حق و عدالت آموزشی

اعتمادآنلاین| غزل لطفی در یادداشتی نوشت: تقریبا در تمام کشورهای دنیای برخورداری از آموزش ابتدایی و عمومی رایگان، سال‌هاست که جزو جدایی‌ ناپذیر سیستم آموزشی و مدیریتی کشورهاست.

اهمیت این امر به اندازه‌ای است که در اعلامیه حقوق بشر هم به آن اشاره گردیده: ماده 26 اعلامیه حقوق بشر؛

[1- آموزش و پرورش حق همگان است. آموزش و پرورش می‌بایست، دست‌کم در دوره‌های ابتدایی و پایه، رایگان در اختیار همگان قرار گیرد. آموزش ابتدایی می‌بایست اجباری باشد. آموزش فنی و حرفه‌ای نیز می‌بایست قابل دسترس برای همه مردم بوده و دستیابی به آموزش عالی به شکلی برابر برای تمامی افراد و بر پایه شایستگی‌های فردی صورت پذیرد.

2- آموزش و پرورش می‌بایست در جهت رشد همه‌جانبه شخصیت انسان و تقویت رعایت حقوق بشر و آزادی‌های اساسی باشد. آموزش و پرورش باید به گسترش حسن تفاهم، دگرپذیری [تسامح] و دوستی میان تمامی ملت‌ها و گروه‌های نژادی یا دینی و نیز به برنامه‌های «ملل متحد» در راه حفظ صلح یاری رساند.
3- پدر و مادر در انتخاب نوع آموزش و پرورش برای فرزندان خود برتری دارند.]

مادران و پدران می‌توانند با استفاده از سیستم آموزشی دولتی فرزندان خود را در سنین تعیین شده وارد چرخه آموزش کنند و حتی تحصیلات تکمیلی دولتی و رایگان نیز برای مدارج بالاتر درنظر گرفته شده است.

کشور ما ایران نیز از این امر مستثنی نیست؛ [در اصل 30 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران آمده است: «دولت‌ موظف‌ است‌ وسایل‌ آموزش‌ و پرورش‌ رایگان‌ را برای‌ همه‌ ملت‌ تا پایان‌ دوره‌ متوسطه‌ فراهم‌ سازد و وسایل‌ تحصیلات‌ عالی‌ را تا سر حد خودکفایی‌ کشور بطور رایگان‌ گسترش‌ دهد.»]

و به همین منظور، مدارس دولتی در همه سطوح آموزشی و در همه مناطق کشور مشغول به فعالیت هستند و دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی دولتی با شرایط ورود متعارف و مدون در اختیار همه قرار گرفته است.

در این میان استفاده از مدارس نیمه‌دولتی و خصوصی نیز مانند دانشگاه‌های غیردولتی امری متداول در تمام دنیاست. مدارس خصوصی برای جلب نظر متقاضیان خود امکانات ویژه‌ای مثل ساعات تدریس طولانی‌تر، آموزش‌های فوق برنامه، برنامه‌های فرهنگی اجتماعی و... را در نظر می‌گیرند و اولیا نیز با توجه به برنامه‌هایی که برای کودک‌شان دارند و همچنین بودجه‌ای که باید صرف کنند، دست به انتخاب می‌زنند.

این موضوع به معنای عدم کارایی بهینه مدارس دولتی نیست بلکه به جهت ارایه خدمات بیشتر برای متقاضیان آن پایه‌ریزی شده است. سیستم آموزشی هر کشوری استانداردهای خاصی را پایه‌ریزی کرده و اهدافی را هم مشخص نموده است و نقاط پیشرفت معینی را هم پیش‌بینی نموده که برای رسیدن به آن تلاش می‌کند.

عدالت آموزشی هم به همین معناست که آموزشی پویا و هدفمند در اختیار همه کودکان قرار بگیرد و به استانداردهای نرم‌افزاری و سخت‌افزاری آموزش توجه ویژه بشود. محیط مدرسه و کلاس درس طبق الگوهای از پیش تعیین شده آماده شود و به حداقل‌ها بسنده نشود. تفاوت‌ها میان مراکز آموزشی و امکانات در پایتخت و کلان‌شهرها با نقاط دور افتاده کشور به حداقل برسد. کما اینکه اصلا نباید تفاوتی وجود داشته باشد.

در سیستم آموزش مجازی نیز که الان با آن همراه هستیم، تکرار همین موارد می‌تواند عدالت آموزشی را برقرار کند. محتوای آموزش رایگان در اختیار تمام دانش‌آموزان قرار داده شده و مراکز آموزشی نیز تمام توان خود را به‌کار بسته‌اند تا بهترین نتیجه حاصل شود. همچنین تعدادی از این مراکز به همین آموزش‌ها اکتفا نکرده‌اند و امکانات و برنامه‌های بیشتری را برای دانش‌آموزان خود برنامه‌ریزی کرده‌اند که همه این موارد نشان از پویایی آموزشی دارد. اما امکانات زیرساختی فناوری به جهت استفاده از آموزش مجازی هنوز کامل نشده است.

در شهرهای بزرگ با توجه به برخورداری از امکانات فناوری، دانش‌آموزان به راحتی می‌توانند از امکانات آموزش مجازی بهره ببرند اما هر چه از مراکز استان دور می‌شویم سرعت تحولات اطلاعات و فناوری کمتر شده و ساکنین آن مناطق با چالش‌های بیشتری روبه‌رو می‌شود.

در ماه‌های گذشته شاهد این موضوع بودیم که دانش‌آموزان و معلمین برای برقراری روند آموزش مجازی مجبور به طی مسافتی بودند تا به محلی برسند که دکل‌های مخابراتی امکان تحصیل بر خط را برقرار کنند. آنچه از عدالت به دور است همین موضوع است که حالا که فرزندان ما با توجه ظهور پاندمی باید در خانه بمانند مجبور نباشند برای استفاده از حداقل‌ها از خانه خارج شوند.

در آینده‌ای نه چندان دور با استفاده از واکسن، دوباره امکان جمع شدن در کنار یک دیگر برقرار خواهد شد. اما آن زمان هم باید حواس‌مان باشد که این معبر مبارزه و فرار از ویروس کرونا که در حال حاضر تنها راه برقراری اجتماعاتی چون کلاس درس است؛ عادلانه و با سرعتی استاندارد در اختیار همه از جمله فرزندان ما قرار بگیرد تا بتوانند به زندگی عادی خود بازگردند.

منبع: روزنامه اعتماد