اجازه ایران برای بازرسی از دو سایت مورد درخواست آژانس هوشمندانه بود

اعتمادآنلاین| «سید جلال ساداتیان» تحلیل‌گر مسائل بین‌الملل، درباره دستاوردهای سفر رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی به ایران و دیدار و رایزنی با مقامات ایرانی، گفت: ایالات متحده آمریکا در تلاش بوده و هست که از کوچکترین منفذی که پیدا می‌کند بتواند بر فشارهای حداکثری خودش علیه ایران بیفزاید.

از ابتدا هم تصورش این بود که وقتی از برجام خارج می‌شود سایر اعضای مذاکره کننده نیز با او همراهی خواهند کرد و از برجام خارج می‌شوند؛ اما در روندی که پیش آمد مشاهده کرد که هم‌پیمانان اروپایی‌اش نیز او را همراهی نکردند، چرا که ایران به تعهدات خود در قبال برجام عمل کرد اما اروپایی‌ها تحت فشار آمریکا نتوانستند به تعهدات خودشان عمل کنند.

ایران با اروپا هم در مقطعی در افتاد به این مفهوم که حقوق خودش را از اروپایی‌ها مطالبه کرد و به آنها گوشزد کرد اکنون که آمریکا از برجام خارج شده و شما که در برجام هستید و در چندین بیانیه نیز اعلام کرده‌اید ایران به تعهدات خودش عمل کرده چرا به تعهدات خود عمل نمی‌کنید؟!

وی افزود: اروپایی‌ها بعد از مدتی مکانیزم «اینستکس» را پیشنهاد کردند که طبق آن اگر ایران نفت بفروشد و پولش را در حسابی که آنها باز کرده‌اند بگذارد در قبالش دارو و غذا دریافت می‌کند، اما ایران این امر را نپذیرفت و به آنها اعتراض کرد که متعهد بوده‌اید که خودتان و اتحادیه اروپا نیز نفت ایران را بخرند و نیز کلیه تحریم های ناشی از مسائل هسته‌ای را لغو کنید(که البته بعد از برجام این کار را انجام دادند) و دیگر اینکه تمامی نیازمندی‌های ایران و نه فقط دارو و غذا را تامین کنید.

زمانی که اروپاییها تعهداتشان را انجام ندادند ایران اعلام کرد دلیلی ندارد که ما به تعهدات خودمان پایبند بمانیم و میزانی از تعهداتش را کاهش داد؛ طی 5 مرحله این کار را انجام داد که اروپایی‌ها تهدید کردند اگر این روند ادامه پیدا کند ما مکانیزم ماشه را علیه ایران فعال می‌کنیم، ایران هم متقابلاً گفت که از ان پی تی (NPT) خارج خواهد شد.

این تحلیل‌گر مسائل اروپا و آمریکا با بیان اینکه دعوای بین ایران و اتحادیه اروپا تا اینجا کمی متوقف شد و این وضعیت برای آمریکا دلخوشی ایجاد کرد، اظهار داشت: آمریکا گفت اکنون که ایران با اروپا نیز در افتاده است مجالی به وجود آمده که بتواند از برخی منفذهای موجود علیه ایران بیشتر استفاده کنند، فلذا با تغییراتی که در آژانس بین.المللی به وجود آمد، آمریکا امیدوار شد.

بر اساس گزارش ادعایی و دروغین اسرائیل که با کمک آمریکایی‌ها آن را تدوین و به آژانس فرستادند در آن اعلام کردند که ایران در برخی از سایت‌های خودش فعالیت اتمی انجام می‌دهد، در پی آن آژانس بین المللی انرژی اتمی از ایران خواست که اجازه دهد از این سایت ها بازدید شود. ایران اعلام کرد این سایت‌ها مکان‌هایی است که در آن فعالیت‌های موشکی دارد و این اجازه داده نشد.

