مهدی کوهیان، حقوقدان حوزه رسانه و تهیه‌کننده سینما، در گفت‌وگو با «اعتمادآنلاین»:
انتشار اطلاعات مالی فیلم‌های سینمایی نقض حریم شخصی سرمایه‌گذاران بخش خصوصی است
یکی از تهیه‌کنندگان سینما با ذکر این نکته که انتشار اطلاعات مالی فیلم‌های سینمایی نقض حریم شخصی سرمایه‌گذاران بخش خصوصی است، از انتشار اسامی افراد غیردولتی و غیرعمومی در بخش سهامداران فهرستی با عنوان «گواهی‌های مالکیت فیلم» از سوی سازمان سینمایی انتقاد کرد.
اعتمادآنلاین| سازمان سینمایی روز 13 مرداد خبری با تیتر «گواهی مالکیت فیلم دائمی شد + فهرست گواهی‌های صادره» منتشر کرد که در آن مشخصات مالکیتی حدود 1029 اثر در فایلی آمده و در بخشی هم عنوان شده است: «از تاریخ اول مردادماه سال جاری، گواهی مالکیت به صورت دائمی صادر می‌شود که اصالت و اعتبار آن از طریق رمزینه (بارکد) و یا مراجعه به سامانه سازمان سینمایی قابل راستی‌آزمایی است.»
در این فهرست اسامی سهامداران فیلم‌های سینمایی و میزان مشارکت آنها قید شده است. مهدی کوهیان ، حقوقدان حوزه رسانه و تهیه‌کننده سینما، معتقد است انتشار اسامی افراد غیردولتی و غیرعمومی در بخش سهامداران این فهرست نقض قانون است چراکه این بخش جزو اطلاعات شخصی و تجاری افراد محسوب می‌شود و انتشار آن غیرقانونی است.
او می‌گوید انتشار نام سهامداران بخش‌های دولتی و عمومی که در پروژه‌های سینمایی حضور داشته‌اند و میزان مشارکت‌شان در این فیلم‌ها، موضوعی است که باید مشخص شود چراکه از بیت‌المال استفاده شده و این برای شفافیت و اطلاع عموم است؛ اما این کار زمانی که در مورد اطلاعات مربوط به سرمایه‌گذاران بخش خصوصی انجام گیرد در طولانی‌مدت مورد تعرض و سوءاستفاده بسیار جدی افراد و گروه‌ها واقع می‌شود. با او درباره ابعاد این مساله و انتقادش نسبت به این موضوع صحبت کردیم.
***
*چرا انتشار فهرست مالکیت فیلم‌های سینمایی و غیرسینمایی را غیرقانونی می‌دانید؟
اصل 22 قانون اساسی صراحتاً قید کرده است که حیثیت، جان، مال، حقوق، مسکن و شغل اشخاص از تعرض مصون است. اصل 25 قانون اساسی هم می‌گوید که هرگونه تجسس ممنوع است. همچنین در ماده 2 قانون دسترسی آزاد به اطلاعات (که احتمالاً مستند وزارت ارشاد برای انتشار این لیست است) آمده، هر شخص ایرانی حق دسترسی به اطلاعات عمومی را دارد، که مفهوم مخالف آن این است که حق دسترسی به اطلاعات شخصی برای دیگران امکان‌پذیر نیست.
همچنین بند «پ» آیین‌نامه اجرایی قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات، اطلاعات شخصی را چنین تعریف کرده است: «اطلاعات مربوط به هویت، احوال شخصی، وضعیت فردی، عقاید، باورها، پست الکترونیکی، عکس، فیلم، صوت، عادات رفتاری و فردی از قبیل نام و نام خانوادگی، محل و تاریخ تولد، ازدواج، طلاق و مشخصات همسر، والدین، فرزندان، نسبت خانوادگی، ناراحتی‌های جسمی و روحی، شماره حساب بانکی و رمز عبور، محل کار، سکونت و همچنین اطلاعات شخصی مربوط به انجام امور تجاری، شغلی، تحصیلی، مالی، آموزشی، اداری، پزشکی و حقوقی.»
در همین حال بند «ب» آیین‌نامه اجرایی قانون انتشارات و دسترسی آزاد به اطلاعات در حریم خصوصی صراحتاً قید کرده است: «قلمرویی از زندگی شخصی فرد که انتظار دارد دیگران بدون رضایت یا اعلام قبلی وی یا به حکم قانون یا مراجع قضایی، آن را نقض نکنند.»
چنان‌که در این مقررات آمده است، اسناد تجاری، مالی، شغلی، اداری و... جزو حریم شخصی است و بدون رضایت آنها و بدون اینکه افراد صراحتاً اجازه انتشار داده باشند، انتشار آنها می‌تواند جنبه مجرمانه نیز داشته باشد.
در ماده 648 قانون مجازات اسلامی چنین مقرر شده است: «کلیه کسانی که به مناسبت شغل یا حرفه خود محرم اسرار می‌شوند، هر گاه در غیر از موارد قانونی اسرار مردم را افشا کنند، مجرم شناخته می‌شوند و به سه ماه و یک روز تا یک سال یا به یک میلیون و پانصد هزار تا شش میلیون ریال جزای نقدی محکوم می‌شوند.»
