شود.

«حصار و سگ‌های پدرم» رمان مهمی در ادبیات کردی بود که در دروان بعث مجوز نگرفته بود و نویسنده با 10 سال تأخیر در سال 1996 آن را در سلیمانیه چاپ کرد. منتقدین از این کتاب به عنوان نقطه عطف ادبیات کردی یاد کرده‌اند و زمانی که کتاب و نقدها را خواندم تصمیم گرفتم آن را ترجمه کنم. در سال 1997 از نویسنده اثر برای ترجمه اجازه گرفتم. ترجمه کتاب هم دو سال طول کشید. دوستان نویسنده و شاعر از جمله علی‌اشرف درویشیان، امیرحسن چهلتن و شمس لنگردوی این کتاب را خواندند و ویرایش کردند و بعد من آن را به ناشر دادم. همان زمان ناشر معتقد بود این کتاب به همان صورت و بدون اصلاحات اجازه چاپ پیدا نمی‌کند اما آن را همان‌طور به ارشاد فرستادیم و تجربه دوستان درست بود و نتوانست مجوز بگیرد.

حلبچه‌ای ادامه داد: شیرزاد حسن به نمایشگاه کتاب تهران می‌آمد و در جریان خط قرمزهای این‌جا بود. در نهایت به سانسور برای حذف چند صفحه از کتاب تن داد. بخش‌هایی از سخنرانی نویسنده در کنگره نویسندگان جهان (که شامل 30 صفحه از کتاب 110 صفحه‌ای است) و چند صفحه از متن کتاب حذف شد. رمان بعد از چاپ در اواخر دوران اصلاحات چندین بار تجدید چاپ شد که با استقبال منتقدان و مخاطبان همراه بود. ترجمه این رمان باعث شد تا ناشران دیگر به ادبیات کردی توجه کنند. اما روزهای اولی که آقای احمدی‌نژاد آمد کتاب را خمیر کردند. چندبار هم قاچاقی و نسخه کپی آن چاپ شده است. حالا «حصار و سگ‌های پدرم» بعد از 13 سال دوباره مجوز گرفته و منتشر شده است. این‌سری سانسور نسبت به دوره قبلی کمتر است و می‌توان گفت بهتر از آن زمان است. خیالم راحت است که امانتداری در ترجمه کتاب رعایت شده وگرنه اصلا راضی نمی‌شدم. شیرزاد حسن هم در جریان چاپ این کتاب‌ هست و چاپ انحصاری آن را به نشر چشمه داده است.

او خاطرنشان کرد: رمان «حصار و سگ‌های پدرم» نقش «بوف کور» را در ادبیات کردی دارد و رمان مهم و تأثیرگذاری است. حتی برخی منتقدین، ادبیات داستانی کردی را به قبل و بعد از «حصار و سگ‌های پدرم» تقسیم می‌کنند. در ادبیات فارسی رمان‌های زیادی داریم اما تا سال‌ها رمانی مانند «بوف کور» نداشتیم.

مترجم کتاب «غروب پروانه» با اشاره به ترجمه رمان‌های بختیار علی، بیان کرد: بختیار علی نسل بعد از شیرزاد حسن است. من از بختیار علی هم کتاب ترجمه کرده‌ام، البته کتاب‌های این نویسنده نیز مشکلات سانسور را داشت. در دهه‌های 70 و 80 میلادی داستان‌های کوتاه شیرزاد حسن منتشر می‌شد که تغییر اساسی در ادبیات داستانی کردی ایجاد کرده بود. الان هم گاهی به ایران می‌آید و در برنامه‌های نشر چشمه شرکت می‌کند. من دو کتاب دیگر؛ یک رمان و مجموعه داستان از شیرزاد حسن ترجمه کردم که مجوز نگرفته‌اند زیرا من راضی به حذف داستان و یا بخشی از آن‌ها نشدم و بیش از 14 سال است که کتاب‌ها را نگه داشته‌اند و امیدوارم این کتاب‌ها مجوز بگیرند.

او تأکید کرد: «حصار و سگ‌های پدرم» ادبیات کردی را درست، به‌موقع و به بهترین شکل ممکن در ایران معرفی کرد. این کتاب شروع خوبی برای ادبیات کردی بود اما بدشانس بود که خیلی دیر و بعد از چند سال توانست چاپ شود و بعد هم جلویش را گرفتند. این کتاب باعث شد توجه‌ها به ادبیات کردی جلب شود و به سمت دیگر نویسنده‌های کرد بروند.

حلبچه‌ای درباره مضمون این رمان نیز اظهار کرد: تم رمان نقد پدرسالاری، مردسالاری و سنت‌هاست. نویسنده نگاه بسیار مدرنی به این موضوع دارد و مسائل زنان اصلی‌ترین مسئله این کتاب است و تقابل حقوق زنان با فضای مردسالار و سنتی خشن را مطرح می‌کند و نشان می‌دهد این فضا زنان را از حقوق اساسی خود محروم می‌کند. بخش دیگری از رمان نشان می‌دهد نتیجه انقلاب‌هایی که در درون‌شان عقلانیت نیست و با احساسات شکل می‌گیرند روی کار آمدن سیستمی بدتر از سیستم قبلی است.

منبع: ایسنا