فرصت احیای برجام را از دست ندهید
یک تحلیلگر مسائل سیاست خارجی گفت: هر اتفاقی امکان دارد درباره برجام رخ دهد و باید این را بدانید که دولتمردان بسیار در برجام اثرگذار هستند. من معتقدم قبل از اینکه بحث چالش دولتها مطرح شود و برجام در چالش جنگ انتخاباتی گرفتار شود باید برجام احیا شود.
اعتمادآنلاین| این روزها دو طرف ایران و آمریکا برای بازگشت به برجام در حال چانهزنی هستند. البته شکی در این مساله که دولت ترامپ برجام را نقض کرده وجود ندارد، و ایران هم از دولت بایدن درخواست دارد که هرچه زودتر به برجام برگردد. در این حین اما فرانسه به عنوان یک پلیس بد که همیشه در مذاکرات مختلف به دنبال منافع خود میگردد، درخواست حضور عربستان و رژیم صهیونیستی را در مذاکرات آینده ایران و آمریکا کرده است. حال سوال اینجاست با توجه به شرایط کنونی ایران و چینش تیم وزارت خارجه آمریکا مخصوصا در حوزه ایران، احتمال احیا شدن برجام در ماههای آینده وجود دارد؟ در همین رابطه گفتوگو با حشمتالله فلاحتپیشه، تحلیلگر مسائل سیاست خارجی را در ادامه میخوانید.
*شرایط مذاکره ایران و آمریکا را چگونه مشاهده میکنید؟ فکر میکنید میانجیگری میتواند بنبست مذاکره ایران و آمریکا را باز کند؟
واقعیت مساله این است که ایران و ایالات متحده آمریکا به دلایل تاریخی ارتباط مستقیمی با یکدیگر ندارند و حتی جدا از رابطه هیچ مکانیزمی هم برای حل اختلافات یکدیگر ندارند. اختلافات ایران و آمریکا در سالهای اخیر به صورت لاینحل مانده و تجربه نشان داده هیچ کشوری مانند ایران و آمریکا طالب داشتن میانجی نبودهاند. کشورهای مختلف به دنبال این هستند که میانجی برای حل اختلافات این دو کشور شوند و نمونه آخر آن هم رئیسجمهور فرانسه مکرون بود که به دنبال میانجیگری بین ایران و آمریکا میگردد. کشورهایی که به دنبال میانجیگری هستند، دلشان برای منافع ملی ایران نمیسوزد بلکه میانجیگری را از کانال منافع کشورهای خودشان هدایت میکنند. کما اینکه در حال حاضر مکرون در سیاست چندجانبه گرایانه آمریکا به دنبال جایی برای خودش گشته و به همین دلایل هم به دنبال میانجیگری میگردد. به دنبال این است که چراغ سبز به عربستانیها نشان دهد و منافع خودش را در حضور عربستان در مذاکرات ایران و آمریکا میبیند. وقتی که مکانیزم مستقیمی بین ایران و آمریکا وجود نداشته باشد، شرایط به این سمت حرکت خواهد کرد. دو طرف ایران و آمریکا درباره بازگشت به برجام صحبت میکنند و سعی دارند تا طرف مقابل اول به برجام برگردد. من به همین روزنامه «آرمان ملی» اعلام کردم که برای مذاکره ایران و آمریکا 4راه وجود دارد. اعلام کردم که دوطرف ایران و آمریکا باید با یکدیگر وارد مذاکرات شوند اما نسبت به گذشته یکسری اتفاقهایی در حال شکلگیری است و آمریکاییها به دنبال این هستند که تحریمها را افزایش ندهند و سعی دارند تا تحریمها را به آن سقفی که در دوره اوباما وجود داشت، برگردانند و بیش از آن تحریم علیه ایران شکل نگیرد. سیاستمداران طرفدار بایدن به دنبال این هستند که تحریمها را تعدیل کنند و فکر میکنند که تحریمهایی که در دوران ترامپ وضع شد، شرایط کشور را پیچیدهتر کرد اما مساله مهمتر این است که وزیر امورخارجه آمریکا از طرف بایدن مامور میشود تا تیم مذاکره با ایران را تشکیل بدهد و آقای رابرت مالی نماینده ویژه آمریکا در امور ایران میشود و آنها به دنبال ورود به دیپلماسی ایرانی هستند. این اتفاقها همه جنبههای مثبت موضوع برای مذاکره ایران و آمریکا است و از همه مهمتر این است که بعد از رفتن ترامپ برجام در حال نمایان شدن است و کشورهایی مانند فرانسه و حتی روسیه اعلام کردند که به دنبال احیای برجام هستند و در شرایطی که زمستان ترامپیسم تمام شده برجام شاید در دوره بایدن به سمت احیا شدن حرکت کند.
