چگونه سیستم ایمنی بدن در ساعات مختلف روز متفاوت عمل می‌کند؟

اعتمادآنلاین| مژده اصغرزاده- هنگامی که میکروارگانیسم‌ها (مثل باکتری‌ها و ویروس‌ها) ما را بیمار می‌کنند، سیستم ایمنی بدن‌مان دست‌به‌کار می‌شود. این سیستم برای شناخت و از بین بردن عفونت و رفع آسیب‌های ناشی از آنها کاملاً آموزش‌دیده است.

به گزارش اعتمادآنلاین ، به نقل از «The Conversation»، معمولاً چنین فرض می‌شود که سیستم ایمنی بدن ما بدون در نظر گرفتن اینکه عفونت یا ویروس در شب یا روز به بدن وارد شده مثل همیشه به کار خود ادامه می‌دهد؛ اما تحقیقاتی که طی بیش از نیم قرن انجام شده نشان می‌دهد سیستم ایمنی ما پاسخ‌های متفاوتی در شب و روز از خود بروز می‌دهد. دلیلش این است که ساعت بدن ما و در واقع هر سلول بدن‌مان (از جمله سلول‌های ایمنی) می‌توانند تخمین بزنند که در چه ساعتی از شبانه‌روز به سر می‌بریم.

ساعت بدن ما طی میلیون‌ها سال به ما کمک کرده تا زنده بمانیم. هر سلول بدن مجموعه‌ای از پروتئین‌ها را در بر دارد که بسته به سطح آنها زمان را نشان می‌دهد. اطلاع از اینکه اکنون شب است یا روز به این معناست که بدن ما می‌تواند عملکردها و رفتارهایش را (مثل زمانی که می‌خواهیم غذا بخوریم) در زمان درستی تنظیم کند.

ساعت بدن این کار را با تولید ضرباهنگ 24ساعته (که به آن ضرباهنگ شبانه‌روزی نیز می‌گویند) انجام می‌دهد؛ مثلاً ساعت بدن‌مان این اطمینان را می‌دهد که فقط در شب ملاتونین تولید کنیم زیرا این ماده شیمیایی ما را خسته می‌کند و این سیگنال را می‌فرستد که وقت خواب است.

سیستم ایمنی بدن ما از انواع مختلفی سلول ایمنی تشکیل شده که در بدن می‌چرخند و به دنبال شواهدی از عفونت یا آسیب می‌گردند؛ اما این ساعت بدن ماست که تعیین می‌کند آن سلول‌ها در چه زمانی از روز در چه مکانی قرار گیرند. سلول‌های ایمنی بدن ما در طول روز به داخل بافت‌ها مهاجرت می‌کنند و بعد در بدن می‌چرخند. این ضرباهنگ شبانه‌روزی سلول‌های ایمنی ممکن است به گونه‌ای تکامل یافته باشد که در زمانی که احتمال بیمار شدن ما بیشتر است و بدن در خطر حمله است مستقیماً در بافت‌ها قرار گیرند.

سلول‌های ایمنی شب‌ها در بدن می‌چرخند و در غدد لنفاوی توقف می‌کنند. آنها اتفاقاتی را که در طول روز روی داده ذخیره می‌کنند تا بتوانند بار دیگری که با عفونت روبه‌رو شدند پاسخ بهتری از خود نشان دهند. برخی از تحقیقات نشان داده که زمان مبتلا شدن ما به ویروس‌هایی مثل آنفلوانزا یا هپاتیت می‌تواند بر میزان بیماری ما اثرگذار باشد. زمان دقیق ابتلا احتمالاً بر حسب نوع ویروس متفاوت است.

تحقیقات نشان داده که زمان مصرف دارو نیز ممکن است بر عملکرد بدن تاثیر بگذارد، اما این مساله به داروی مورد نظر نیز بستگی دارد؛ مثلاً از آن رو که ما هنگام خواب کلسترول تولید می‌کنیم، مصرف استاتین قبل از خواب می‌تواند اثرگذاری بیشتری داشته باشد. همچنین در پژوهش‌ها نشان داده شده که هنگام روز عملکرد انواع خاصی از سلول‌های ایمنی تغییر می‌کند.

اینکه تزریق واکسن کرونا در زمان مشخصی از روز اثرگذاری بالاتری دارد سوالی است که هنوز پاسخ مشخصی به آن داده نشده است. با توجه به اثرگذاری بالای واکسن‌ها و فوریتی که برای تزریق وجود دارد بهتر است افراد در هر ساعتی از شبانه‌روز که برایشان مقدور است اقدام به تزریق واکسن کنند.