نشست سه‌جانبه بغداد: آیا محور سه‌گانه استمرارپذیر است؟

اعتمادآنلاین| سید عماد حسینی- در منطقه عربی پیش از این نیز ائتلاف‌ها و محورهای سیاسی-امنیتی بسیاری تشکیل شده و همچنان انتظار می‌رود محورهای مشابهی در این منطقه شکل گیرد.

محور سه‌گانه عراق-سوریه-مصر در دوره جمال عبدالناصر که یکی از مشهور‌‌ترین محورها بوده، شورای همکاری خلیج فارس که اصولاً محوری عربی علیه ایران است، و نیز محور سعودی-اماراتی که با حمله به یمن آغاز و با اختلافات پیش‌آمده بر سر دامنه نفوذ در این کشور در آستانه متلاشی شدن قرار گرفته می‌توانند گواه خوبی بر این مدعا باشند.

با این حال از چندی پیش شاهد شکل‌گیری محور جدیدی در منطقه عربی هستیم که گرچه ابعاد همکاری اقتصادی آن نمود بیشتری پیدا کرده، اما رگه‌های بزرگ سیاسی و امنیتی به شدت در آن خودنمایی می‌کند.

نشست سه‌جانبه اخیر رهبران اردن، مصر و عراق که این بار به میزبانی بغداد برگزار شد، گرچه نتوانست آنچنان که باید و شاید توجه رسانه‌ها را به خود جلب کند، اما واکنش‌های گاه متضاد پایتخت‌های مختلف عربی نشان داد که نگاه به این محور از زاویه‌های مختلف صورت می‌پذیرد.

امروز می‌توان گفت نشست سه‌جانبه اخیر بغداد چهار بعد را دنبال می‌کرده یا دست‌کم چنین استنباطی از آن می‌شود.

به تعبیری روشن‌تر، دست‌‌هایی در کار بود تا این بستر شکل‌گرفته برای همکاری در بخش انرژی به یک محور راهبردی با ابعاد سیاسی، امنیتی، اقتصادی و به تبع آن راهبردهای انتقال انرژی تبدیل شود.

اینکه سه کشور نه‌چندان باثبات عربی که اتفاقاً دچار بحران‌های اقتصادی و اجتماعی بسیار سختی هستند و مشکلات امنیتی‌شان همچنان در سطح اخبار جهانی است، چه هم‌افزایی‌ای در تشکیل این محور می‌توانند داشته باشند ابهاماتی در میان کارشناسان به وجود آورده است.

به زعم تحلیلگران امور منطقه، صرف شکل‌گیری یک همسویی و توافق بین کشورهای منطقه اتفاقی مثبت محسوب می‌شود، اما نباید این همپوشانی را محوری برای مقابله با محورهای دیگر منطقه- چه کشورهای عربی همچون شورای همکاری خلیج فارس چه منطقه‌ای همچون ایران و ترکیه- تلقی کرد، چون در این این صورت حکم به زوال سریع و فوری آن داده خواهد شد.

این در حالی است که برخی از جریان‌های سیاسی داخلی عراقی هم تشکیل این محور را نوعی یارکشی انتخاباتی بعضی از جریان‌های سیاسی علیه دیگر حاضران این صحنه تلقی می‌کنند.

به هر روی این محور که مد‌ت‌زمان زیادی از تشکیل آن نمی‌گذرد گام‌‌هایی رو به جلو نیز برداشته، با این حال این پرسش که تاریخ انقضای این محور کی فرا می‌رسد همواره از همان لحظه شکل‌گیری‌اش در میان بوده، به ویژه که محورهای عربی همیشه ثابت کرده‌اند تنها زمانی توانمندی ادامه حیات دارند که علیه طرف یا طرف‌های دیگری شکل گرفته باشند.