مدیریت ریسک به کمک سهامداران بورسی می‌آید

اعتمادآنلاین| مهدی قلی پور کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به این سوال که ریسک در ابزار‌های بازار سرمایه به چه صورت است؟ بیان کرد: ابزار‌های بازار سرمایه به ترتیب از بیشترین به کمترین ریسک عبارتند از صندوق‌های جسورانه، اوراق مشتقه اختیار خرید و فروش، قرارداد‌های آتی، سهام و حق تقدم بورسی، سهام و حق تقدم فرابورسی، سهام و حق تقدم بازار پایه، صندوق‌های سهامی، صندوق‌های مختلط، اوراق بدهی بدون ضامن، صندوق‌های بادرآمد ثابت بدون ضامن، صندوق‌های با درآمد ثابت با ضامن و ‌نهایتا اوراق بدهی دولتی.

وی در ادامه افزود: این ابزار‌ها سه نوع ریسک بازار (ریسک کاهش قیمت)، اعتبار (نکول یا ورشکستگی ناشر) و نقدشوندگی (قابلیت فروش سریع بدون کاهش قیمت) دارند که ریسک نکول برای اوراق بدهی دولتی و اوراق بدهی خصوصی و صندوق‌های با درآمد ثابت دارای ضامن کمترین حد ریسک است.

قلی پور بیان کرد:ریسک نقدشوندگی اوراق بدهی دارای ضامن نقدشوندگی و بازارگردان، صندوق‌های با درآمد ثابت و سهامی با توجه به امکان ابطال روزانه کمترین حد ریسک را دارد و نیز به طور متوسط ابزار‌های با درآمد ثابت کمترین ریسک بازار را دارند، از سوی دیگر اوراق مشتقه و حق تقدم‌ها و سپس سهام بیشترین ریسک بازار را شامل می‌شوند.

این کارشناس بازار سرمایه در خصوص مدیریت ریسک توضیح داد: مدیریت ریسک فرایندی برای تحلیل، ارزیابی، کنترل و بهینه سازی ریسک، برای کسب حداقل بازده مورد نظر است، ساده‌ترین شکل مدیریت ریسک تشکیل سبد سرمایه گذاری متنوع از دارایی‌های مختلف و پیچیده‌ترین شکل آن استفاده از ترکیب‌ها و استراتژیک‌های ترکیبی از ابزا‌های مشتقه است. همچنین مدیریت ریسک به سطح ریسک گریزی افراد نیز وابسته است و افراد در طیفی از ریسک گریزی از کمتر به بیشتر قرار می گیرند.

وی در ادامه تصریح کرد: مهمترین روش مدیریت ریسک تنوع بخشی به دارایی‌ها و تغییر وزن طبقات دارایی‌ها بر اساس چشم انداز‌های اقتصادی و ریسک‌ها است. یک سرمایه گذار منطقی در ایران باید دارایی خود را بین بازار‌های املاک و مستغلات، طلا و ارز، ابزار‌هایی با درآمد ثابت مثل سپرده و اوراق بدهی و صندوق با درآمد ثابت، سهام یا صندوق‌های سهامی توزیع کند. به عنوان مثال در شرایط فعلی به نظر می‌رسد که ترکیب مناسب برای خانواری با ریسک گریزی متوسط می‌تواند به این شکل باشد: 50 درصد املاک شامل ملکی که ساکن هستند، 5 درصد طلا یا سایر فلزات گرانبها، 25 درصد دارایی با درآمد ثابت، 20 درصد دارایی ریسکی مثل سهام یا صندوق سهامی با اختصاص درصدی به ابزار‌های پرریسک‌تر مثل اوراق مشتقه. سهم زیاد املاک به واسطه سهم زیاد آن در اقتصاد کشور و ثروت ایرانیان و ‌اهمیت آن برای امنیت زندگی است.

کارشناس بازار سرمایه گفت: نقد شوندگی نکته مهمی است، سرمایه گذاری که به نقدشوندگی اهمیت می‌دهد، به جای خرید مستقیم سهام در صندوق‌های سهامی سرمایه گذاری می‌کند، چرا که طبق دستورالعمل، ابطال واحد‌های سرمایه گذاری صندوق‌ها حداکثر طی دو روز کاری باید انجام و نقد شود، همچنین فعالیت در بازار پایه فرابورس ریسک به مراتب بیشتری نسبت به بازار اصلی بورس دارد و با انتخاب سهام در هر کدام از تابلو‌های اصلی و فرعی بورس و فرابورس، سطح ریسک سرمایه گذاری تعیین می‌شود.

قلی پور در پاسخ به این پرسش که اگر مردم مدیریت ریسک می‌کردند می‌توانستند از ضرر جلوگیری کنند؟ گفت: بازار سرمایه با نوسان عجین است، با توجه به تحولات در سطح کلان و تعدیل انتظارات، افت بازار لاجرم بود و در همه بازار‌های دنیا اتفاق می‌افتد، بنابراین با توجه به عمق کم بازار ابزار‌های مشتقه سهامی، این زیان قابل پیشگیری نبود است.

وی گفت: البته با کنترل میزان خرید اعتباری و توزیع دارایی در بازار‌ها و ابزار‌های مختلف می‌شد این آسیب را به حداقل رساند چراکه همزمان با افت بورس، ابزار‌هایی با درآمد ثابت، سود خود را حفظ کردند و‌ در بازار املاک و مستغلات شاهد رشد نسبی بودیم، بنابراین توزیع معقولانه دارایی می‌تواند، آسیب پذیری از تحولات کلان را کمتر کرده و کنترل ریسک را آسان‌تر کند.

قلی پور تصریح کرد: نکته مهم دیگر فعالیت مستمر است، فعالان بازار سرمایه در کل آسیب ندیده اند چرا که از زمان بازار 100 هزار میلیارد تومانی تا بازار 7 میلیون میلیارد تومانی در این بازار بوده اند و حداکثر با کاهش ارزش بازار به 4.5 میلیون میلیارد تومان بخشی از منافع را از دست داده اند، بنابراین مشکل تازه واردانی هستند که بدون دانش و منطق لازم در اواسط امسال وارد بازار شدند و بدیهی است ورود به کسب و کاری که تخصص آن را ندارید در 95 درصد موارد به زیان منجر می‌شود.