«اعتمادآنلاین» گزارش می‌دهد:
کرونا، قرنطینه و خشونت خانگی
با شیوع بیماری کرونا در جهان و آغاز زندگی در قرنطینه و افزایش طول مدت حضور افراد یک خانواده در خانه، «خشونت خانگی» به مثابه یک آسیب اجتماعی، گل‌درشت‌تر از همیشه خود را نمایان کرده است؛ آسیبی که عموماً هدفش زنان، کودکان و سالمندان هستند. اما راهکار چیست؟
اعتمادآنلاین| نیلوفر حامدی- اخبار شوکه‌کننده است. روزنامه «میرور» انگلستان از کشف جسد یک نقاش می‌نویسد؛ مردی که زنش را کشت و پس از آن خودکشی کرد. قاتل در یادداشت قبل از مرگ نوشته بود: «دیگر نمی‌توانستم حضورش را تحمل کنم. برای همین کشتمش.»
اخبار فرانسه حاکی از آن است که تعداد خانه‌های امن در کشور بیشتر شده است. ترکیه از قتل بیش از 25 زن در روزهای قرنطینه نوشته است. اوضاع در ایران هم مشابه سایر کشورهای دنیاست. تجربه چین نیز به خوبی نشان داد که آمار طلاق‌ها بعد از پایان یافتن دوران قرنطینه در این کشور تا چه اندازه افزایش پیدا کرده بود.
حبیب‌الله مسعودی فرید، معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی، افزایش آمار خشونت‌های خانگی را معنادار توصیف نکرده است: «طبق آمارهای ما خشونت خانگی شامل مواردی مانند کودک‌آزاری، همسرآزاری، سالمندآزاری و معلول‌آزاری نسبت به گذشته و قبل از ایام کرونا و قرنطینه خانگی تفاوت معناداری نداشته است. مواردی طبق روال گذشته داشته‌ایم، اما با افزایش معنادار مواجه نبوده‌ایم. البته با توجه به استرس افراد به دلیل موضوع بیماری کرونا و مسائل اقتصادی‌ای که پیش آمده و تعداد زیادی از مشاغل را تحت تاثیر خود قرار داده است باید موضوع خشونت خانگی در این شرایط مورد توجه بیشتری قرار گیرد.» (بیشتر بخوانیم)
اما در مقابل، سازمان بهزیستی ایران صریحاً اعلام کرده که تماس‌ها با بخش مشاوره در دوران قرنطینه سه برابر شده است. وقتی 123 یا 1480 را شماره‌گیری کنید، سخت‌تر از قبل امکان مکالمه برای شما مهیا خواهد شد. حتی در آخرین اقدام، وزارت بهداشت هم یکی از پیامک‌های ارسالی خودش را در روز جمعه، 22 فروردین‌ماه، مشخصاً به همین موضوع اختصاص داد و برای مردم نوشت: «در صورت مشاهده یا مواجهه با موارد کودک‌آزاری و همسرآزاری در ایام کرونا، برای دریافت خدمات اجتماعی-روانی به صورت رایگان و شبانه‌روزی با شماره تلفن 123، اورژانس اجتماعی سازمان بهزیستی کشور، تماس بگیرید.»
اگرچه آمار به تفکیک، حوادث و قتل‌ها را روشن نمی‌کند و هنوز نمی‌دانیم که آیا زن، کودک یا سالمندی در این روزها به قتل رسیده است یا خیر، اما ناگفته پیداست چنین حوادثی که پیشتر هم وجود داشته در شرایط بحرانی کرونا، اگر چند برابر نشده باشد، همچنان به قوت خود باقی است.
نابرابری جنسیتی هم در دوران کرونا نمود بیشتری یافت
این روزها وقتی نگاهی به اخبار در حوزه‌های مختلف بیندازید، همه در یک نظر اشتراک دارند، آن هم اینکه بحران کرونا و قرنطینه نقاط ضعف و قوت مدیریتی را در بخش‌های گوناگون از جمله آموزش، فرهنگ، اقتصاد و... به خوبی آشکار ساخته است؛ اینکه مسئولان در چه بخش‌هایی قوی بوده و توانسته‌اند به خوبی واکنش نشان دهند و در کدام یک از موارد هیچ تجربه‌ای نداشته‌اند.
به عنوان مثال، محسن حاجی میرزایی، وزیر آموزش و پرورش، صریحاً نوشت که باید اقرار کنیم در زمینه آموزش آنلاین برای مدارس تجربه‌ای نداشتیم.
آسیب‌های اجتماعی و در این مورد خاص، نابرابری جنسیتی هم جزو مواردی بود که در بحبوحه جدال زندگی و کرونا به خوبی نمود یافت. آنجا که روشن شد خانه، مکانی که جامعه ایرانی همواره آن را امن‌ترین نقطه موجود در زندگی هر کسی معرفی کرده است، آن‌قدرها هم برای همه مردم امن نیست.
