تاریخچه «سنگلج» مکتوب شد

اعتمادآنلاین| روح االله جعفری کارگردان، پژوهشگر و مدرس تئاتر درباره فعالیت جدیدش در زمینه پژوهش گفت: در 20 سال گذشته باتوجه به علاقه‌ای که به تاریخ تئاتر معاصر ایران داشته و دارم، به‌صورت متمرکز بر فعالیت‌ها، جریان‌ها، گروه‌ها، سالن‌ها و مراکز فرهنگی و نمایشی و ... که نقشی تأثیرگذار در پیشبرد تئاتر ایران و معرفی آن به مخاطب در جامعه داشتند، مطالعه، تحقیق و پژوهش کردم و همه توان خود را به کار گرفتم تا در کسوت یک پژوهشگر، مجموعه این اطلاعات را که بخش عمده آن به‌صورت پراکنده و شفاهی بوده و یا به بوته فراموشی سپرده شده، مکتوب کنم.

وی ادامه داد: به‌لحاظ زمانی، دایره پژوهش‌های انجام‌شده مربوط به سال‌های قبل از 1300 تا 1357 شمسی است و البته در برخی موارد تا زمان حال را هم در بر می‌گیرد.

حاصل آنچه که تا به حال، به‌ رشته نگارش درآوردم، 20 هزار صفحه است. باید یادآور شوم در نگارش این مجموعه پژوهشی، حدالامکان اسناد مرتبط با هر واقعه‌ای نیز که درباره آن کار شده و البته موجود بوده، جمع‌آوری شده است.

جعفری عنوان کرد: از این 20 هزار صفحه، حدود یک‌دهم آن در قالب کتابی دوجلدی تحت عنوان «گروه هنر ملی از آغاز تا پایان 1335 - 1357» به‌ وسیله انتشارات افراز که در بخش خصوصی فعالیت می‌‎کند، چاپ شد.

مابقی این پژوهش‌ها هنوز چاپ نشده است چرا که بخش دولتی علاقه‌ای به ثبت تاریخ، به‌خصوص آنچه که مربوط به تاریخ هنر می‌شود، ندارد و فقط شعارهای دهان‌پرکن می‌دهد و به دلایل مختلف، در این راه سنگ‌اندازی هم می‌کند.

می‌ماند بخش خصوصی که آن هم باتوجه به گرانی افسارگسیخته کاغذ و هر آنچه که مربوط به چاپ کتاب می‌شود، فعلاً توان چاپ چنین پژوهش‌هایی را ندارد. بنابراین منتظر هستم تا راهکاری عقلانی برای انتشار این مجموعه که بیش از یک‌دوم عمر خود را صرف کار بر آن کردم، پیدا کنم.

وی درباره ممیزی هایی که به کتاب قبلی اش وارد شده بود، گفت: به یاد دارم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در دوره ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد، 671 مورد اصلاحیه برای آنکه کتاب «گروه هنر ملی از آغاز تا پایان 1335 - 1357» چاپ شود، به آن وارد کرد که اگر آن را می‌پذیرفتم، شاکله کتاب از هم می‌پاشید. البته من زیر بار آن نرفتم چرا که اعتقاد دارم برای ثبت تاریخ نمی‌توان آن را تحریف و یا گزینشی با آن برخورد کرد و یا آن را سانسور کرد لذا هزینه این نپذیرفتن را دادم و پای اعتقادم ایستادم. تا این که شرایط کمی تغییر کرد و کتاب با حداقل‌ترین موارد ممیزی چاپ شد.

این کارگردان تئاتر ابراز کرد: در حال حاضر، متاسفانه سیاستی که وزارت ارشاد در چاپ آثار مکتوب در پیش گرفته، شدیدتر از گذشته است و بسیار بر اهل قلم و ناشران سخت گرفته و می‌گیرد. البته در بر همین پاشنه نمی‌تواند باقی بماند، چرا که اگر جلوی انتشار اندیشه و ثبت آن گرفته شود، تبعات جبران‌ناپذیری را رقم می‌زند که در آن صورت باید گفت، بسیار زود دیر شده و خشک و تر با هم خواهند سوخت.

