سطح تولید برنج؛ مثل همیشه

اعتمادآنلاین| دوسوم نیاز بازار برنج را کشاورزان داخلی تولید می‌کنند. کشت برنج در سال‌های گذشته علاوه بر استان‌های شمالی که به‌طور سنتی تولیدکننده برنج کشور هستند در برخی استان‌های جنوبی نیز گسترش یافته و سال گذشته با توجه به شرایط آب و هوایی بسیار مناسب کشور تولیدکنندگان داخلی به حدود 2.5میلیون تن تولید، رکورد قابل توجهی برجای گذاشتند.

به گزارش همشهری، در سال جاری اما خشکسالی و کاهش بارندگی نگرانی‌های زیادی را در زمینه میزان تولید برنج و افزایش احتمالی قیمت آن در بازار ایجاد کرده است. جمیل علیزاده شایق، دبیر انجمن تولیدکنندگان برنج به سؤالات همشهری در این زمینه پاسخ داده است.

با توجه به آغاز فصل برداشت برنج در مازندران، شرایط محصول امسال با توجه به کاهش بارندگی‌ها چگونه است؟

استان مازندران از لحاظ کشت مکانیزه بسیار جلوتر و موفق‌تر از دیگر استان‌هاست و از سوی دیگر به‌دلیل شرایط آب‌وهوایی در مازندران، کشت برنج در این استان زودتر از استان‌های دیگر انجام می‌شود. به همین دلیل کشت مکانیزه در مازندران از 2روز پیش یعنی 21تیرماه شروع شد و به‌تدریج ادامه خواهد داشت. درحقیقت 21تیرماه نقطه عطفی بود برای شروع برداشت برنج کشت1400، اما درباره شرایط کشت، خوشبختانه برخلاف نگرانی‌هایی که درباره شرایط آب و هوایی داشتیم، خیلی مشکلی در زمینه تولید پیش نیامد و در مراحل کاشت، داشت و برداشت، تا زمانی که برنج به آب نیاز داشت هم بارندگی کافی بود و هم منابع آب زیرزمینی به اندازه کافی وجود داشت، ضمن اینکه کشاورزان امسال به‌خوبی همکاری و سعی کردند در مناطقی مثل نوار ساحلی که به‌نظر می‌رسید دچار خشکی باشند، برنج کشت نکنند.

نوار ساحلی در گیلان و مازندران دورترین نقطه‌ای است که آب به آن می‌رسد و به همین دلیل با توجه به شرایط کاهش بارندگی امسال، می‌توانست دچار خشکی شود، امسال در این مناطق برنجکاری زیادی انجام نشد اما با این‌حال سطح زیرکشت برنج در مقایسه با سال‌های قبل کم نبود. مازندران به‌طور معمول هرسال چیزی بین 220تا 240هزار هکتار سطح زیرکشت برنج داشته و با توجه به شرایط آب و هوایی و کشت، به‌طور میانگین 230هزار هکتار برنجکاری دارد. امسال هم همین میزان کشت انجام شد و به‌نظر می‌رسد برداشت هم خوب باشد. به‌طور مشخص گزارش‌هایی که از آمل و بابل داشتم نشان‌ می‌داد که کشاورزان اظهار خوشحالی می‌کردند که سطح زیرکشتشان کاهش نداشته است. امیدوارم برداشت برنج در مازندران و بعد هم گیلان به‌گونه‌ای باشد که کاهش کشت در مناطقی مثل خوزستان و سیستان و بلوچستان که دچار کم‌آبی شده‌اند را جبران کند.

