شروط مصر برای ازسرگیری مذاکره درباره سد النهضه

اعتمادآنلاین| بحران سد النهضه بر سر آب رود نیل میان مصر و سودان از یک سو و اتیوپی از جانب دیگر همچنان ادامه دارد و هر روز وارد مراحل تازه تری از تنش می شود.

به گزارش ایرنا، اتیوپی در بالادست رود نیل با وجود حساسیت مصری‌ها و سودانی ها در پایین دست بدون توجه به این اختلاف ها برای آبگیری مرحله دوم سد النهضه خیز برداشته است.

این در حالی است که از همان نخستین روزهای آبگیری مرحله نخست سد النهضه توسط اتیوپی تنش ها میان این کشور و مصر و سودان در جبهه دیگر بالا گرفت.

در همین راستا، منابع آگاه از محتوای دیدارهای «جفری فلتمن»، فرستاده ویژه آمریکا به شاخ آفریقا با مقام های مصری خبر دادند و افزودند این نشست‌ها با محوریت سد النهضه و به شکلی صریح و روشن برگزار شد.

این منابع افزودند که فرستاده آمریکا در این دیدار پیشنهاد یا اطلاعات زیادی ارائه نکرد، امری که نشان می دهد کاخ سفید دیدگاه یکپارچه‌ای درباره گام‌های ضروری در آینده نزدیک برای بازگشت به روند مذاکرات مثبت ندارد اما در مقطع کنونی پس از پافشاری‌های مصر و سودان، در درون دولت بایدن کفه مداخله مستقیم واشنگتن برای حل بحران سد النهضه سنگین‌تر شده است.

پایگاه خبری میدل ایست نیوز در این باره نوشته است که فرستاده آمریکا در این دیدارها نظر طرف مصری را در خصوص موافقت این کشور با احتمال بازگشت به میز مذاکرات تحت نظارت اتحادیه افریقا به ریاست کنگو جویا شد. همچنین فلتمن در این دیدارها خواستار توضیحات مربوط به اختلافات سه‌کشور درخصوص توافق فنی و حقوقی و جایگزین‌های احتمالی برای دستیابی به توافقی پیش از اتمام فرایند آبگیری سد النهضه شد.

مقامات مصری شروط سه‌گانه‌ خود را به اطلاع فلتمن رساندند که بر سه اصل اساسی استوار است؛ نخست اینکه ایالات متحده آمریکا و و دیگر قدرت‌های جهانی نظیر اتحادیه اروپا، اتحادیه آفریقا و شورای امنیت جدیت اتیوپی برای هر گونه مذاکرات آتی چه به ریاست اتحادیه آفریقا یا هر نهاد و کشور دیگری را تضمین کنند.

اصل دوم بر لزوم بازگشت به پیش‌نویس توافق واشنگتن تاکید دارد که پس از چندین دور مذاکره که بهار گذشته به پایان رسید و مصر به صورت یکجانبه آن را امضا کرد اما اتیوپی از امضای آن سرباز زد، طبق گفته منابع مصری، این توافق باید مبنای فنی و حقوقی برای مذاکرات آتی قرار گیرد و اصلاحات به شکل جزئی هم بر روی این توافق انجام شود.

اصل سوم به مخالفت قاطعانه با هر گونه توافق موقت یا راهکار جایگزینی از جمله پیشنهادهای اتیوپی و یا امارات در خصوص تبادل اطلاعات و مدیریت مشترک مرحله آبگیری توسط سه کشور مصر، سودان و اتیوپی باز می گردد.

منابع آگاه می گویند که واشنگتن در خصوص تهدیدهای نظامی مصر در خصوص سد النهضه نگران است و طرف مصری در این باره خطاب به فلتمن گفته است: احتمال گزینه نظامی طبیعتا ترجیح ما نیست اما تا زمانی که اتیوپی به لجاجت و تک‌روی خود ادامه می‌دهد، همه احتمالات روی میز قرار دارد همچنین ما از میانجیگری سازمان ملل از طریق تعیین کمیته‌ای از شورای امنیت یا مجمع عمومی سازمان ملل برای سنجش مواضع فنی و حقوقی استقبال می کنیم.

مصر در تامین 90 درصد از آب آشامیدنی خود به رود نیل وابسته است و هرگونه کاهش حقابه این کشور از نیل، آثار اجتماعی و اقتصادی ویرانگری بر این کشور خواهد داشت، این در حالی است که «آدیس‌آبابا» تصریح دارد که سد النهضه با سرمایه‌گذاری 4.6 میلیارد دلاری در تبدیل این کشور به قطب انرژی منطقه نقش‌آفرین است و می‌تواند افزون بر درآمدزایی منجر به فقرزدایی در این کشور شود.

