سنخ‌شناسی رفتار مصرفی بازنشستگان

اعتمادآنلاین| سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی در هر حوزه‌ای نیاز به شناسایی ویژگی‌های جامعه هدف و پیچیدگی‌ها و تنوع اعضای آن جامعه دارد.

به گزارش اعتمادآنلاین، شناخت این ویژگی‌ها سیاست‌گذار را قادر خواهد کرد تا در برنامه‌ریزی و اجرا و به‌ویژه سامان‌دهی منابع، اقتضائات جامعه هدف را مورد ملاحظه قرار دهد و آن‌ها را در راستای اولویت‌ها و نیازهای اصلی جهت‌دهی کند؛ سیاست­گذاری مبتنی بر این شناخت اولیه، هم سازگاری و کارآمدی بیشتری برای رفع نیازهای دارای اولویت جامعه هدف داشته و هم افزایش رضایت اعضای آن جامعه را به دنبال خواهند داشت.

مصرف، یکی از مؤلفه‌های اصلی سبک زندگی است و ارتباط نزدیکی با علایق و سلایق، نگرش‌ها و گرایش‌ها و نیز هویت و پایگاه اجتماعی افراد و گروه‌ها دارد. آگاهی از رفتارهای مصرفی گروه‌های هدف می‌تواند به سیاست‌گذاران در فهم اولویت‌ها، ترجیحات و گرایش‌های آنان یاری رساند.

این کتاب حاصل پژوهشی است با عنوان «شناسایی رفتار مصرفی بازنشستگان صندوق بازنشستگی کشوری» که در سال 1398 به سفارش مؤسسه راهبردهای بازنشستگی صبا به انجام رسیده است و پژوهشگر تلاش کرده است با استفاده از روش کیفی و از خلال مصاحبه‌های عمیق با بازنشستگان و توصیف و تحلیل روایت‌‌های آنان از نحوه گذران امور روزمره، گونه‌های مختلف و سنخ‌های متنوع رفتار مصرفی بازنشستگان را مورد مطالعه قرار دهد. تمرکز این مطالعه بر الگوهای رفتار مصرف معیشتی، فراغتی، فرهنگی و بهداشت و سلامت بازنشستگان بوده است.

اگرچه نمی‌توان اهمیت و تأثیر اساسی مؤلفه‌های اقتصادی و توان مالی در الگوهای رفتار مصرفی افراد و گروه‌های مختلف را نادیده گرفت، اما همچنان که در این کتاب نیز تأکید شده است عوامل اجتماعی و فرهنگی نیز در شکل‌گیری این الگوها و رفتارها تعیین‌کننده‌اند.

بازنشستگی پدیده‌ای اجتماعی و فرهنگی است که از طرفی در تداوم با دوره‌های قبلی زندگی و ادامه سبک زندگی پیشین است و از طرف دیگر با تغییرات بنیادین در زندگی روزمره شکل‌های متکثر و متنوعی از الگوهای رفتاری را رقم می‌زند.

نتایج مطالعات دیگری که در مؤسسه به انجام رسیده است نشان می‌دهد میزان حقوق دریافتی اغلب بازنشستگان و وظیفه‌بگیران صندوق بازنشستگی کشوری در دامنه‌ای محدود و نزدیک به هم قرار دارد؛ ‌به‌طوری‌که 85 درصد از حقوق‌بگیران صندوق در نیمه اول سال 1398 در بازه 2 تا 3.5 میلیون تومان دریافتی داشته‌اند.

با این‌ حال تنوع رفتارها و سبک‌های زندگی بازنشستگان حاکی از تأثیر بسیار زیاد عوامل اجتماعی و فرهنگی در نحوه مدیریت منابع مالی و شکل دادن به سبک‌ها و گونه‌های مختلف زندگی روزمره در حوزه‌های مختلف است.

اگرچه به دلیل ماهیت روش کیفی که در این مطالعه نیز به کار رفته است، نمی‌توان سهم هریک از گونه‌های شناسایی شده و میزان فراگیری آن‌ها را در میان بازنشستگان مورد مطالعه قرار داد، اما این دسته از مطالعات گام نخستین در کشف گوناگونی‌های رایج در سبک زندگی بازنشستگان کشوری است.

این اثر توسط شیوا پروائی تالیف شده است.