از لاغری تا پروپاگاندا

اعتمادآنلاین| این رفتار غیرمعمول از سوی رسانه‌ای که به‌طور کامل تحت اختیار و نظارت دولت پیونگ‌یانگ اداره می‌شود، باعث شده از تاکید و تلاش برای بزرگنمایی لاغری رهبری کره شمالی به عنوان یک پروژه رسانه‌ای در راستای بهبود وضعیت اعتماد عمومی به کیم جونگ اون یاد شود.

به گزارش روزنامه اعتماد، کیم جونگ اون، پس از نزدیک به یک ماه غیبت برای اولین‌بار در شرایطی روبه‌روی دوربین‌های تلویزیونی ظاهر شد که تصاویر مخابره شده از لاغری عجیب و ناگهانی رهبر کره شمالی حکایت داشت. خبرگزاری‌ها و رسانه‌ها نیز به سرعت در پی نشانه‌هایی از این لاغری از بند ساعت کیم که باید چند دور بیشتر چرخانده شود تا صورت او که در مقایسه با گذشته بسیار لاغرتر شده است، نوشتند. در ابتدا این موضوع شبیه به برخورد رسانه‌ها با اتفاقات سرگرم‌کننده‌ای به نظر می‌آمد که برای یک چهره مشهور یا سلبریتی رخ می‌دهد اما تحلیلگران و کارشناسانی که پیگیرانه اخبار در کره شمالی را دنبال می‌کنند، معتقدند آنها باید از تک‌تک نشانه‌های موجود، هر قدر هم که کوچک و کم ارزش به نظر بیاید برای رسیدن به پاسخ سوالاتی استفاده کنند که ممکن است آینده جهان را تحت تاثیر قرار دهد: «وضعیت سلامتی رهبر کره شمالی چگونه است؟ پس از او جنگ قدرت در پیونگ‌یانگ به کجا خواهد رسید؟ سرنوشت کلاهک‌های هسته‌ای این کشور چه خواهد شد؟»

تلویزیون دولتی کره شمالی در روز یکشنبه به بررسی این موضوع پرداخت و تلاش کرد روایت خود را از این موضوع ارایه کند. در بخشی از گزارش این رسانه یک مرد میانسال به گزارشگر می‌گوید: «آنچه مردم و آدم‌هایی مثل من را نگران می‌کرد، این بود که رهبر عزیز ما چرا تا این اندازه لاغرتر شده است.» به گفته او، «اغلب کسانی که تصاویر را می‌دیدند توان کنترل کردن اشک خود را نداشتند.»

چئونگ سئونگ سانگ، مدیر اجرایی مرکز مطالعات کره شمالی در انستیتو سجانگ کره جنوبی در تحلیل این اقدام تاکید دارد: «لاغری رهبر کره شمالی به اندازه‌ای محسوس و تعجب‌برانگیز بود که امکان عدم اشاره به آن عملا وجود نداشت.» او بر این باور است که «تلویزیون کره شمالی مجبور بود به طرح این موضوع بپردازد و روایت خود را بیان کند تا از گسترش شایعات پیرامون از کنترل خارج شدن وضعیت سلامتی کیم جلوگیری کرده باشد.» به گفته او، پیونگ‌یانگ کوشید از وضعیت به وجود آمده در راستای اقدامی پروپاگاندایی بهره‌برداری کند، چنانکه در گزارش تلویزیون این کشور نیز آنچه نشان داده شد، «فداکاری و تلاش بی‌وقفه» کیم جونگ اون در راستای عبور دادن کره شمالی از بحران‌هایی نظیر کمبود مواد غذایی، تحریم و فشار بین‌المللی است.

یانگ موجین، استاد دانشگاه و پژوهشگر حوزه کره شمالی هم به الجزیره می‌گوید: «ما هیچ‌گاه نخواهیم فهمید دلیل اصلی لاغری کیم جونگ اون چه بوده اما روشن است که تلویزیون دولتی کره شمالی می‌خواهد با استفاده از این موضوع به دنیا نشان دهد که مردم این کشور، با رهبرشان همدل هستند و او را دوست دارند.»

کره شمالی به دلیل تحریم‌هایی که علیه این کشور از سوی شورای امنیت سازمان ملل متحد اعمال شده روابط تجاری محدودی با دیگر کشورها دارد و به عنوان کشوری منزوی شناخته می‌شود. آغاز شیوع ویروس کرونا در اواخر سال 2019 میلادی باعث شد مشکلات اقتصادی پیونگ‌یانگ تشدید شده و کره شمالی در شرایطی قرار گیرد که آسیب‌های این انزوا نظیر کمبود مواد غذایی و عدم امکان تامین کالاهای اساسی بیش از پیش دیده شود. کیم جونگ اون اوایل ماه ژوئن برای نخستین‌بار اعتراف کرد که کره شمالی یک بحران غذایی دشوار را پشت سر می‌گذارد و بدین‌ترتیب نسبت به مشکلات عدیده و بزرگی که بخش کشاورزی در این کشور با آن روبه‌روست به شهروندان هشدار داد.