در این میان، اختلافات سه کشور بر سر مقدار آب رهاسازی شده از سوی اتیوپی در صورت بروز کم‌آبی متمرکز است، با عملیاتی شدن این سد، اتیوپی می‌تواند به بزرگترین کشور صادر کننده برق در آفریقا با تولید 6000 مگاوات تبدیل شود.

مصر نگران پایین آمدن سهم آب خود است؛ آبی که آن را برای آشامیدن، کشاورزی و صنعت به کار می‌گیرد.

نخست وزیر اتیوپی اوائل اردیبهشت جاری در اوج این حساسیت ها و بدون توجه به تبعات منفی این کار اعلام کرد که کشورش تسلیم فشارهای داخلی و خارجی نمی شود و آبگیری مرحله دوم سد «النهضه» (رنسانس) در زمان مقرر انجام خواهد شد.

«آبی احمد» در اظهاراتی تاکید کرد که با وجود همه فشارهای خارجی و داخلی مرحله دوم آبگیری سد النهضه در زمان مقرر انجام می شود و در این باره تسلیم هیچ تهدیدی نخواهد شد.

سد النهضه که در 15 کیلومتری مرز اتیوپی با سودان به روی رود نیل ساخته شده در صورت آبگیری کامل و راه اندازی، بزرگ‌ترین نیروگاه برق آبی آفریقا و هفتمین سد بزرگ جهان خواهد بود.

دو کشور مصر و سودان در پایین رود نیل از مخالفان جدی سد النهضه به شمار می روند و از چند سال گذشته تا کنون در باره عواقب آبگیری کامل این سد به اتیوپی هشدار داده اند.

آبگیری کامل این سد تهدید جدی علیه حیات مصر است به طوری که در همین پیوند نیز «عبدالفتاح السیسی»، رئیس جمهوری این کشور پیشتر گفته بود که آبگیری یک طرفه سد النهضه تامین آب 100 میلیون مصری را تهدید می‌کند.

السیسی آذر 99 در اظهارتی که در پایان سفر خود به فرانسه داشت در مصاحبه اختصاصی با روزنامه «فیگارو» گفته بود که رود نیل برای مصر حیاتی است و اختلافات با اتیوپی بر سر ساخت سد «رنسانس» یا النهضه بسیار طولانی شده است.

او تاکید کرده بود که لازم است تا یک راه حل عادلانه در آبگیری سد النهضه و بهره برداری از آن تعریف شود به طوریکه از منافع مصر، اتیوپی و سودان نیز محافظت شود.

رئیس جمهوری مصر در تازه ترین اظهار نظر خود در باره سد النهضه که 18 فروردین 1400 عنوان شد، با دیگر اتیوپی را تهدید کرد و خطاب به آدیس آبابا گفت که به سهمیه ما از آب رود نیل دست درازی نکنید زیرا همه گزینه ها مطرح است.

السیسی که در آیین گشایش یکی از ایستگاه های تصفیه آب در کشورش سخن می گفت، با تاکید بر این نکته که «موضعش را تغییر نخواهد داد»، اظهار کرد که اتیوپی حق رشد و توسعه دارد اما حق ندارد حق مصر را نادیده بگیرد و قاهره می کوشد به هر قیمتی که شده از فرصت ها برای استفاده از سهمیه آب خود از رود نیل استفاده کند.

وی با اشاره به اینکه «مصری ها حق دارند نگران سهمیه خود از آب رود نیل باشند» تاکید کرد که مذاکره با اتیوپی در مورد موضوع سد النهضه بهترین گزینه است و مشورت با مقامات سودان در خصوص این پرونده پیچیده میان قاهره و خارطوم ادامه دارد.

قاهره به دنبال شکست آخرین دور مذاکرات کنگو در مورد سد النهضه بار دیگر هشدار داد که تمامی گزینه ها برای حفاظت از سهمیه خود از آب رود نیل مطرح است.

از سوی دیگر وزیر آبیاری سودان نیز پیش از اظهارت السیسی، توضیح داد که هیات مصری از پیشنهاد سودان در خصوص انتخاب و تعیین ناظران بین المللی در خصوص این پرونده حمایت و پشتیبانی کرد.

اواسط فروردین گذشته نشستی میان مقام های مصر، سودان و اتیوپی در «کینشازا» پایتخت کنگو برگزار شد که هیج دستاوردی برای طرفین نداشت.

