رافائل گروسی مجددا ایران را به عدم شفافیت متهم کرد

اعتمادآنلاین| برنامه هسته‌ای ایران دوباره به صدر اخبار بین‌المللی بازگشته است. در روزهایی که فضای سیاست داخلی در ایران درگیر برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری است در خارج از ایران فرجام برجام و تداوم اختلاف‌های پادمانی ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دوباره این پرونده را به تبدیل شدن به سوژه اختلاف اساسی غرب با تهران نزدیک و نزدیک‌تر می‌کند.

به گزارش روزنامه اعتماد، در حالی که دیپلمات‌های ایران، ایالات متحده و 1+4 (روسیه، چین، فرانسه، آلمان و بریتانیا) با پایان پنجمین دور از رایزنی‌های فنی و حقوقی برای احیای برجام برای مشورت‌ به پایتخت‌ها بازگشتند، نشست دوره‌ای شورای حکام به صحنه‌ای برای انتقاد تند و تیز رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از ایران تبدیل شد.

هر چند که همکاری‌های پادمانی ایران و آژانس با تمرکز بر برنامه هسته‌ای ایران در گذشته سوژه اصلی انتقادهای گروسی از تهران بود اما ناگفته پیداست که این فضا می‌تواند بر روند مذاکرات در وین تاثیرگذار باشد خاصه آنکه پایان اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی از سوی تهران نیز به یکی از نگرانی‌های آژانس از برنامه اتمی ایران تبدیل شده‌ و تفاهم فنی میان ایران و این نهاد نیز روز 5 تیر ماه به پایان خواهد رسید. مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در حالی لب به انتقاد از ایران و متهم کردن تهران به عدم همکاری در پرونده اختلاف‌های پادمانی گشود که خبرگزاری رویترز پیش از آغاز نشست فصلی این دوره به نقل از دیپلمات‌های اروپایی ادعا کرده بود که در این نشست قرار نیست قطعنامه‌ای علیه تهران صادر شود. در صورت صحت این خبر می‌توان این گمانه را مطرح کرد که گروسی به منظور حفظ فشار بر ایران در پرونده اختلاف‌های پادمانی، نشست را با ادعاهای پرطمطراق و تهدیدسازی از این پرونده آغاز کرد. به گزارش «اعتماد» حتی اگر سخنان گروسی را فضاسازی سیاسی و تلاش برای حیاتی نشان دادن ضرورت هر چه سریع‌تر رسیدن به توافق بدانیم، تجربه پرونده هسته‌ای ایران در بیش از دو دهه گذشته نشان می‌دهد که نباید تبعات این فضاسازی‌ها را دست‌کم گرفت.

ایران، سوژه انتقاد پشت درهای بسته

جلسه فصلی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز گذشته در وین آغاز به کار کرد. این دور از رایزنی‌های شورای حکام از روز دوشنبه تا روز جمعه (21 خردادماه) ادامه دارد و همان طور که پیش‌بینی می‌شد، برنامه هسته‌ای ایران یکی از دستورکارهای این دور است.

هفته گذشته بود که رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هفته گذشته، دو گزارش فصلی خود را برای ارایه به نشست این هفته شورای حکام آژانس منتشر کرد. راستی‌آزمایی اجرای برجام در ایران یکی از این گزارش‌ها بود و گزارش دیگر به چند موضوع باقیمانده پادمانی که مورد اختلاف ایران و آژانس بود، اختصاص داشت. در بخش‌هایی از این گزارش، گروسی مدعی شده بود که گفت‌وگوها میان ایران و آژانس برای حل و فصل این اختلاف‌ها نتیجه‌بخش نبوده و ایران از ارایه توضیحات لازم درباره ذرات اورانیوم کشف ‌شده در چند سایت این کشور خودداری کرده است. اتهامی که ایران بلافاصله آن را رد کرده و نسبت به بهره‌برداری سیاسی آژانس از این پرونده هشدار داد. به گزارش رسانه‌ها، جلسه روز گذشته شورای حکام پشت درهای بسته برگزار شد اما برخی از 35 عضو این شورا به واسطه شیوع بیماری کرونا از طریق ویدیوکنفرانس در نشست این هفته حاضر هستند.

تازه‌ترین ادعای مدیرکل: ایران با آژانس همکاری نمی‌کند

در نخستین روز جلسه فصلی شورای حکام، رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ادعا کرد که در حل مسائل پادمانی با جمهوری اسلامی پیشرفتی حاصل نشده است. گروسی در این باره گفت:«فقدان پیشرفت در روشن ‌کردن پرسش‌های آژانس درباره صحت و تکمیل بودن اظهارنامه‌های پادمانی ایران به‌ طور جدی توانمندی آژانس برای ارایه اطمینان از صلح‌آمیز بودن ماهیت برنامه هسته‌ای ایران را تحت تاثیر قرار می‌دهد».

