رقابت شانه به شانه در انتخابات ارمنستان

اعتمادآنلاین| آبان‌ماه سال گذشته و بعد از شکست‌های سنگین ارتش ارمنستان از جمهوری آذربایجان در نبرد 2020 قره‌باغ و عقب‌نشینی نیروهای ارمنی از بسیاری از سرزمین‌های متصرفه در خاک جمهوری آذربایجان، مطالبات عمومی برای کناره‌گیری نیکول پاشینیان نخست‌وزیر این کشور که در پی انتخابات سال 2018 به این مقام رسیده‌ بود به‌شدت افزایش یافت.

به گزارش روزنامه اعتماد، پاشینیان به‌رغم اعتراضات خیابانی، فشار رییس‌جمهور و بیانیه‌های تعدادی از فرماندهان ارتش و نخست‌وزیران پیشین حاضر به استعفا از مقام خود نشد، تا اینکه عاقبت بهار امسال اعلام کرد که انتخابات زودهنگامی برگزار می‌کند که مردم برای آینده کشور تصمیم بگیرند. در شرایط عادی انتخابات بعدی ارمنستان باید سال 2023 برگزار می‌شد، اما تحولات پس از شکست در جنگ با جمهوری آذربایجان و عقب‌نشینی نظامیان ارمنستان از مناطق متصرفه در خاک آذربایجان، باعث شد تا محبوبیت نخست‌وزیر به‌شدت کاهش پیدا کند و برگزاری انتخابات زودهنگام غیرقابل اجتناب شود.

نحوه برگزاری انتخابات در ارمنستان

فهرست هیچ‌یک از احزاب در انتخابات نمی‌تواند بیش از 70 درصد اعضایش را از یک جنسیت انتخاب کند. در مرحله اول انتخابات پارلمانی ارمنستان، اگر یک حزب به تنهایی موفق به کسب 50 درصد از کرسی‌های پارلمان نشود یا اینکه بعد از 6 روز مذاکره ائتلافی از احزاب اکثریت 50 درصدی کرسی‌ها را کسب نکنند، انتخابات به مرحله دوم کشیده خواهد شد. در مرحله دوم انتخابات دو حزبی که در مرحله اول بیشترین آرا را کسب کرده‌اند، به صورت مستقیم باهم رقابت می‌کنند و در حالی که کرسی‌های متعلق به احزاب دیگر تغییری نمی‌کند، حزبی که در مرحله دوم انتخابات شکست بخورد باید تعدادی از کرسی‌های خود را به حزب برنده مرحله اول واگذار کند تا میزان کرسی‌های حزب اصلی پارلمان به 54 درصد کرسی‌ها برسد. برای انتخاب نخست‌وزیر یک حزب باید دست‌کم 54 درصد از کرسی‌های پارلمان را در اختیار داشته ‌باشد.

23 حزب و 4 ائتلاف سیاسی در انتخابات زودهنگام ارمنستان شرکت کرده‌اند. نحوه رای‌گیری در ارمنستان به صورت هر رای به یک حزب است. یعنی هر رای‌دهنده به کل فهرست یک حزب رای می‌دهد. احزابی اجازه کسب کرسی در مجمع ملی ارمنستان را کسب می‌کنند که دست‌کم 5 درصد آرای عمومی را کسب کرده ‌باشند. این رقم برای ائتلاف‌ها دست‌کم 7 درصد آرای عمومی است. از میان احزاب و ائتلاف‌هایی که کف رای لازم برای ورود به پارلمان را کسب کرده ‌باشند، تعداد کرسی‌ها به صورت تناسبی به نسبت آرایی که به دست آورده‌اند میان آنها تقسیم خواهد شد. علاوه بر اینها 4 کرسی به صورت ویژه برای نمایندگان کرد، ایزدی، آسوری و روس اختصاص داده ‌شده است.2 میلیون و 600 هزار نفر از جمعیت ارمنستان واجد شرایط رای دادن هستند. انتخابات ارمنستان با حضور ناظرانی از سازمان امنیت و همکاری اروپا برگزار می‌شود که از صبح دیروز آغاز شد و تا پایان شب ادامه داشت.

