پایان عصر حکمرانی بیگ‌تک؟/ لینا خان به جنگ غول‌های فناوری می‌رود

اعتمادآنلاین| محمدسعید نادری- کاخ سفید در اقدامی غافلگیرکننده خانم لینا خان را که از مخالفان سرسخت غول‌های فناوری است به ریاست آژانس قدرتمند فدرالی که قوانین ضدانحصار (Antitrust) را اجرا می‌کند منصوب کرد. لینا خان تنها چهار روز پس از آنکه کنگره پنج لایحه ضدانحصاری علیه گوگل، اپل، فیس‌بوک و آمازون را معرفی کرد، به ریاست کمیسیون تجارت فدرال (FTC) منصوب شد. او استاد دانشکده اقتصاد دانشگاه کلمبیاست و از اعضای پنل ضدانحصار کمیته قضایی مجلس نمایندگان آمریکا نیز بوده است.

لینا خان به دلیل انجام تحقیقات و تهیه گزارش‌های دقیق و پرشمارش علیه رفتارهای ضدرقابتی و انحصارگرانه غول‌های حوزه فناوری شهرت دارد و در گذشته بارها خواهان خرد کردن و تکه‌تکه کردن شرکت‌هایی چون آمازون شده است. حالا انتخاب او برای ریاست کمیسیون تجارت فدرال، لرزه بر اندام شرکت‌های بیگ‌تک (Big Tech) انداخته است و گروه‌های لابی این صنعت از روز نخست حمله به او را آغاز کرده‌اند.

لینا خان در قدم نخست حمایت سناتور پراگرسیو و نامزد سابق حزب دموکرات در انتخابات ریاست جمهوری 2020 را جلب کرده و الیزابت وارن می‌گوید کمیسیون تجارت فدرال با حضور او می‌تواند تغییراتی بنیادی در اجرای قوانین ضدانحصاری ایجاد کند و با انحصار قدرت غول‌های فناوری، که تهدیدی برای اقتصاد، جامعه و دموکراسی هستند، مبارزه کند.

بیل کواچیچ رئیس سابق کمیسیون تجارت فدرال در دولت جرج بوش نیز در واکنش به خبر ریاست خان بر این نهاد گفت: «اگر من مدیر یکی از غول‌های فناوری بودم، از امروز ضربان قلبم سریع‌تر از گذشته می‌زد.»

با این اوصاف، گروه‌های لابی شرکت‌های فناوری که از سوی آمازون، گوگل، فیس‌بوک و سایر شرکت‌های بزرگ حمایت می‌شوند می‌گویند نظارت و قانون‌گذاری بر غول‌های فناوری عواقب ناخواسته و بدی برای مصرف کنندگان خواهد داشت. آنها به سابقه خان اشاره می‌کنند که بارها و بارها از شکستن شرکت‌های بزرگی همچون آمازون و فیس‌بوک حمایت کرده است.

چرا لینا خان برای غول‌های فناوری تهدیدی جدی به حساب می‌آید؟

کمیسیون تجارت فدرال اختیارات گسترده‌ای دارد و می‌تواند مانع از آن شود که غول‌های تکنولوژی رقبای کوچک‌تر خود را خریداری کنند؛ یعنی در آینده لینا خان می‌تواند جلوی خرید اینستاگرام بعدی توسط فیس‌بوک را بگیرد. این نهاد حتی توان آن را دارد که به عنوان مثال آمازون را از فروش دستگاه‌های کیندل (Kindle) در وب‌سایت خود منع کند.

البته این همه ماجرا نیست، کمیسیون تجارت فدرال می‌تواند شرکت‌ها را مجبور به خرد شدن و جدا کردن بخش‌های مختلف از کسب و کارشان کند؛ برای مثال FTC قادر است فیس‌بوک را مجبور به فروش اینستاگرام و واتس‌اپ کند. ایده‌ای که لینا خان از طرفداران سرسخت آن است و در سال 2016 پرونده‌ای حقوقی برای تجزیه و خرد کردن آمازون ارائه کرد و رهبر جنبش ضدانحصار در آمریکا لقب گرفت. لینا خان می‌خواهد قوانین ضدانحصار را اصلاح و گسترده کند تا موضوعاتی مانند نابرابری درآمد‌ی و قدرت شرکت‌ها را در بر گیرد. او در این مسیر حمایت سیاستمداران قدرتمند از همه طیف‌ها، از جمله الیزابت وارن، سناتور پراگرسیو و جاش هاولی، سناتور جمهوری‌خواه را هم پشت خود دارد.