به گزارش خبرگزاری فارس، وبگاه اطلاع‌رسانی آژانس اتمی مشروح بیانیه مقدماتی گروسی در جلسه شورای حکام را منتشر کرد که بخش مربوط به ایران به شرح ذیل است: «گزارش من درباره راستی‌آزمایی و نظارت در جمهوری اسلامی ایران در راستای قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل، فعالیت‌های مرتبط آژانس در چند ماه قبل را پوشش داد. تا تاریخ 23 فوریه 2021 آژانس بر اجرای تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران ذیل برجام را راستی‌آزمایی و نظارت کرد. با این حال از تاریخ 23 فوریه آنچنان‌که در گزارش من نیز تصریح شده، فعالیت‌های راستی‌آزمایی و نظارتی آژانس در نتیجه تصمیم ایران برای توقف اجرای تعهدات مرتبط هسته‌ای ذیل برجام از جمله پروتکل الحاقی تحت تاثیر قرار گرفته است.

ماه قبل، من و [علی‌اکبر] صالحی(رییس سازمان انرژی اتمی ایران) به توافقی رسیدیم که آژانس بتواند آگاهی لازم [بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران] را تا 24 ژوئن 2021 حفظ کند. من به ‌شکل مناسب به ارایه گزارش ادامه خواهم داد. شما همچنین گزارش من با عنوان توافق پادمانی ان‌پی‌تی با جمهوری اسلامی ایران را دریافت کردید که اقدامات آژانس برای شفاف‌سازی سوالات مرتبط با صحت و کمال اعلامیه‌های ایران ذیل توافق پادمانی و پروتکل الحاقی را تشریح می‌کرد. گزارش من یافته‌های آژانس در ارتباط با 4 مکان اعلام ‌نشده در ایران و پاسخ‌های ایران به درخواست‌های آژانس برای شفاف‌سازی را نشان داد. از زمان گزارش قبلی من، ایران هیچ اطلاعات جدیدی در رابطه با یکی از مکان‌ها ارایه نداده، به هیچکدام از سوالات آژانس پاسخ نداده و اطلاعاتی درباره دو مکان دیگر ارایه نکرده البته یک بیانیه مکتوب درباره مکان چهارم آن ‌هم بدون مستندات ارسال کرده است. وجود ذرات متعدد اورانیوم با منشأ انسانی در 3 مکان در ایران که به آژانس اعلام نشده بود همچنین وجود ذرات تغییر یافته ایزوتوپی در یکی از این مکان‌ها، نشانه واضحی است از اینکه مواد اتمی یا تجهیزات هسته‌ای آلوده به مواد اتمی در این مکان‌ها وجود داشته است.

بعد از چندین ماه، ایران هنوز هم توضیحات لازم برای وجود ذرات مواد اتمی در یکی از این 3 مکان که آژانس به آنها دسترسی تکمیلی داشت، ارایه نکرده است. در نبود چنین توضیحی از سوی ایران عمیقا نگران هستم که مواد اتمی در یکی از 3 مکان اعلام ‌نشده در ایران وجود داشته و مکان‌های کنونی آن مواد اتمی اکنون برای آژانس نامعلوم است. ایران همچنین سوالات درباره مکان اعلام‌ نشده دیگر را پاسخ نداده و مکان فعلی اورانیوم طبیعی به شکل دیسک فلزی را شفاف‌سازی نکرده است. من نگران این هستم که مباحث فنی بین آژانس و ایران تاکنون نتایج مورد نظر را نداشته و به تبع آن پیشرفتی در شفاف‌سازی این مسائل پادمانی حاصل نشده است. نبود پیشرفت برای شفاف‌سازی درخصوص سوالات آژانس حول صحت و کامل ‌بودن اعلامیه‌های پادمانی ایران بر توانایی آژانس اتمی برای مطمئن‌ شدن از ذات صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران تاثیر جدی می‌گذارد».

ا نتظاراتی که برآورده نشده است

رافائل گروسی ادعاها درباره عدم همکاری ایران در اختلاف‌های پادمانی با آژانس را در کنفرانس خبری بعد از جلسه شورای حکام نیز تکرار کرده و گفت: «انتظار پیشرفت در روند پاسخگویی به چند موضوع باقیمانده پادمانی مورد اختلاف ایران و آژانس را داشته اما انتظاراتش برآورده نشده است». مدیرکل آژانس با اشاره به برگزار شدن جلساتی در این باره ادعا کرد:«دولت ایران همواره عنوان کرده که مشارکت و همکاری کرده و پاسخ خواهد داد اما این کار را نکرده است. امیدوارم این تغییر کند اما تا الان که صحبت می‌کنیم هیچ پیشرفت ملموسی در خصوص هیچ یک از این مسائل(پادمانی) نداشتیم».