بسته شدن مرزها از سوی دیگر سبب کاهش چشمگیر سطح مبادلات تجاری پیونگ‌یانگ با چین شده؛ کشوری که کره شمالی معمولا برای تامین مواد غذایی، کود و سوخت تا حدود زیادی به آن وابسته است. تحریم‌های بین‌المللی که به دلیل جاه‌طلبی‌های هسته‌ای کره شمالی و رهبر آن به این کشور تحمیل شده نیز سهم بسزایی در شکل‌گیری شرایط نابسامان اقتصادی و معیشتی شهروندان دارد. رهبر کره شمالی پیش‌تر در ماه آوریل طی اقدامی کمتر دیده شده به دشواری‌های پیش روی مردم از حیث تامین مواد غذایی اشاره کرده و از مقام‌های دولتی خواسته بود که با «راهپیمایی طاقت‌فرسای» دیگری تا آنجا که ممکن است حتی اندکی از سختی‌ها بر مردم بکاهند. «راهپیمایی طاقت‌فرسا» اصطلاحی است که مقامات کره شمالی معمولا در اشاره به اقدامات این کشور برای مقابله با قحطی در دهه 90 میلادی مورد استفاده قرار می‌دهند.

تحلیلگران معتقدند پرداختن به این موضوع نشان‌دهنده تمایل مقامات این کشور برای بهره‌برداری از مساله کاهش وزن رهبر کره شمالی به منظور تقویت حس وفاداری به حکومت است که این‌ روزها جدا از تنش‌های بین‌المللی با مشکلات جدی اقتصادی دست و پنجه نرم می‌کند.

رویترز در گزارشی به بررسی این موضوع از طریق گفت‌وگو با کارشناسان پرداخته است. کریستوفر گرین، متخصص امور کره در دانشگاه لیدن هلند در این باره می‌گوید: «اگر ناظران خارج از کره تغییر ظاهری کیم را تشخیص داده‌ باشند، می‌توانید روی همه پول‌های‌تان شرط ببندید که مردم کره شمالی زودتر از دیگران متوجه این موضوع شده‌اند.» جنی تاون مدیر سایت 38 شمالی در امریکا که مسائل کره شمالی را رصد می‌کند در این باره تصریح کرد: «مشخص نیست که کاهش وزن کیم جونگ اون بیماری است یا اینکه او فکر می‌کند زمان فیت شدن فرا رسیده است. از طرفی هدف رسانه‌های دولتی نیز از نمایش برنامه‌ در مورد لاغر شدن او مشخص نیست.» او افزود: «نشان دادن اون با چنین لباس‌های گل و گشاد و نامناسبی عجیب است و به نظر می‌رسد لنزها بر کاهش وزن او تاکید دارند.» چاد او کارول مدیرعامل گروه ریسک کره به عنوان نهاد مستقر در سئول کره جنوبی در این باره معتقد است: «به عقیده من توجه زیاد رسانه‌ها به کاهش وزن کیم جونگ اون به این سبک، به اقدامات و محدودیت‌های ادامه‌دار مرزی و شیوع کرونا مرتبط است.»

به گفته او، «صرف‌نظر از دلایل کاهش وزن کیم جونگ اون، به نظر می‌رسد این روند نشان‌دهنده آن است که رهبر کره شمالی نیز کمبود غذایی کنونی را مانند دیگران تحمل می‌کند.» گرین متخصص امور کره در دانشگاه لیدن هلند فکر می‌کند «احتمالا این گزارش از آغاز قصد داشته تاکید کند که کیم در سختی به‌ شدت برای مردم کار می‌کند یا پیام ناخواسته آن نمایش ناخواسته ظاهر کیم بوده است.» او می‌افزاید: «مهم آن است که کره شمالی از طریق مخبران بسیار زیاد خود دریافته که لاغر شدن کیم به کانون صحبت میان مردم معمولی تبدیل شده است.» این استاد دانشگاه تاکید دارد: «از آنجا که این موضوع مساله ساده‌ای است، می‌توان از این لاغری و بحث‌های عمومی موجود به نفع حکومت استفاده و استراتژی تبلیغاتی طراحی کرد و پروپاگاندا راه انداخت.» گرین می‌گوید: «این نمایش ساختگی همگانی از سوی رسانه‌های دولتی با دقت اجرا شده تا بیشتر واقعی به نظر برسد که یکی از تاکتیک‌های رایج رسانه‌های کره شمالی است.»