ما حق نداریم اطلاعات شخصی دیگران را بدون رضایت‌شان یا بدون اینکه قانون به ما اجازه داده باشد منتشر کنیم. مستند قانونی‌ای که دوستان در سازمان سینمایی این اطلاعات را افشا کرده‌اند و ممکن است در آینده برای کسانی که اطلاعات مالی‌شان افشا شده است خسارت به بار آورد، چیست؟ حداقل من اطلاع ندارم که مستند قانونی آنها چه بوده است.
قرار نیست نقض حریم شخصی افراد موجب بروز خسارت شود
*انتشار این اطلاعات از چه لحاظ حریم شخصی سرمایه‌گذاران سینما یا افرادی را که نام‌شان در این لیست آمده مورد تعرض قرار می‌دهد؟
اصولاً قرار نیست نقض حریم شخصی افراد موجب بروز خسارت شود. ممکن است اصلاً خسارتی هم به من وارد نشود، اما ممکن است دوست نداشته باشم دیگران این اطلاعات را در اختیار داشته باشند. حتی اگر به قانون توجه کنید، پست الکترونیکی یا ایمیل هم جزو حریم شخصی است و بدون اینکه من اجازه انتشارش را به شما بدهم نمی‌توانید آن را در جایی منتشر کنید.
بنابراین صرف نظر از بروز خسارت، چه مادی چه معنوی، همین که شخصی علاقه نداشته باشد اطلاعات شخصی‌اش منتشر شود در تحقق افشای اسرار دیگران کفایت می‌کند.
*به صورت مصداقی، اسامی سهامداران یا میزان مشارکت آنها در پروژه‌های سینمایی می‌تواند به اصل رعایت حریم خصوصی و اطلاعات شخصی افراد خدشه وارد کند؟
بله. بر اساس این فهرست عنوان شده است که هر شخص چقدر مال و اموال و سهام در سینمای ایران دارد. همین که این موضوع بدون اعلام رضایت او منتشر شده نقض قانون است.
ممکن است بگویید نام سرمایه‌گذاران یک فیلم در تیتراژ هم آمده، اما مساله این است که خود او تصمیم گرفته که نامش در تیتراژ قرار بگیرد یا نه. شاید بیشتر این افراد هم پیش از این نام‌شان در تیتراژ آمده باشد، اما من به انتشار این اسامی معترض هستم و فکر می‌کنم اگر این روند بخواهد ادامه پیدا کند، به معنای نقض گسترده حریم شخصی کسانی است که در حوزه سینما فعال‌اند و به نظرم مسئولان سازمان سینمایی باید پاسخگوی این اقدام باشند.
محل فساد در بلندمدت
*سازمان سینمایی با انتشار گزارش‌هایی در بخش‌های مختلف در صدد شفاف‌سازی به خصوص در بخش مالی است. البته این فهرست در خبر مربوط به گواهی‌های مالکیت فیلم منتشر شده و با اینکه قصد نیت‌خوانی نداریم، اما اگر این کار برای شفاف‌سازی در این زمینه صورت گرفته، می‌تواند پاسخی باشد که وزارت ارشاد برای شفاف‌تر شدن این کار را انجام داده است؟
اتفاقاً از سازمان سینمایی تقدیر می‌کنم که یکی از پیشتازان اجرای قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات است. خود آقای دکتر انتظامی (حسین انتظامی، رئیس سازمان سینمایی) به عنوان کسی که پیشقراول اجرای این قانون بود، اقدامات ستودنی‌ای انجام داد منتها بخشی از اسامی این فهرست مربوط به نهادهای عمومی و دولتی است.
اگر نهادهای عمومی و دولتی بودجه‌ای برای ساخت فیلم داده‌اند باید مشخص شود چون از بیت‌المال استفاده شده، اما منظور من نقض قانون مربوط به نهادهای غیردولتی و غیرعمومی است. ممکن است فردی با پول شخصی خود، بدون اینکه کمکی از جایی گرفته باشد، در ساخت فیلمی کمک کرده باشد؛ اما شاید دوست نداشته باشد کسی بداند مالکیت او در یک فیلم چقدر است.
من نسبت به موردی معترض هستم که اطلاعات شخصی و حقوقی شهروندان منتشر شده است. اگر دولت پولی داده است، لیست حمایت‌های مالی سازمان سینمایی را در سینمای ایران منتشر کند بدون اینکه گفته شود مالک دیگر کیست و چقدر سهم دارد؛ مثلاً در این فهرست می‌بینید در بسیاری از موارد بنیاد سینمایی فارابی درصدی در ساخت فیلم شریک است، ایرادی به اینکه درصد شراکت خود را اعلام کند وارد نیست، اما انتشار نام شریک دیگر و میزان شراکتش نقض قانون است.
ضمن اینکه انتشار این شراکت‌ها در بلندمدت محل فساد خواهد بود؛ یعنی ممکن است مورد تعرض و سوءاستفاده بسیار جدی افراد و گروه‌ها واقع شود.
دیدگاه تان را بنویسید