وی درباره تازه ترین فعالیت پژوهشی اش توضیح داد: من نیز از روز 3 اسفند سال پیش تا به حال که انسان زیست جدیدی را به‌دلیل شیوع و گسترش کرونا در حال تجربه کردن است، فعالیت‌هایم همانند اکثر مردم کم شد و بیشتر در خانه حضور داشته و دارم. در این مدت، بسیار بر مردم سخت گذشته است و متأسفانه دولت هم به فکر مردم نبود و نیست.

در این ایام که تمرین برای اجرای نمایش نداشتم و حضور در دانشگاه نیز عملا به صفر رسیده و همچنین فعالیت‌های اجتماعی‌ام هم کم و کمتر شده، تصمیم گرفتم برای مدیریت و کنترل زمان، ساعت‌های مشخصی را برای انسجام بیشتر و قوام دادن به گوشه‌ای از پژوهش‌هایم، همچون پژوهش بر تاریخچه فعالیت‌ها و اجراها و مصاحبه با هنرمندان و دست‌اندرکارانی که در تالار 25 شهریور (سنگلج) از ابتدای تاسیس آن 1344 تا 1357 حضور داشته و در آن‌جا فعالیت کردند، در نظر بگیرم و بر آن متمرکز شوم.

جعفری یادآور شد: البته دایره این پژوهش به سال 1358 ختم نمی‌شود، بلکه تا زمان حال را هم در بر می‌گیرد. پرداختن به این تالار نمایشی که اولین سالن نمایشی دولتی در ایران، بعد از کودتای 28 مرداد 1332 است از جنبه‌های مختلف، حائز اهمیت است که در این پژوهش به‌صورت مفصل به آن پرداخته‌ام. این پژوهش در قالب 2 کتاب، منتشر خواهد شد.

کتاب اول متمرکز بر بازه زمانی 1344 تا 1357 است و کتاب دوم مربوط به بازه زمانی 1358 تا زمان حال را در بر می‌گیرد.

کارگردان «ریچارد سوم اجرا نمی‌شود» متذکر شد: برای تکمیل کردن بخشی از این پژوهش باید به کتابخانه‌ها رجوع می‌کردم که با وجود شرایط بحرانی این روزها عملاً این مهم به کندی به‌وقوع پیوست، چرا که بنا به مصوبات و دستورالعمل‌هایی که از سوی ستاد ملی کرونا صادر شده است، امکان حضور در کتابخانه‌ها نبود. بنابراین برای استفاده از منابع با مشکل روبرو بودم اما به هرحال‌، این مانع باعث نشد که کار را به فرجام نرسانم.

وی در پایان صحبت هایش بیان کرد: برای من انجام یک پژوهش تا زمانی که آن به شکل یک مقاله علمی‌پژوهشی و یا هر شکل دیگری از مقاله و یا یک کتاب در آید، هنوز تکمیل نشده و مفتوح است و باز روی آن کار می‌کنم.

امیدوارم شرایط به‌گونه‌ای پیش برود که بتوانم این اثر پژوهشی را که اختصاصا مربوط به تاریخچه فعالیت‌ها و اجراها و مصاحبه با هنرمندان و دست‌اندرکارانی است که در تالار 25 شهریور (سنگلج)، حضور داشته و هنرآفرینی و کار کردند، به‌زیور چاپ آراسته و در اختیار علاقه‌مندان قرار بدهم.

روح‌الله جعفری قرار بود به‌همراه گروه تئاتر گیتی نمایش «هیولاخوانی» نوشته نغمه ثمینی را در فروردین و اردیبهشت امسال در تالار حافظ اجرا کند.

او همچنین قرار بود نمایش دیگری را از ماتئی ویسنی‌یک در مهر امسال در تالار چهارسو مجموعه تئاتر شهر به صحنه آورد که هر 2 نمایش به‌دلیل شیوع و گسترش کرونا به اجرا در نیامدند و زمان اجرای آنها موکول به عادی شدن شرایط شده است.

منبع: مهر