کمیسیون مشترک برجام را احیا می‌کند

اعتمادآنلاین| یکی از سوالاتی که در روزهای اخیر و به دنبال اینکه ایران و آمریکا از طرف مقابل خواسته‌اند تا در ابتدا طرف مقابل به برجام بازگردد، آیا ممکن است از مکانیسمی برای حل و فصل اختلافات بر سر اینکه کدام طرف باید نخست به برجام برگردد استفاده کرد؟

و آیا می‌‌توان مکانیسمی برای همزمان‌ یا هماهنگ‌ کردن بازگشت ایران و آمریکا به برجام داشت. وزیر خارجه کشورمان به این سوال پاسخ داده و بر این باور است که در داخل خود توافق هسته‌‌ای مکانیسمی تعبیه شده که کمیسیون مشترک است و کمیسیون مشترک یک هماهنگ‌‌کننده دارد.

این هماهنگ‌‌کننده دو منصب دارد که در گذشته فدریکا موگرینی بود و امروز نیز جوزف بورل است. یکی از دو منصب او، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و منصب دیگر، هماهنگ‌‌کننده کمیسیون مشترک است. او می‌تواند از سمتش در کسوت هماهنگ‌‌کننده کمیسیون مشترک برای هماهنگ‌سازی اقداماتی که لازم است ایران و ایالات‌متحده انجام دهند، استفاده کند.

به‌طور مشخص، اقداماتی که ایران انجام می‌دهد همواره تحت نظارت و راستی‌‌آزمایی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بوده و ما نشان داده‌‌ایم که به قول‌هایمان عمل کرده‌ایم و آن طرفی که نتوانسته نشان دهد به قول‌‌هایش عمل می‌کند ایالات‌متحده بوده و خسارت‌های زیادی را نیز از این طریق به ایران وارد کرده است و باید نشان دهد چنین امکانی وجود دارد یا خیر.

در راستای بررسی این مساله ما گفت‌وگویی با دیاکو حسینی،‌ تحلیلگر ارشد مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری داشته است که در ادامه می‌خوانید.

*مسیر ایران و ایالات‌متحده برای رسیدن به توافق به بن‌بست رسیده است؟

طرف مقابل ملاحظات زیادی برای بازگشت به برجام دارد اما با این حال آنها تمایل دارند که به برجام بازگردند. اختلاف‌نظرها وجود دارد و این در مواردی نیز هست که آمریکا با چه کیفیتی به برجام برگردد تا متحمل ضرر نشود.

برخی در داخل آمریکا بر این باور هستند که بازگشت بی‌قید و شرط ایالات‌متحده برجام، این کشور را در موضع ضعف قرار می‌دهد و انتقادهای داخلی را در آمریکا علیه بایدن افزایش دهد.

این انتقادها از آن جهت ممکن است شدت پیدا کند که آنها هنوز چشم‌اندازی در خصوص محدودیت‌های هسته‌ای و قدرت دفاعی ایران ندارند. با وجود تمامی این ملاحظات آن‌ها به دنبال این هستند که یک تضمین از ایران دریافت کنند و پس از آن به برجام بازگردند.

باید توجه کرد که طیف‌هایی نیز در آمریکا هستند که بر این باورند که آمریکا بی‌قید و شرط به برجام بازگردد تا اطمینان حاصل شود. مجموعه این حرف‌ها نشان از این نیست که ما به بن‌بست در برجام رسیده‌ایم. تلاش‌هایی در دولت آمریکا در حال رقم خوردن است و وزیر خارجه کشورمان نیز در همین راستا یک پیشنهاد عملی داده‌اند که زمینه‌های خوبی برای اجرای آن وجود دارد و می‌تواند به حل مشکلات ختم شود. این اراده در آمریکا نیز وجود دارد که این پیشنهاد را با اندکی تغییر به مرحله اجرا درآورند.

*پیشنهاد وزیرخارجه کشورمان در واقع عملیاتی است و چه مسیری را باید طی کند؟

همان‌گونه که ترامپ با یک دستور از برجام خارج شد، بایدن نیز می‌تواند با یک دستور به آن بازگردد. این مساله اصلی است که باید اتفاق بیفتد تا اقدامات متوازن از سوی ایران نیز انجام شود و آن دسته از لغو تعهدات که صورت گرفته است، تغییر و عملیاتی شود. باید به‌صورت مرحله به مرحله این اقدامات بررسی شود به این‌گونه که آیا ایران به تعهدات هسته‌ای خود پایبند بوده است یا نه و آمریکا نیز مشخص کند که تحریم‌ها را لغو کرده است یا خیر. گام به گام باید در این عرصه حرکت کرد.

به لحاظ تکنیکی به علت اینکه یک کمیسیون مشترک وجود دارد و جوزف بورل نیز مسئول آن است می‌تواند در این عرصه میانجی‌گری کند و بر گام‌های طرفین نظارت داشته باشد.

این یک چارچوب کلی است که امکان عمل شدن به آن وجود دارد و می‌تواند موفق نیز باشد. در این مسیر ایالات‌متحده باید از کنار وسوسه‌ها برای گرفتن امتیاز بیشتر از ایران گذشته تا امکان احیای برجام از مسیری که وزیرخارجه کشورمان ترسیم کرده است، بیشتر شود. آمریکا باید یک نگاه واقع‌بینانه داشته باشد تا بتواند در این عرصه موفق‌تر ظاهر شود. چارچوب‌ها و دستورالعمل‌ها برای نظارت و اعتمادسازی در برجام وجود دارد.

*با توجه به اهمیت جایگاه اروپا در برجام و نطق‌هایی که رئیس‌جمهوری فرانسه در روزهای اخیر داشته است، و به دنبال آن رد این اظهارات از سوی اتحادیه اروپا، آیا در داخل اروپا بر سر برجام اختلاف به‌وجود آمده است؟

سیاست اتحادیه اروپا در قبال برجام همواره کاملا روشن بوده است. بیش از این نیز آنها با بیانیه‌هایی و با آرایی که در شورای امنیت داشته‌اند، سیاست خود را در قبال برجام به صورت شفاف اعلام کرده‌اند. موضع آنها تغییر نکرده است. سه کشور اصلی اتحادیه اروپا، بریتانیا، آلمان و فرانسه نیز در این میان سیاست‌های کاملا متفاوتی دارد.

به‌ویژه در ارتباط با منطقه موسوم به خاورمیانه، دیدگاه‌های آنها فاصله بیشتری پیدا می‌کند. مکرون صحبت‌های خود را در گفت‌وگو با یک رسانه عربی بر زبان آورده است و به نظر می‌رسد صرفا برای آرام و راضی کردن عربستان سعودی در روابط دوجانبه خودشان بوده است. این یک موضع جدی نبوده اما در عین حال جنبه رسانه‌ای پیدا کرد و اندکی نیز درخصوص آن بزرگنمایی شد و جنجال ایجاد کرد.

فرانسه مشخصا بر حضور کشور دیگری در برجام تاکید نمی‌کند و متوجه هستند که این امر با واقعیت‌های عملی فاصله زیادی دارد و تبعات جبران‌ناپذیری نیز در پی خواهد داشت.

منبع: آرمان ملی