وی افزود: در ادامه شورای حکام قطعنامه‌ای علیه ایران در آژانس به تصویب رساند که طی آن ایران را ملزم کردند که دسترسی به این دو سایت را فراهم کند و هنوز چیزی نشده ترامپ به همین قطعنامه آژانس استناد و گمان کرد اگر در شورای امنیت قطعنامه‌ای را علیه ایران به تصویب برساند، می‌تواند قطعنامه فنی آژانس را به یک قطعنامه امنیتی تبدیل کند، اما قطعنامه آمریکا با 13 رای در مقابل 2 رای رد شد؛ این انزوا برای ایالات متحده آمریکا بعد از جنگ جهانی عجیب بود.

آمریکایی‌ها برای اینکه بتوانند بخشی از این افتضاح را جبران کنند، اعلام کردند اکنون که اروپا مکانیسم ماشه را فعال نمی‌کند، خودشان این کار را انجام می‌دهند، اما به آنها گفته شد که حق چنین کاری را ندارند چون از برجام خارج شده‌اند، استدلال حقوقی‌ آمریکا این بود که چون عضو شورای امنیت است و برجام هم توسط شورای امنیت به تصویب رسیده، پس می‌تواند چنین کاری را انجام دهد که در پاسخ به آنها گفت شد که آنچه که مطرح شده یک توافق است به نام برجام و این توافق در ذیل قطعنامه 2231 در شورای امنیت مورد تایید قرار گرفته است اما شما از اصل قضیه که خود برجام است، خارج شده‌اید بنابراین این حق از شما ساقط شده است؛ اما آنها همچنان بر استدلالشان اصرار دارند و حتی «برایان هوک» تاکید کرد که استدلال آنها اینگونه است و به شورای امنیت نیز آن را اعلام کرده‌اند، در نتیجه در مدت یک ماه این شش قطعنامه قبلی تابع مکانیزم ماشه بازمی‌گردند، اما رئیس اندونزیایی شورای امنیت اعلام کرد که این گونه نیست و شورای امنیت چیزی را از آمریکا نپذیرفته است و اقدامی را نیز انجام نخواهد داد.

این کارشناس مسائل برجامی ادامه داد: اما آمریکا اصرار دارد اگر رئیس شورا آن را در دستور کار قرار ندهد راسا خودش این کار را انجام خواهد داد که البته گفته می‌شود این کار غیرقانونی است و آمریکا نمی‌تواند چنین کاری انجام دهد.

وی با بیان اینکه در این میان آژانس اصرار دارد از دو مکانی که مورد تردید است که آیا ایران در آنها فعالیت هسته‌ای انجام می‌دهد، تابع قطعنامه‌ای شورای حکام بازدید کند، خاطرنشان کرد: به جای اینکه فقط بازرسان به ایران بیایند، آقای گروسی نیز اعلام کرد برای گفت‌وگو با مقامات ایرانی به این کشور سفر می‌کند؛ در این گفت‌وگوها ایران هوشمندی به خرج داده و گفته است که اگر شک دارید یک بار اجازه داده می‌شود که از محل‌ها بازدید کنید اما بدانید که در این محل‌ها فعالیت هسته‌ای صورت نمی‌گیرد، بلکه فعالیت‌های دیگری انجام می‌شود و شما نیز با اطلاع از این موضوع اجازه ندارید که وقایع آنجا را گزارش کنید؛ چراکه فعالیت‌های آنجا غیر هسته‌ای است و شما مجاز به ارائه گزارش از مکان‌های هسته‌ای هستید و به همه جا تاکنون اجازه دسترسی داشته‌اید و هر زمان که لازم بوده با آگاهی قبلی یا به صورت سرزده از آنها بازدید کرده‌اید.

این دیپلمات پیشین ایران تصریح کرد: این موضوع از هوشمندی ایران است چرا که با این کار بهانه و گزکی دست آمریکایی‌ها نمی‌دهد که آنها بخواهند دیگران را تهدید و با خود علیه ایران همراه سازند و بهتر است همین انزوای آمریکایی ادامه پیدا کند چرا که ترامپ به هر دری میزند تا بگوید موفقیتی در برخورد با ایران به دست آورده است و آن را وسیله تبلیغاتی برای اثبات موقعیت خودش در انتخابات قرار دهد.