*چرا فرانسه اصرار به حضور عربستان سعودی و رژیم صهیونیستی در برجام دارد؟
فرانسه طرف تاثیرگذاری در برجام نیست و تحریمهای ترامپ فقط به دنیا نشان داد که برجام دو طرف اصلی دارد و مابقی کشورها تاثیرگذار نیستند. من فکر میکنم که گفتوگوی تلفنی بایدن و مکرون خوب پیش نرفته که موضعگیریهایی در این مساله در حال صورت گرفتن است. بعضی ادعا میکنند که برجام با حضور بعضی کشورهای منطقهای میتواند جایگاه خود را تقویت کند، در صورتی چنین سخنانی را بیان میکنند که به نظر میآید این کشورها در سیاست بایدن جایگاهی نخواهند داشت. نتانیاهو با تماسهای تلفنی نسبت به سیاست بایدن انتقاد دارد. در صورتی که رئیسجمهور جدید آمریکا با دستوری از ائتلاف عربستان نسبت به یمن پایان داد و فرانسه هم به دنبال یارگیری از طرف کسانی که منتقد سیاست خارجی بایدن هستند و احساس میکند که جایگاه فرانسه در برجام تعدیل شده است. فرانسه به نظر میآید که دوست دارد نقش پلیس بد را در مذاکرات جدید ایران و آمریکا بازی کند و اگر اتفاقات را بررسی کنید متوجه خواهید شد که روابط بینالمللی خیلی واقعیتر از آن است که در تحلیلهای بین المللی بیان میشود. قطعا بایدن به کشورهای اروپایی گوشزد کرده که در دوره ریاست جمهوری ترامپ هیچ اقدام عملی در مقابل تحریمهای یکجانبه ترامپ نتوانستهاند انجام بدهند. واقعیت قضیه این است که کشورهای اروپایی جایگاهی به غیر از پیروی از سیاست آمریکا ندارند و لذا به همین دلیل مکرون یک موضوع بدعت آمیزی تحت عنوان دعوت از عربستان را برای مذاکرات ایران و آمریکا را مطرح کرد و به دنبال دعوت از بازیگرانی است که خودشان را بازندگان انتخابات آمریکا میدانند. رژیم صهیونیستی و عربستان جزو کشورهایی هستند که در زمان ترامپ نوعی حق وتو برای خودشان قائل بودند، حالا چشم انتظار یک تماس تلفنی از کاخ سفید هستند. از لحاظ عملی هم اتفاقاتی در زمان ریاست جمهوری بایدن رخ داده، مانند اعلام خروج آمریکا از ائتلاف به رهبری عربستان برای جنگ با یمن و تلاشهایی که دموکراتهای آمریکا برای احیای نقش عربستان سعودی در 11 سپتامبر انجام میدهند. من در کل میخواهم عرض کنم که خیلی از بازیگران منطقهای به دنبال این هستند که برجام را تحتالشعاع یکسری گفتوگوها و منافع ملی نشان دهند که البته با تمام این مسائل نباید این موضوع را فراموش کنیم که بایدن نگفته بدون قید و شرط به برجام بازخواهد گشت. واقعیت مساله این است که همگان سعی بر این دارند از هر موضوعی که در دستور کار جامعه بینالمللی قرار میگیرد، برای خودشان سهمی را به دست بیاورند و ایران هم باید درباره این مساله آگاه باشد و حتما طوری رفتار کند که بازگشت به برجام از طرف مقابل به صورت کامل صورت بگیرد.
*آمریکاییها برای مذاکره با دولت روحانی دچار شک و تردید هستند و در حال بررسی دولت آینده جمهوری اسلامی هستند. از دیدگاه شما بایدن در ماههای آخر دولت روحانی به برجام بازخواهد گشت؟
هرچند که در داخل آمریکا دولتها مستقل عمل میکنند و رئیس جمهور جدید آمریکا برخلاف ترامپ اعلام میکند که به برجام بازخواهد گشت، اما یک واقعیتی وجود دارد که کشورها در نوع چینش تیم مذاکرات خود پیامی برای کشور متقابل دارند و به هر حال پرونده هستهای ایران در شورای امنیت ملی است و اگر در آن جا تصمیمی گرفته شود، حتی رئیسجمهور هم نمیتواند از آن تخطی کند و توصیه میکنم که رئیس جمهور به دنبال این نباشند که بهانه به دست دشمنان بدهند و بهترین تصمیم را در حوزه سیاست خارجی اتخاذ کنند. به این مساله توجه کنید که نوع حکمی که بایدن به بلینکن وزیر امور خارجه آمریکا داد، بسیار جالب است و بایدن از وزیر جدید امور خارجه آمریکا خواست تا تیم مذاکره کننده با ایران را طراحی کند. معنای این موضع این است که ایران میتواند در این تیم نوعی از سیاست خارجی آمریکا را مشاهده کند. به طور طبیعی در ایران با موضوع برجام نباید استفاده جناحی و انتخاباتی کرد و به هر حال بایدن جایگاه برجام، تیم مذاکره کننده و مابقی موضوعات مربوط بررسی شود. برجام باید یک جایگاهی در شورای امنیت ملی داشته باشد که هر دولتی هم سرکار بیاید موظف باشد که قراردادهای بینالمللی را اجرا کند.