پاشینیان همچنان امیدوار

به‌رغم اعتراضات گسترده‌ای که گروه‌های ملی‌گرای ارمنستان علیه پاشینیان به دلیل شکست‌ها در جنگ قره‌باغ داشتند، این روزنامه‌نگار پیشین همچنان امیدوار است که بتواند در انتخابات زودهنگام پیروز شود و به نخست‌وزیری خود ادامه دهد. او مدعی شده است که حزب «قرارداد اجتماعی» به رهبری او بیش از 60 درصد آرا را در اختیار دارد، اما رسانه‌های مستقل این ادعا را اغراق‌شده توصیف می‌کنند. پاشینیان که یک روزنامه‌نگار ضدفساد بدون تجربه مدیریت دولتی بود، سال 2018 با مدیریت اعتراضات گسترده خیابانی علیه نخبگان حاکم باعث شد که با ابطال نتایج انتخابات 2017، او به عنوان نخست‌وزیر برگزیده شود. پیش از این پاشینیان یک بار برای شرکت در انتخابات تلاش کرده ‌بود، اما حزب کوچک او با کسب 1.7 درصد آرا در انتخابات سال 2007 از ورود به مجمع ملی بازمانده‌بود. ارمنستان علاوه بر جنگ سه دهه‌ای با جمهوری آذربایجان بر سر وضعیت ارمنی‌های ساکن قره‌باغ در خاک جمهوری آذربایجان، مشکلات گسترده‌ای هم با همسایه غربی خود، ترکیه دارد. ارمنی‌های ترکیه را به نسل‌کشی شهروندان ارمنی در دوران سلطنت عثمانی و جنگ جهانی اول متهم می‌کنند.

در طول سه دهه گذشته و پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی پیشین، روسیه به عنوان پدرخوانده کشورهای قفقاز جنوبی، روابط نزدیکی با دو جمهوری آذربایجان و ارمنستان داشت، اما در مناقشه قره‌باغ عمدتا به ارمنستان برای حفظ مناطق اشغالی خاک آذربایجان و حفظ ارتباط زمینی ساکنان قره‌باغ یا جمهوری خودخوانده آرتساخ در خاک آذربایجان کمک می‌کرد. انتخاب پاشینیان به عنوان نخست‌وزیر ارمنستان اندکی در روابط نزدیک میان مسکو و ایروان تاثیر منفی گذاشت، چرا که از پاشینیان عمدتا به عنوان یک رییس‌جمهور غرب‌گرا و هوادار اروپا یاد می‌شد. در طول ماه‌های گذشته به‌رغم شکست پاشینیان در جنگ قره‌باغ، با تغییر دولت در ایالات متحده امریکا یک پیروزی نمادین مهم بعد از یک قرن نصیب ارمنستان شد و ایالات متحده امریکا، برای نخستین‌بار اقدام ترکیه عثمانی در کشتار ارمنیان را نسل کشی ارامنه توصیف کرد.

رقیب سرسخت

رقیب اصلی پاشینیان در این انتخابات رابرت کوچاریان، رییس‌جمهور و نخست‌وزیر پیشین ارمنستان است. کوچاریان که خود متولد شهر استپاناکرت، مرکز منطقه قره‌باغ محسوب می‌شود و یکی از پایه‌گذاران اعلام استقلال جمهوری خودخوانده قره‌باغ کوهستانی در خاک آذربایجان است، از عمده‌ترین رهبران اعتراض به پاشینیان در ناتوانی‌اش برای کنترل مناطق متصرفه در خاک آذربایجان به شمار می‌رود. نظرسنجی‌های پیش از انتخابات ارمنستان نشان می‌داد که پاشینیان و کوچاریان رقابت نزدیکی با یکدیگر دارند و قابل پیش‌بینی نیست که یکی از این دو بتواند دیگری را به سادگی شکست دهد. کوچاریان صبح یکشنبه با روحیه بالا در محل رای‌گیری حاضر شد و با اشاره به توافق آتش‌بس با آذربایجان که به زعم او ذلیلانه بود، گفت: «من رای خودم را به یک صلح ارزشمند و رشد اقتصادی می‌دهم.»

انتظار مشارکت بالا

نبرد اخیر قره‌باغ و نگاه به مسکو و واشنگتن، جامعه ارمنستان را به‌شدت قطبی کرده است و هر دو طرف اصلی انتخابات توانسته‌اند جمع کثیری از هواداران‌شان را برای شرکت در این انتخابات بسیج کنند. براساس تازه‌ترین نظرسنجی موسسه بین‌المللی گالوپ اختلاف آرای کوچاریان و پاشینیان تنها 0.3 درصد است و در حالی که 24.1 درصد از پاسخ‌دهندگان قصد دارند به پاشینیان رای دهند، 23.8 درصد آماده رای به حزب حاکم قرارداد ملی هستند. در نتیجه پیش‌بینی می‌شود که انتخابات سرنوشت‌ساز ارمنستان با مشارکت نسبتا بالایی برگزار شود، هر چند نتایج آن ممکن است به سرعت معلوم نشود و حتی لازم باشد که دور دوم انتخابات برای تعیین حزب برنده برگزار شود. مجمع ملی کنونی ارمنستان اکنون 132 عضو دارد، اما به دلیل لزوم رسیدن احزاب به کف رای مورد نیاز برای ورود به پارلمان در هر دوره ممکن است تعداد نمایندگان مجمع ملی متفاوت باشد. براساس قانون اساسی درصورت رسیدن تعداد کرسی‌های مجمع ملی به 101 کرسی، این پارلمان مشروعیت پیدا می‌کند و در غیر این صورت انتخابات باید مجددا برگزار شود.