پیش‌بینی شما از میزان برداشت امسال چقدر است؟

میزان برداشت در کل کشور در شرایط اوج مثل پارسال که بهترین شرایط تولید را داشتیم به 2میلیون و 400هزار تن می‌رسد اما در شرایط عادی بین 2میلیون و200 تا 2میلیون و 250هزار تن برداشت داریم. پیش‌بینی‌من این است که سطح تولید امسال ما از 2میلیون و 250هزار تن کمتر نخواهد بود. لازم می‌دانم بر این نکته تأکید کنم که 2میلیون 400هزار تن، تولیدی استثنایی بود و اینطور نباشد که عده‌ای جوسازی کنند که میزان تولید مثلا 150هزار تن کاهش یافته است؛ ما به هیچ عنوان کسری تولید نداریم، بلکه پارسال اضافه تولید داشتیم. تولید پارسال یک رکورد به‌حساب می‌آمد و شاهکار بود، نه اینکه امسال کمبودی نسبت به شرایط عادی داشته باشیم.

برداشت تا چه زمانی‌ ادامه خواهد داشت؟

به‌طور معمول تا پایان مهرماه برداشت ادامه دارد اما ارقام پرمحصول دیررس هستند و از سوی دیگر چند سالی هست که بعضی کشاورزان برای سود بیشتر، دوبار کشت انجام می‌دهند؛ یعنی به جای اینکه آخر اسفندماه در زمین نشاکاری کنند و خزانه بگیرند، اواخر دی‌ماه برنج زودرس می‌کارند که این برنج در فروردین به‌بار می‌نشیند و دوباره می‌توانند برنج بکارند. این برنج ممکن است با سرمای بهمن و اسفند آسیب ببیند. ما این کار را تأیید نمی‌کنیم و به‌طور کلی این کار مورد تأیید محققان هم نیست ولی کاری است که انجام می‌شود و طبیعتا در افزایش تولید تأثیر خواهد داشت و بخشی از کاهش کشت اصلی را جبران می‌کند.

آیا امسال هم به رسم سال‌های پیش ممنوعیت واردات در فصل برداشت اعمال خواهد شد؟

کسری برنج 700تا 750هزار تن است و واردات حتی یک‌گرم بیشتر از 750هزار تن خیانت به تولید است اما چندین سال است که واردکنندگان دولت را راضی کرده‌اند و چه در زمان ارزانی ارز و چه بعد از آنکه ارز دولتی در اختیارشان قرار گرفت، یک میلیون تا یک میلیون و 200هزار تن برنج وارد کردند. سؤالی که من همیشه پرسیده‌ام این بوده که با توجه به میزان 750هزار و نهایتا 800هزار تن کسری برنج، مابقی این واردات چه شد؟ جواب این است که این برنج ذخیره شد.

امسال هم به‌رغم اینکه قرار بود ارز 4200تومانی به واردات برنج تعلق نگیرد، این کار انجام شد و واردکنندگان در فروردین و اردیبهشت امسال یک میلیون تن برنج با ارز دولتی وارد کردند، اما در ادامه اعلام کردند ارز دولتی نگرفته‌اند و به همین دلیل قیمت بالا رفته است. در نتیجه دولت برای تصمیم‌گیری در زمینه واردات، گیج شد. اتفاق جالب دیگری که در زمینه برنج در سال‌های اخیر افتاد این بود که چند سال پیش مجلس تصویب کرد که تنظیم بازار کشاورزی بر عهده وزارت کشاورزی باشد.