وزارت خارجه اتیوپی در پی این نشست با صدور بیانیه ای اعلام کرد که حاضر نیست وارد توافقنامه ای شود که حق این کشور از سهمیه آب رود نیل را در حال حاضر و آینده نادیده بگیرد.

این در حالی است که وزارت خارجه مصر، اتیوپی را به سرسختی و مخالفت با قوانین بین الملل متهم و با صدور بیانیه اعلام کرد که هیات اتیوپی پیشنهاد مشارکت اتحادیه اروپا و آمریکا و سازمان ملل در مذاکرات را نپذیرفت و همچنین تلاش های کنونی اتحادیه آفریقا و سایر پیشنهادها را نپذیرفت.

«مریم الصادق المهدی» وزیر خارجه سودان نیز به نوبه خود گفت: اتیوپی اصرار دارد تا به تحرکات یک جانبه خود و همچنین به دومین مرحله پر کردن سد النهضه ادامه دهد و در واقع با این رویکرد خود در حال نقض قوانین بین الملل است.

سودان نیز برنامه اتیوپی برای آغاز مرحله دوم آبگیری سد النهضه را تهدید مستقیم علیه امنیت ملی خود می داند.

«یاسر عباس» وزیر منابع آبی سودان بهمن 99 گفته بود که اگر دومین آبگیری سد رنسانس در ژوئیه 2021 به پایان برسد این تهدید مستقیم برای امنیت ملی ما است.

وی افزود: این موضوع نیمی از جمعیت ساکن در سودان مرکزی را از نظر آبیاری پروژه های کشاورزی و تولید برق از سدهای «رصیرص» و «مروی» تهدید خواهد کرد.

عباس گفت: در صورت عدم توافق الزام آور در مورد مقدار آب جاری از سد رنسانس و تبادل اطلاعات روزانه بهره برداری از سد رصیرص غیرممکن خواهد بود و سد مروی نیز 30 درصد از انرژی الکتریکی تولید شده خود را از دست می دهد که این بر ایستگاه های آب آشامیدنی تأثیر منفی می گذارد.

آدیس آبابا نیز اعلام کرد که به هدف خود برای پر کردن سد در نخستین سال آن رسیده است و این کار را بدون اینکه منتظر توافق با خارطوم و قاهره در مورد این موضوع بحث برانگیز باشد، ادامه می دهد.

اتیوپی در مرحله نخست، آب‌گیری این سد را به حجم 4.9 میلیارد متر مکعب به اتمام رساند.

سودان، مصر و اتیوپی نزدیک به یک دهه است که در مورد مدیریت و پر کردن مخزن سد النهضه که آدیس آبابا بر رود نیل ساخته در حال مذاکره هستند اما تاکنون توافقی بین طرفین حاصل نشده است.

این پروژه که در سال 2011 به بهره برداری رسید در صورت تکمیل و آبگیری کامل بزرگترین تأسیسات برق آبی در آفریقا خواهد بود. دو کشور پایین دست یعنی سودان و مصر از اینکه این سد تأسیسات آنها را تهدید کند هراس دارند.

سودان میانجیگری سازمان ملل، اتحادیه آفریقا و ایالات متحده را در این مورد پیشنهاد می کند. تاکنون چندین دور مذاکره در این باره میان آدیس آبابا، قاهره و خارطوم با میانجیگری و ابتکار کشورهای مختلف از جمله آمریکا، کشورهای عرب حوزه خلیج فارس و اتحادیه عرب انجام شده اما تاکنون به هیچ نتیجه مثبتی نرسیده است.

مصر پیش‌تر نیز از شورای امنیت سازمان ملل متحد خواسته بود که مانع اقدامات یکجانبه ای شود که می‌تواند فرصت دستیابی به یک توافق را تحت‌الشعاع دهد.

با وجود این اختلاف ها و در میان حساسیت های دو کشور مصر و سودان، نخست وزیر اتیوپی تاکید کرد مرحله دوم آبگیری سد النهضه در موعد مقرر انجام خواهد شد.

آبی احمد در سخنانی گروه‌های داخلی و خارجی را به کوشش برای تهدید ثبات اتیوپی متهم و تاکید کرد: این فشارها مانع از آبگیری سد النهضه نخواهد شد.

وی گفت که با وجود همه توطئه‌ها و فشارها، آدیس آبابا مصمم به آغار مرحله دوم آبگیری سد النهضه در زمان مقرر است.