م یان مذاکره در وین و اختلاف با تهران تمایز وجود دارد

براساس ترجمه «خبرگزاری فارس» گروسی در پاسخ به سوالی درباره مذاکرات جاری در وین برای احیای برجام گفت:«در خصوص اینکه ایران، آژانس و اعضای برجام چطور با مسائل گذشته برخورد کنند، گمانه‌زنی زیادی وجود دارد. در این خصوص مساله اعتماد اهمیت دارد. برای من مسیر به سمت اعتماد از اطلاعات، شفاف‌سازی، بازرسی و شفافیت کامل می‌گذرد. فکر می‌کنم باید یک تمایز واضح قائل شویم بین مذاکرات که خیلی مهم است و در جریان است و کشورها در حال بررسی احتمال بازگشت و زمان بازگشت به برجام هستند و دیگری تعهدات ایران به آژانس است. ما در تلاش برای مشخص کردن این تمایز هستیم. آژانس در مرکز روند بازرسی و تایید قرار دارد و ذاتا با مذاکرات به عنوان وظیفه پادمانی خود مرتبط است و مورد مشورت قرار می‌گیرد.»

تصمیم درباره صدور قطعنامه برعهده شورای حکام است

مدیرکل آژانس درباره گفته برخی دیپلمات‌ها در این خصوص که شورای حکام قطعنامه‌ای علیه ایران صادر نخواهد کرد، اظهار کرد: وظیفه من این است که به شورای حکام گزارش کنم و دقیقا بگویم چه اتفاقی در حال رخ دادن است. ما اطلاعات را در اختیار اعضای شورا قرار می‌دهیم و بعد آنها نتیجه‌گیری می‌کنند و تصمیم با آنهاست که قطعنامه بدهند یا گفت‌وگو کنند یا به هر روشی که مناسب می‌دانند، رسیدگی کنند.

نامه صالحی مهم بود اما کافی نبود

گروسی در پاسخ به سوالی درباره نامه «علی‌اکبر صالحی» رییس سازمان انرژی اتمی ایران به او گفت: اهمیت این نامه به خودی خود مشخص است، او معاون رییس‌جمهور ایران و رییس سازمان انرژی اتمی این کشور است پس بیش از این نمی‌توانست معتبر و مهم‌ باشد. ایران به ما نمی‌گوید که نمی‌خواهد همکاری یا گفت‌وگو کند و خیلی مهم است که دکتر صالحی این را تکرار می‌کند. از این مساله استقبال می‌کنم اما در عین حال گفت‌وگو باید به نتیجه ختم شود. مشارکت باید پیش‌زمینه چیزی باشد و آن چیز شفاف‌سازی در خصوص مسائلی است که ما روی میز قرار داده‌ایم بنابراین امیدوارم این حسن‌نیت‌ها با ادله ثابت شود.

ایران برنامه هسته‌ای بسیار پیشرفته‌ای دارد

او در ادامه در خصوص روند مذاکرات برجام گفت: برداشتم این است که آنها(مذاکره‌کنندگان در وین) در حال حرکت به سمت مرحله‌ای تعیین‌کننده در این گفت‌وگوها هستند و آژانس برای حمایت از آنها حضور خواهد داشت همان طور که تمام این مدت حضور داشته است.

رافائل گروسی در پاسخ به سوالی در خصوص اینکه «آیا اقدامات شورای حکام در ارتباط با برنامه هسته‌ای ایران برای اعمال فشار به این کشور کفایت می‌کند؟» این مساله را جدی خواند و ضمن اذعان به پیشرفته بودن برنامه هسته‌ای ایران مدعی شد: با کشوری طرف هستیم که برنامه بسیار پیشرفته دارد و غنی‌سازی را در سطحی بسیار بالا، بسیار نزدیک به سطح توان ساخت سلاح انجام می‌دهد. بنابراین ما باید نسبت به این واقعیت هوشیار باشیم و این در پس نگرانی من قرار دارد. البته شورای حکام یک سال قبل نگرانی من را منعکس کرد. این‌ بار به خودشان بستگی دارد. بگذاریم کاری که مناسب می‌دانند را انجام دهند.

مدیرکل آژانس درباره احتمال تمدید تفاهم‌نامه فنی دوجانبه با ایران گفت: فکر می‌کنم همان طور که دیده‌اید به شکلی فزاینده(تمدید تفاهم‌نامه) سخت‌تر شده است. مکالمه طولانی داشتیم و زمان زیادی برد تا(با ایران) به تفاهم در این خصوص رسیدیم. تفاهم‌نامه‌ای که شامل برخی تصمیمات است و بیانیه مشترک یا توافق نیست و من این فضا را در حال محدود شدن می‌بینم. نمی‌خواهم پیش‌بینی کنم و نمی‌دانم تا چند هفته دیگر کجا ایستاده‌ایم. زمان(تا پایان مهلت تفاهم‌) بسیار کوتاه است و وقتی به آن نقطه برسیم بعد باید کاری در این خصوص انجام دهیم. امیدوارم که از طریق توافقی وسیع‌تر که اکنون روی آن در حال کار کردن(در وین) هستند یا برخی طرق دیگر شاهد تداوم محدودیت‌ها در خصوص فعالیت‌هایمان(در ایران) یا ظرفیت‌های بازرسی‌ آژانس نباشیم زیرا آنچه در جریان است جدی است و باید به آن آگاه باشیم.