چرا عادات مربوط به شبکه‌های اجتماعی نوعی اعتیاد محسوب نمی‌شود؟

اعتمادآنلاین| مژده اصغرزاده- شبکه‌های اجتماعی منابع مفیدی برای دادوستد اطلاعات هستند. با استفاده از شبکه‌های اجتماعی می‌توانیم از دوستان خود خبردار شویم و در جریان اخبار و اطلاعات روز مثل اخبار مربوط به کرونا قرار بگیریم و همچنین از اتفاقاتی که در دنیای سلبریتی‌ها می‌افتد مطلع شویم.

به گزارش اعتمادآنلاین ، به نقل از «The Conversation»، ممکن است در دوران کرونا احساس کرده باشید که بیش از حد وقت خود را در شبکه‌های اجتماعی می‌گذرانید. نگرانی درباره صرف وقت زیاد در شبکه‌‌های اجتماعی بیشتر متوجه جوانان است؛ به همین دلیل محققان پژوهش‌های زیادی را در زمینه اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی انجام داده‌اند تا دریابند که آیا فعالیت در این شبکه‌ها نوعی رفتار اعتیادآور محسوب می‌شود یا خیر.

در پژوهش جدیدی که انجام شد این مساله بررسی شد که آیا افرادی که زیاد از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند به نوعی اعتیاد (که به آن تمایل به گرفتن توجه می‌گویند) مبتلا هستند یا خیر.

تمایل به گرفتن توجه

رفتارهای ناشی از اعتیاد به مواد شیمیایی (مثل الکل) و غیرشیمیایی (مثل قمار) باعث ایجاد علائم و رفتارهای مشابه می‌شود. یکی از بارزترین ویژگی‌های معتادان تمایل به کسب توجه نسبت به اشیا، تصاویر و لوازم مرتبط با آن اعتیاد است؛ مثلاً افرادی که اعتیاد به سیگار کشیدن دارند بیشتر از سایرین به سیگار و لوازم مربوط به آن توجه می‌کنند.

کیتی تامسون (Katie Thomson)، دانشجوی دانشگاه استراتکلاید، تصمیم گرفت به همراه تیم تحقیقاتی‌اش دریابد آیا تمایل به گرفتن توجه که در کابران فضای مجازی دیده می‌شود نوعی اعتیاد است یا خیر. در این پژوهش به 100 شرکت‌کننده تحقیق تلفن همراه اسباب‌بازی دادند و از آنها خواستند که تنها یک برنامه (مثلاً سیری یا دوربین) را خیلی سریع باز کنند و دیگر برنامه‌های موجود را نادیده بگیرند.

در بعضی از تلفن‌های همراه برنامه‌های دیگری که اصلاً جزو برنامه‌های مرتبط با شبکه‌های اجتماعی نبود نیز گنجانده شده بود. این برنامه‌ها که برای پرت کردن حواس فرد در لیست اضافه شده بود آیکون‌هایی شبیه به شبکه‌های اجتماعی مثل فیس‌بوک، توییتر، اینستاگرام و اسنپ‌چت داشت. در بعضی دیگر نیز محققان روی برخی از آیکون‌ها علامت قرمز گذاشته بودند.

هدف تحقیق این بود که دریابند آیا کاربرانی که بیشترین میزان استفاده و تعامل را با شبکه‌های اجتماعی دارند در مقایسه با افرادی که زمان متوسط برای تلفن همراه‌شان صرف می‌کنند بیش از سایرین به برنامه‌های ساختگی (با چند نوتیفیکیشن) توجه دارند یا خیر. بررسی این امر مشخص می‌کند که این گونه افراد دچار کسب توجه در شبکه‌های اجتماعی هستند.

یافته‌های تحقیق نشانی از بروز تمایل برای کسب توجه که یکی از نشانه‌های اعتیاد است نداشت؛ مثلاً کسانی که روزانه 10 بار برنامه فیس‌بوک را چک می‌کردند و پست می‌گذاشتند در مقایسه با افرادی که فقط یک بار در هفته حساب فیس‌بوک خود را چک می‌کردند به برنامه‌هایی که برای ایجاد حواس‌پرتی در تحقیق گنجانده شده بود توجه بیشتری نشان ندادند. انجام تحقیقات در مورد تاثیرات شبکه‌های اجتماعی بر سلامت و رفتار کاربران هنوز در اول راه است اما این مطالعه ثابت می‌کند باید مراقب تاثیرات استفاده بیش از حد از شبکه‌های اجتماعی باشیم. تحقیق حاضر نشان داد که دست‌کم با معیارهای سنتی اعتیاد نمی‌توان استفاده از فضای مجازی را نوعی اعتیاد به شمار آورد.