حالا کمیسیون تجارت فدرال تحت رهبری لینا خان می‌تواند پرونده‌هایی را که سال‌ها او روی‌شان کار کرده است به طور جدی دنبال کند. و این اتفاق به مذاق غول‌های تکنولوژی و حامیان سیاسی آنها چندان خوش نخواهد آمد.

صف‌آرایی آمازون و رفقایش علیه لینا خان

کارل زابو، نایب‌رئیس نت چویس (NetChoice) که یک گروه لابی تحت حمایت مالی فیس‌بوک، گوگل و آمازون است، در گفت‌وگویی عنوان کرده است که ریاست لینا خان باعث ایجاد تعصب و دشمنی در تصمیم‌گیری‌های کمیسیون تجارت فدرال خواهد شد و او به دلیل فعالیت‌های دانشگاهی‌اش باید از تمام پرونده‌های شرکت‌های حوزه فناوری کنار گذاشته شود. او حتی تهدید کرد که طبق قوانین ایالات متحده می‌توانند از لینا خان بابت تعصبی که داشته شکایت و او را با حکم دادگاه از ورود به پرونده‌های این شرکت‌ها منع کنند.

هرچند در حال حاضر هیچ نشانه‌ای از پیگیری حقوقی چنین شکایت وجود ندارد، اما مطرح شدن چنین بحثی از سوی رهبران گروه‌های حامی صنعت فناوری و لابی‌های بیگ‌تک نشان از آن دارد که آنها تا چه اندازه از قدرت‌گیری لینا خان نگران‌اند و نقش کلیدی او در آینده را به مثابه تهدیدی برای قدرت بی حد و اندازه خود تلقی می‌کنند.

نتیجه این جنگ چه خواهد بود؟

البته باید در نظر داشت که لینا خان در حال حاضر تنها تهدید علیه غول‌های فناوری نیست و لوایح جدیدی که در مجلس نمایندگان آمریکا طرح شده‌ می‌تواند به این شرکت‌ها آسیب برساند. تصویب این لوایح می‌تواند شکل کسب‌وکار شرکت‌هایی چون آلفابت، آمازون، اپل و دیگران را کاملاً تغییر دهد. در صورت تصویب این لوایح ممکن است در آینده‌ای نزدیک کاربران آلکسا (Alexa) دیگر نتوانند از آمازون سفارش دهند یا یوتیوب ممکن است به کاربران اجازه آپلود ویدئوهای دارای محتوای پورنوگرافیک را بدهد و اپل نیز آی‌فون‌های خود را با امکان حذف تمامی برنامه‌های از پیش نصب‌شده به فروش برساند.

حالا با جدی‌تر شدن بحث نظارت بر شرکت‌های بزرگ صنعت فناوری که قدرتی لایزال دارند و با سرکار آمدن لینا خان بر رأس کمیسیون تجارت فدرال به نظر می‌رسد در آغاز فصلی تازه از دعواهای سیاسی بر سر کاهش قدرت غول‌های فناوری هستیم. آنچه در این میان مشخص است ناکارآمدی قوانین ضدانحصاری موجود است که در نیمه نخست قرن 20 طراحی شده‌اند و هیچ ارتباطی به شکل جدید کسب‌وکارها و عصر اینترنت ندارند.

قوانینی که بخش بزرگی از 2 حزب جمهوری‌خواه و دموکرات‌ خواهان اصلاح آن هستند، اما شرکت‌های حوزه فناوری اصرار دارند که مقررات تازه باعث از بین رفتن نوآوری می‌شود و حاضرند برای جلوگیری از تصویب قوانین جدید صدها میلیون دلار صرف تبلیغات و لابی‌گری کنند. البته کار آمازون، گوگل، فیس‌بوک، اپل و دیگر غول‌های سیلیکون‌ولی برای پیروزی بسیار دشوار خواهد بود چراکه وضعیت اسفبار کارگران، شیوه کسب‌وکار تهاجمی و مخرب، قدرت‌گیری سیاسی و انحصار یک‌جانبه‌ای که بر صنعت فناوری دارند باعث شده بخش بزرگی از مردم آمریکا و جهان نیز همسو با سیاستمداران خواهان تضعیف این شرکت‌ها شوند.