*اگر دولت بعدی در ایران از دلواپسان باشد، مذاکره بایدن با ایران سخت نخواهد شد؟
هر اتفاقی امکان دارد درباره برجام رخ دهد و باید این را بدانید که دولتمردان بسیار در برجام اثرگذار هستند. من معتقدم قبل از اینکه بحث چالش دولتها مطرح شود و برجام در چالش جنگ انتخاباتی گرفتار شود باید برجام احیا شود.
*از دیدگاه شما احتمال بازگشت ایران و آمریکا به برجام تا پایان 1399 وجود دارد؟
این موضوع یک تصمیم مهم است و به نظر من باید مقدمات این اتفاق آماده شود. واقعیتی که وجود دارد این است که دولت بایدن از روز اول شروع کار خود به دنبال تعدیل کردن فضای بین المللی بوده و خیلی ماموریتها برای تحریم ایران در دولت بایدن لغو شده و بایدن مانند ترامپ که بیش از 400 نفر را به عنوان مامور تحریم ایران در کشورهای نزدیک ایران گنجانده بود، رفتار نمیکند. با همه این اتفاقات به نظر میآید که بایدن شخصیت محافظهکاری دارد، به دلیل اینکه ما توقع داشتیم بعد از ترامپی که تحریمها علیه ایران وضع کرده بود، فردی مانند بایدن سریعا به برجام برگردد و محافظهکارانه رفتار نکند. بایدن با این رفتار خود زمان را به ضرر برجام در حال تلف کردن است و قطعا از این مساله آسیب هم خواهد دید.
*اگر روحانی بتواند در ماههای آخر دولت خود به نتیجه خوبی در قبال برجام با رئیسجمهور جدید آمریکا برسد، به نظر شما مردم در انتخابات سال آینده دوباره به اصلاحطلبان اعتماد خواهند کرد؟
دغدغه مردم برجام نیست، دغدغه مردم اقتصاد است، کما اینکه ما چند سال زندگی با برجام هم تجربه کردیم اما مشکلات اقتصادی مردم رفع نشد. بنابراین مردم از کارنامه مدیریتی دولت روحانی ناراضی هستند و این موضوع غیرقابل انکار است. مدیریت دولت روحانی باعث شد تا به بسیاری از شخصیتهایی که از او حمایت کردند، ضربه وارد شود. هر کسی که در این شرایط اقتصادی کشور نگاه تعصبآمیز جناحی داشته باشد، قطعا آسیب خواهد دید. مردم فراتر از شعارها، صحبتها و.... متوجه خواهند شد که دولتها چه عملکردی داشتهاند. اولین ضعف دولت روحانی این است که حتی نمیتواند از اختیارات خودش دفاع کند و وقتی که دولتی اختیاری نداشته باشد، در حوزه اجرا به مشکلات زیادی خواهد خورد. در شرایط کنونی جامعه حتی با بازگشت آمریکا و ایران به برجام کارنامه روحانی خوب نخواهد شد. من معتقدم که برجام یا هر رفتار دیگری اثر عملی در زندگی مردم داشته باشد مردم در پای صندوقهای رای خواهند آمد و به کسانی که مشکلات آنها را حل کند رای خواهند داد. اما تا به حال به جز شعار و فرافکنی هیچ چیزی از جناحهای مختلف ندیدهایم. در پایان عرض میکنم که به قدری بعضی از کاندیداهای ریاست جمهوری تکراری شدهاند، که مردم را از انتخابات دل زده کردهاند، به خاطر اینکه این کاندیداها در جایگاههایی که مسئولیت داشتهاند، کارنامه موفقی نداشتند.
منبع: آرمان ملی
دیدگاه تان را بنویسید