نمایش‌های خیابانی راه‌حل رفع بحران تماشاچی تئاتر است

اعتمادآنلاین| تئاتر یکی از هنرهایی هست که وابستگی مستقیم با مخاطب و همراهی او دارد، هنرمندان تئاتر انگیزه و انرژی خود را از حضور تماشاگران در سالن می‌گیرند و علاوه بر این نیز تأمین هزینه‌هایشان منوط به حضور تماشاچی است، چیزی که این روزها شاهد ریزش آن در سالن‌های نمایشی از دولتی تا خصوصی هستیم.

این روزها زیاد مطرح می‌شود که تئاتر ایران با بحران مخاطب روبه رو شده است، هر چند برخی نمایش‌ها و کارها نقض این را نشان می‌دهد اما آنها استثناء هستند و بیشتر سالن‌های نمایشی نشان می‌دهند که در این زمینه دچار مشکل هستیم.

در ادامه متن گفت‌وگو با سامان خلیلیان، مدیر کانون تئاتر خیابانی اداره کل هنرهای نمایشی و کارگردان تئاتر می‌خوانید:

در ارتباط با مسائل مختلف مربوط به تماشاگر تئاتر و نظرات مختلفی که درباره ریزش تماشاگر تئاتر در این دوره مطرح می‌شود، می‌خواهم نظر شما را بپرسم اول اینکه اعتقاد دارید تماشاگر تئاتر نسبت به ماه‌های گذشته ریزش پیدا کرده و آیا این مشکل را به دلیل محتوای آثار نمایشی می‌دانید؟

بله با توجه به اینکه من خودم اخیرا نمایش «عند از مطالبه» را روی صحنه بردم و البته خیلی خودم درگیر چالش‌های جذب مخاطب نبودم با این حال این وضعیت را می‌بینم و اعتقاد دارم که اگر ریزشی در زمینه مخاطب تئاتر وجود دارد دلیل اصلی‌اش کیفیت یا تولید محتوای آثار نمایشی نیست.

من معتقد هستم که الان بضاعت و استطاعت مالی مردم تأثیر زیادی بر انتخاب آنها برای تماشای کارهای فرهنگی و تئاتر داشته است، بهرحال سبد فرهنگی و خرید یک بلیت تئاتر و رفت و آمد یک خانواده برای تماشای آن در این شرایط بحرانی وضعیت اقتصادی ضعیف است و قدری باید دلیل اصلی این ریزش مخاطب را در این امر واکاوی کرد و گرنه روند تولید محتواها نسبت به سال پیش تغییری نکرده است.

واقعیت این است که باید بپذیریم الان دغدغه مندی مردم ارتزاق و مسائل موجود زندگی است و همین تأثیر منفی در خرید کالا و سبد کالاهای فرهنگی آنها گذاشته است.

این را به استثنای اجرای نمایش‌هایی با بلیت‌های گران‌قیمت همچون بینوایان می‌بینید؟

من طبقه‌ای که مخاطب آن دست تئاترهای لاکچری هست را یک درصدی می‌دانم؛ کسانی که دغدغه اقتصادی کمتری شاید داشته باشند یا اینکه شوق دیدن هنرمندان مورد علاقه‌شان آنها را به دیدن تئاتر سوق داده است، هر چند شاید دیدن همین کارها هم باعث شده یک فرد با درآمد متوسط پس انداز یک ماه خود را برای تماشای کار مورد علاقه‌اش گذاشته باشد و اینطور هم نیست که بگوییم همه متمکن‌ها برای تماشای این تئاترهای خاص با بلیت‌های گران می‌روند.

اما به طور کلی مشخص است که علاقه مردم به فعالیت‌های تفریحی و فرهنگی در شرایط نابسامانی اقتصادی چنین می‌شود و این اتفاق دور از ذهنی نیست.

پس یعنی معتقد هستید که در این شرایط نمی‌توان هیچ کاری انجام داد حتی در عرصه تئاتر خیابانی که خودتان هم مسئول هستید باید تن به این وضعیت داد و نشست و تماشا کرد که مخاطبان تئاتر ریزش می‌کنند؟!

خب اگر درباره حوزه کاری خودم که بخش خیابانی است بخواهم بگویم می‌توان این کار را انجام داد که گروه‌های تئاتری خیابانی می‌توانند با حمایت در راستای نشاط جامعه فعالیت بیشتری بکنند، چرا که مردم پیوند عمیق‌تری با فضای تئاتری خیابانی دارند و همین هم نگاه ویژه‌تری را می‌طلبد که در این عرصه ورود بیشتری داشته باشیم.

بهرحال شرایط اقتصادی و هزینه‌ کارهای خیابانی کمتر از صحنه‌ای است و قطع به یقین اگر گروه‌های خیابانی تقویت بیشتری بشوند، نگاه «تئاتر برای همه مردم» می‌تواند در این وضعیت پرچم تئاتر را بالا نگه دارد.

در حوزه تئاتر صحنه‌ای چه کاری می‌توان انجام داد؟

در حوزه تئاتر صحنه‌ای به نظر می‌رسد ما باید قدری تأمل بیشتری داشته باشد تا قدری این شرایط بحرانی از جامعه رفع شود و حال مردم بهتر شود. تا زمانی که دغدغه نان باشد کسی برای فرهنگ وقت نمی‌گذارد به نظرم از سمت دیگری هم باید یارانه حمایتی برای مردم تأمین شود تا آنها بیشتر تشویق به دیدن تئاتر شوند این خیلی نیاز به کار کارشناسی دقیق دارد.