این طرح با وجود مخالفت حجتی، وزیر وقت جهادکشاورزی، تصویب شد و شورای نگهبان هم تأیید کرد و به‌عبارتی وزارت کشاورزی شد مسئول واردات برنج. اما در دولت آقای روحانی، برای تنظیم بازار به آقای شریعتمداری حکم داده شد و حتی وقتی شریعتمداری به وزارت رفاه منتقل شد، آن حکم لغو نشد و الان هنوز ابهام وجود دارد که بالاخره وزارت کشاورزی مسئول واردات است یا وزارت صمت. تا اینکه سرانجام چند روز پیش وزارت جهادکشاورزی از خواب بیدار شد و نامه‌ا‌ی به وزارت صمت نوشت، مبنی بر اینکه وزارت کشاورزی بعد از این مسئولیتی در زمینه واردات برنج ندارد و خود وزارت صمت در زمینه اینکه چقدر کسری دارد و چقدر باید واردات انجام شود، تصمیم‌گیری کند. الان این کلاف سردرگم، پیچیده‌تر شده و مشخص نیست چه تصمیمی گرفته می‌شود. برخلاف اینکه هرسال در فصل برداشت برنج واردات ممنوع می‌شد، امسال چیزی ابلاغ نشده و از هرکسی بپرسید یک جواب متفاوت می‌گیرید. نکته‌ مهم در این میان است که اگر به میزان لازم واردات انجام شود هیچ فرقی ندارد که چه زمانی باشد؛ حتی اگر وسط مرداد و تیر هم برنج وارد کنند مهم نیست، آنچه اهمیت دارد توزیع برنج خارجی است. برنج وارداتی را ذخیره کنند و در پایان فصل برداشت در بازار توزیع کنند. در حقیقت توزیع برنج خارجی باید از خرداد تا آبان متوقف شود تا کشاورز بتواند با انگیزه بیشتری تولید را انجام دهد و مصرف‌کننده هم وقتی هر دو نوع برنج در بازار موجود است، می‌تواند تصمیم بگیرد خارجی بخرد یا ایرانی.

قیمت برنج ایرانی در 2سال اخیر به‌شدت بالا رفته، پیش‌بینی شما از چشم‌انداز قیمت طی امسال چیست؟

روال کشف قیمت برنج به‌طور عجیبی طی یک‌سال اخیر به هم خورده است. یک زمان گفته می‌شد مصرف‌کننده به هر دلیلی اگر وسعش به خرید برنج ایرانی نمی‌رسد برنج خارجی را بخرد که ارزان‌تر است، اما الان قیمت برنج خارجی هم به قیمت برنج درجه یک ایرانی رسیده و واردکننده به بهانه ارز آزاد برنج درجه2 وارداتی را به قیمت بالایی می‌فروشد و هیچ‌کس به این موضوع رسیدگی نمی‌کند. سال‌هاست فریاد می‌زنیم که در بازار برنج نظارتی نیست.

تا حالا می‌گفتیم سازمان‌های نظارتی خواب هستند الان اعلام می‌کنیم این سازمان‌ها وجود ندارند، چون کسی که خوابیده با تلنگر بیدار می‌شود ولی ما سال‌هاست می‌گوییم و کسی رسیدگی نمی‌کند. حرف ما این است که هیچ اطمینانی وجود ندارد برنجی که در تهران توزیع می‌شود همان برنجی باشد که در مبدا خریداری شده است. اما کشاورز ایرانی در این میان مظلوم واقع شده؛ اگر شما برنجی را که یک‌ماه دیگر به بازار می‌آید با قیمت برنج پارسال مقایسه کنید می‌بینید تغییر چندانی نداشته و به اندازه دیگر اقلام مثل گوشت و مرغ و تخم‌مرغ و غیره بالا نرفته و در واقع افزایش قیمت برنج ایرانی عادلانه بوده است. من حتی پیش‌بینی می‌کنم به‌زودی قیمت برنج خارجی از ایرانی بالاتر برود. اما یک تبصره در این میان وجود دارد؛ آنچه درباره قیمت برنج ایرانی گفتم در مراکز تولید است و وقتی برنج به مراکز استان‌های دیگر می‌رسد بلبشوی عجیبی در این زمینه ایجاد می‌شود و قیمت به طرز عجیبی بالا می‌رود. برنج‌های توزیعی در مراکز استان‌ها هم خرده‌برنج بیشتری دارد، هم ناخالصی بیشتری و هم قیمت بسیار بالاتری. ملاک قیمت برنج ایرانی قیمت بازار تهران نیست، زیرا این قیمت با هیچ حسابی نمی‌خواند. اما در مراکز تولید قیمت برنج به هیچ عنوان بالا نیست.