وی گفت: با توجه به آماری که ارائه شده، ترامپ 8 درصد از رقیب دموکرات خود بایدن عقب است البته مسائلی را هم در مورد شیوه رای‌گیری مطرح می‌کند و تلاش می‌کند از اکنون زمینه چینی برای بر هم زدن بازی انجام دهد. ایران برای اینکه آمریکا از این بهانه‌ها در دست نداشته باشد این فضا را برای آقای گروسی فراهم کرده است که یک بار از این مکان‌ها بازدید کنند تا بهانه از آنها گرفته شود.

این کارشناس مسائل سیاست خارجی درباره چشم انداز نشست ماه سپتامبر شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی، گفت: تاکنون هر گزارشی در مورد ایران به آژانس ارائه شده است مثبت بوده به جز گزارش آخری که در آن گفته شده ایران سایت‌هایی دارد و اجازه بازرسی از آنها را نمی‌دهد. طبق گزارشات دروغی که اسرائیل به آژانس ارائه کرده است قطعنامه‌ای علیه ایران تصویب شد.

با این اقدامات ایران این بهانه نیز از آنها گرفته شده است به طوریکه اگر این اجازه را ایران به آژانس برای بازدید از دو مکان یاد شده نمی‌داد ممکن بود که آقای گروسی گزارش منفی علیه ایران به آژانس و شورای حکام ارائه دهد و بگوید در ایران به صورت محرمانه فعالیت‌های هسته‌ای انجام می‌شود و شورای حکام ممکن بود قطعنامه جدیدی علیه ایران صادر کند و یا مسئله ایران را به شورای امنیت احاله کنند که در آن شرایط فضا می‌تواند خیلی برای ایران سخت شود، اما اکنون هیچ بهانه‌ای وجود ندارد و بعید است که آژانس بخواهد و یا بتواند بی‌دلیل اقدامی انجام دهد.

وی درباره زیر پا گذاشتن قراردادهای بین‌المللی توسط دیگر کشورها از این اقدام و آثار سو آن بر نظم بین‌المللی، گفت: یک بحث آن حقوقی است، یعنی به کشورهایی که به موجب پیمانی تعهداتی را پذیرفته‌اند و بر اساس آن عمل می‌کنند و یک بخشی نیز سیاسی است.

ما می‌بینیم که اروپایی‌ها بخشی از تعهداتشان را انجام ندادند که حتی مورد تقابل ایران با آنها شد، یعنی کاهش 5 مرحله تعهدات ایران در قبال برجام در تقابل با عدم انجام وظایف اروپایی ها بود، اما اکنون که ما می بینیم ترامپ به دنبال کوچکترین بهانه می‌‌گردد و فرصت کوتاهی هم تا انتخابات دارد و ما فکر می‌کنیم که بر اساس وضعیت فعلی پیروز نخواهد شد، پس عقلانیت ایران ایجاب می کند که در این مقطع کوتاه این فرصت را از آمریکا بگیرد و با اروپایی‌ها در نیفتد؛ اروپایی‌ها نیز تا اکنون و حتی در بیانیه‌ای که 13 کشور صادر کردند، علناً به آمریکا واکنش نشان داده و حتی رای ممتنع آنها نیز بسیار معنی دارد، بنابراین عقلانیت حکم می‌کند که ایران در این مقطع از کنار این مسئله بگذرد و اصرار بر خواسته های خود در این مقطع نداشته باشد، اما ممکن است بعدا دوباره به آن دامن زده شود.

این تحلیلگر مسائل بین‌المللی با بیان اینکه زمانی که طوفان می‌آید گیاه خیزران سر خم کرده تا طوفان بگذرد و بعد دوباره قد راست می‌کند و پابرجاست، ادامه داد: ما در حال حاضر و در مدت اخیر با شرایط خاصی روبرو هستیم که دیپلماسی کشور با آن هوشمندانه برخورد می‌کند.

منبع: ایلنا