بهرحال همه باید دست به دست هم بدهیم منتها نگاه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اگر دغدغه مند نسبت به این حوزه باشد، از سوی دیگر هم رسانه‌ها و به ویژه صدا و سیما به کمک بیایند شرایط بهتری را در این عرصه خواهیم دید. هر چند زمانی که قبل‌تر این شرایط را داشتیم کمتر توانستیم صدا و سیما را برای همراهی برای تبلیغات نمایش‌ها همراه کنیم. این اتفاق نه فقط در عرصه تئاتر بلکه برای گالری رفتن و دیگر هنرهای هفت‌گانه هم می‌تواند رخ دهد تا حال و احوال مردم بهتر شود و همین تأثیرگذار در جامعه هنری خواهد بود.

یکی از وظایف هنر همین است که حال مردم را خوب کند اگر به این جا برسیم با هر کدام از هنرهای هفت‌گانهحال مردم خوب می‌شود و نشاط اجتماعی ایجاد می‌شود قطع به یقین مسئولان هم باید پای کار باشند تا قدری اوضاع بهتر شود.

با توجه به اینکه شما به تازگی اثر نمایشی خود را به اجرا بردید وضعیت اجرای یک کار نمایشی را چطور می‌بینید؟

ببینید شرایط که اصلا برای تولید یک اثر نمایشی خوب نیست چرا که بضاعت‌ها محدود و هزینه‌ها سرسام‌آور است تا جایی که برای یک بنر تبلیغاتی میلیونی باید خرج کنیم. واقعا در این شرایط همه باید به هم کمک کنند تا اوضاع بهتر شود.

به نظر من قدری باید نگاه مسئولان به عرصه هنر تغییر کند قدرتی که هنر تئاتر برای شادی و نشاط مردم دارد خیلی می‌تواند در روحیه مردم کمک کننده باشد ، این امر نیاز به هزینه‌هایی دارد تا حال و احوال مردم بهتر شود اصل قضیه درست است که نان با اهمیت است اما ما نان را می‌خواهیم تا حال روحمان خوب باشد وگرنه دیگر چه ارزشی دارد! این قضای روح در فضای هنری و تئاتری می‌تواند فراهم شود.

شما مدیر بخش خیابانی جشنواره تئاتر فجر هم هستید ، بفرمایید که وضعیت الان به چه صورت است آیا دریافت آثار این بخش به پایان رسیده است؟

بله مشغول هستیم و نتیاج به زودی در نشست خبری اعلام خواهد شد ، آثار تقریبا نهایی شده و در دو بخش خیابانی و دیگر گونه‌های اجرایی تا بخش مهمان و حوزه چهل سالگی انقلاب همین یکی ـ دو روز نتایج نهایی مشخص می‌شود.

وضعیت کیفی آثار را چطور دیدید؟

البته من قیاس با سال‌های گذشته نمی‌کنم چون در این قیاس کردن‌ها دچار مشکل می‌شویم بهرحال این روند مرجعیت کل تئاتر ایران است و سعی داریم همه دوستان و همکاران در هر مقطعی و با هر امکانی تمام تلاششان را بکنند تا بهترین کارها به فجر بیاید البته این امر قطعیت ندارد که آثار رسیده بهترین‌های تئاتر و بضاعت صحنه‌ای و خیابانی ما هستند بهرحال به نظر می‌رسد امسال هم چون سال‌های پیشین تلاش زیاد شده تا به لحاظ کیفی آثار مطلوب تری را داشته باشیم و دبیرخانه و دوستان همه تلاششان را خواهند کرد.

جشنواره خیابانی ارس از جمله جشنواره‌هایی است که در این سال‌ها در بخش خیابانی برگزار می‌شده است، امسال شنیدیم که این جشنواره سراسری شده است و این چه مزیتی می‌تواند برای تئاتر خیابانی محسوب شود؟

بله جشنواره منطقه آزاد ارس یا تئاتر خیابانی ارس فراخوان خود را به تازگی منتشر کرده و امسال به صورت سراسری برای همه عزیزان و هنرمندان کل کشور برگزار می‌شود و همه علاقه‌مندان می‌توانند در آن حضور یابند البته این جشنواره در منطقه آزاد ارس برگزار می‌شود و ما هم چند سالی است که در کنارشان هستیم.

با هماهنگی که با جشنواره داشتیم این جشنواره امسال فراخوان سراسری داد علاوه بر این یک بخش ویژه آیینی سنتی هم به جشنواره اضافه شد که امسال شایسته تر از قبل و با نگاه حرفه‌ای تر و پژوهش محور فراخوان داده است. عزیزانی که در حوزه آیینی سنتی می‌خواهند کار کنند قطع به یقین حوزه پژوهشی و ریشه آیینی در کارشان را نباید فراموش کنند.

تاریخ برگزاری جشنواره کی تعیین شده است؟

جشنواره ارس هفتم تا دهم فروردین ماه همزمان با روز جهانی و ملی هنرهای نمایشی در منطقه آزاد ارس برگزار می‌شود.

این نکته را هم اشاره کنم که از جشنواره سال گذشته تئاتر خیابانی ارس یک کار با عنوان «ماشین زمان» به جشنواره فجر امسال در بخش چهل سالگی انقلاب معرفی شده است.

یک جشنواره تئاتر خیابانی دفاع مقدسی در منطقه عملیاتی دهلران هم شما فعال بودید آیا فراخوان این جشنواره هم برای امسال اعلام شده است؟

بله جشنواره تئاتر خیابانی (شرهانی) دهلران با همکاری اداره کل هنرهای نمایشی ایلام امسال بعد از چند دوره که منطقه‌ای برگزار شد، گسترده ملی و سراسری پیدا کرد، این جشنواره هم همانطور که از اسمش پیداست برای منطقه عملیاتی دهلران شرهانی است و موضوع کارها هم حوزه دفاع مقدس است. این جشنواره اسفند ماه امسال برپا می‌شود.

منبع: فارس