نمی‌گویم شوهرم علیه من خشونت دارد، اما مدام تحقیرم می‌کند
سحر شاغل است. قبل از اینکه کرونا به زندگی‌اش وارد شود هر روز صبح همراه با شوهرش به محل کار می‌رفت وعصرها کمی دیرتر از او برمی‌گشت. حالا که به واسطه شیوع کرونا سبک کار هر 2 نفر را به شکل کار در منزل تغییر داده، روزی نیست که دعوا نداشته باشند. می‌گوید فکر نمی‌کرده در خانه ماندن این‌قدر برایش آزاردهنده شود: «تقریباً سر ساده‌ترین مسائل هم دعوا داریم. او هیچ کدام از کارهای مرا قبول ندارد و تحمل خانه برایم واقعاً سخت شده است. خداخدا می‌کنم این روزها بگذرد تا بتوانم دوباره سر کار بروم.» او اعتقادی به خشونت همسرش ندارد، اما می‌گوید رفتارش تحقیرآمیز است: «نمی‌گویم که شوهرم علیه من خشونت دارد و کتکم می‌زند، اما از تمام کارهایم ایراد می‌گیرد و مدام در حال تحقیر کردنم است. درباره‌اش هم نمی‌توانم حرفی بزنم چون می‌دانم همه در مقابل به من می‌گویند که تو زیادی سخت می‌گیری و همه زندگی‌ها فعلاً همین است.»
اما اوضاع برای همه یکسان نیست. شبنم می‌گوید در این مدت بارها با مشاورش تلفنی حرف زده و چند بار هم اقدام کرده تا از اورژانس اجتماعی کمک بخواهد، اما جسارتش را نداشته است: «متاسفانه مشکل بزرگ زندگی من با همسرم این است که او دست بزن دارد. کتک می‌زند. هرچند بعد از آن هم خودش پشیمان می‌شود، اما دیگر پشیمانی‌اش برایم فایده‌ای ندارد. حالا این روزها که بیشتر در خانه با هم هستیم شدت تندی رفتارش افزایش پیدا کرده است. مشاور دارم و با او حرف می‌زنم اما چه فایده وقتی شوهرم کاری نمی‌کند. چند بار هم قصد کردم با اورژانس اجتماعی تماس بگیرم، اما جراتش را نداشتم.»
سوال اینکه آیا رفتار همسر سحر با او، طبق توضیحی که زن داده است- رفتار تحقیرآمیز- از مصادیق خشونت خانگی محسوب می‌شود؟ آیا فقط کار شوهر شبنم خشونت است؟ خشونت تنها در دایره کتک زدن محدود می‌ماند؟
جای خالی لایحه منع خشونت علیه زنان باز هم حس شد
بارها درباره این موضوع صحبت شده که خشونت علیه زنان تنها کتک زدن و برخورد فیزیکی نیست. اما حالا که به واسطه ویروس کرونا این مساله دوباره خودنمایی کرده است جای خالی لایحه منع خشونت علیه زنان بیش از گذشته حس می‌شود.
هفت سال پیش این لایحه در معاونت امور زنان ریاست جمهوری کلید خورد و تا همین سال گذشته حتی در قوه قضاییه هم تاییدیه‌ای نگرفته بود. رئیس قوه قضاییه اما سال 98 طبق وعده‌اش این لایحه را تایید کرد و به دولت فرستاد. لایحه‌ای که بارها و بارها و بارها اصلاح شد و تغییر کرد و حالا فاصله زیادی با مطالبات همیشگی فعالان حقوق زنان دارد، اما با وجود این، بودنش قطعاً موثرتر است و به همین دلیل هم انتظار می‌رود در سال جدید نسخه نهایی‌اش راهی مجلس شود. شاید اگر خیلی زودتر از اینها این لایحه به مرحله نسخه‌ای قانونی رسیده بود، حالا بهتر می‌شد بحران‌هایی از این دست را کنترل کرد.
ظرفیت بالای NGOها بلااستفاده ماند
در حالی که سایر کشورها سراغ ظرفیت بالای سازمان‌های مردم‌نهاد خود رفته‌اند، سال‌ها سرخورده کردن فعالان مدنی به ویژه در حوزه زنان سبب شده تا عملاً سازمان قدرتمندی در کشور وجود نداشته باشد. اندک گروه‌هایی هم که فعالیت‌هایی صورت می‌دهند اقداما‌ت‌شان داوطلبانه، خودجوش و بدون حمایت‌های دولتی است.
خشونت خانگی افزایش یافته باشد یا نه، فرقی در اصل ماجرا ندارد: خلاء قانونی در آسیب‌های اینچنینی در ایران به شدت حس می‌شود. نه تنها در حوزه زنان بلکه در بخش کودکان هم پرونده‌های قضایی با قانونی مربوط به 20 سال پیش پیگیری می‌شوند و لایحه حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان هنوز هیچ پیشرفتی نداشته است. حال آنکه، وجود چنین لوایح قانونی می‌توانست با ایفای نقش حمایتگرانه خود تا حد زیادی از وقوع حوادث مهلک جلوگیری کند.
دیدگاه تان را بنویسید