سانحه سقوط هواپیمای آموزشی در فرودگاه پیام کرج باز هم اتفاق می‌افتد

بهاره شبانکارئیان-نهم مرداد ماه سال جاری، هواپیمای آموزشی فرودگاه پیام که کاپیتان «نوید عربی مقدم» و دانشجوی او «امیرحسین محمودی» سرنشین آن بودند به علت «نقص فنی» سقوط کرد و هر دو سرنشین آن، جان خود را از دست دادند. «اعتماد» در شماره ۵۵۴۶ طی گزارشی تحت عنوان «هواپیمای آموزشی سقوط کرد» به این حادثه پرداخت و با استناد به منابع آگاه و همکاران کاپیتان جانباخته در آن گزارش اطلاعاتی را منتشر کرد، اما روابط عمومی فرودگاه پیام در واکنش به آن گزارش جوابیه‌ای را ارسال کرد که نشان می‌داد مسوولان فرودگاه پیام یا مسوولان مربوطه گمان می‌کردند؛ «اعتماد» اطلاعات درج شده در گزارش را بدون بررسی و تحقیق منتشر کرده است.

یادآور می‌شویم «اعتماد» بدون دسترسی به مستندات لازم جهت تنظیم مطالب در راستای حوادث کشور، گزارش یا گفت‌وگویی را تنظیم نکرده است. با توجه به اینکه روابط عمومی فرودگاه پیام در بخشی از جوابیه خود «اعتماد» را خطاب قرار داده و عنوان کرده که در گزارش سقوط هواپیمای آموزشی با استناد به افراد فاقد صلاحیت و منابع به ظاهر آگاه مجهول‌الهویه گزارش را تنظیم کرده، لازم دانستیم در این گزارش ذکر کنیم تمامی مطالب ذکر شده در آن گزارش براساس اظهارات همکاران کاپیتان جانباخته منتشر شده بود. حالا هم «اعتماد» در این گزارش برای روشن شدن هر چه بیشتر اطلاعاتی که عنوان کرده بود با استاد خلبان «امین امیرصادقی» به گفت‌وگو پرداخته است.

از روز حادثه بگویید که دقیقا چه اتفاقی افتاد؟

9 مرداد ماه جاری در فرودگاه پیام شهر کرج هواپیمای آموزشی دچار سانحه شد و کاپیتان نوید عربی مقدم و دانشجوی او جان خود را از دست دادند. طبق گزارش‌های اولیه سازمان هواپیمایی کشوری، هواپیما از باند 30 تیکاف کرده و در فرکانس برج اعلام شرایط اضطراری نکرده. خلبان در همین فرکانس درخواست نشستن از باند 12 را می‌کند که برج فرودگاه پیام از خلبان سوال می‌پرسد که آیا شرایط شما نرمال است؟ که خلبان در پاسخ به این سوال وضعیت نرمال را تایید می‌کند. سپس برج پیام اعلام می‌کند که در باند 30 فرود بیایید و خلبان این را می‌پذیرد. مشکلی که اینجا وجود دارد موضوع شرایط اضطراری است که باید در فرکانس فرودگاه پیام اعلام می‌شده که متاسفانه وضعیت اضطراری اعلام نشده و در فرکانس دیسپچ اعلام شده. همین موضوع می‌تواند یکی از مشکلات حادثه باشد. همچنین در گزارش اولیه سازمان هواپیمایی کشور آمده که هواپیما مشکل فنی داشته است. در کل وقتی سانحه هوایی رخ می‌دهد مجموعه عواملی دست به دست هم می‌دهند که سانحه رخ بدهد. معمولا سازمان هواپیمایی کشور باید این مجموعه عوامل را بررسی کند و سپس علت سانحه را در گزارش تکمیلی به ‌طور دقیق اعلام کند.

چرا خلبان پرواز به واحد کنترل فرودگاه پیام اعلام وضعیت اضطراری نکرده است؟

این موضوع نشأت گرفته از فشار شرکت روی خلبان است. در این شرایط به جای اینکه ذهن خلبان درگیر بررسی نوع شرایط اضطراری و رفع آن شرایط با توجه به چک لیست هواپیما باشد درگیر فشارهای شرکت بابت عدم اعلام شرایط اضطراری می‌شود. باتوجه به اینکه خلبان در شرایط اضطراری به‌طور نرمال توانایی‌اش کاهش پیدا می‌کند متاسفانه فشارهای اینچنینی از سوی شرکت‌ها باعث تصمیم اشتباه و درگیر کردن ذهن خلبان در آن شرایط اضطراری می‌شود.

طبق گزارش‌های سازمان هواپیمایی کشوری هواپیمای آموزشی که سقوط کرد دچار نقص فنی شده بود. آیا این هواپیما قبل از پرواز چک نشده بود؟

با توجه به گزارش سازمان هواپیمایی کشوری، هواپیما از تاریخ ۳ مرداد تا صبح روز حادثه به علت مشکل رادیاتور روغن هواپیما زمین گیر بوده است. پس از رفع عیب در صبح روز سانحه توسط پرسنل فنی مجاز روشن شده و به حالت طبیعی در اختیار خلبان قرار گرفته. پرواز سانحه دیده اولین پرواز هواپیما در این روز بوده است. البته نمی‌توان گفت صرفا نقص فنی باعث سقوط هواپیما شده. اغلب در صنعت هوانوردی برای وقوع یک حادثه مجموعه‌ای از نواقص و اشتباهات منجر به یک سانحه می شود.

پس از حادثه یکی از افرادی که از موضوع خبر داشت در مصاحبه با «اعتماد» اعلام کرد ماشین آتش‌نشانی که برای اطفای حریق به محل اعزام شده بود، واژگون شده است. ماجرای واژگون شدن ماشین آتش‌نشانی چه بود؟ آیا دلیل خاصی داشت؟

در این حادثه هم عدم مدیریت در بحران کاملا محرز است. اینکه لحظه بحران دو ماشین آتش‌نشانی به محل حادثه رسیدند و یکی از آنها بنا به هر دلیلی نرسیده و واژگون شده، نشان‌دهنده این موضوع است که در زمان بحران ضعیف عمل شده است. شاید نرسیدن ماشین آتش‌نشانی در گزارش سازمان هواپیمایی مشکل حادی را به تصویر نکشد، اما چه تضمینی وجود دارد که این مشکل در سوانح بعدی باز هم اتفاق نیفتد! به هر حال ماشینی که برای کمک به محل حادثه اعزام شده بود، خودش دچار مشکل می‌شود و این موضوع ضعف مدیریت بحران در فرودگاه پیام را نشان می‌دهد.

در گزارش قبلی «اعتماد» با استناد به اظهارات شما در صفحه اینستاگرام‌تان عنوان کرده بودید که فضای فرودگاه پیام از ایمنی کمی برخوردار است. در این مورد بیشتر توضیح بدهید.

در تاریخ 31 تیر ماه امسال به رییس سازمان هواپیمایی کشوری رسما و کتبا نامه ابلاغ و عنوان کردم که فضای فرودگاه پیام از ایمنی کمی برخوردار است و ما خلبانان هر روز در این نگرانی به‌سر می‌بریم که اتفاق ناگواری رخ ندهد، چون در هیچ کدام از کشورهای جهان هیچ مرکز کنترلی نمی‌تواند دستورالعمل خاصی برای خودش صادر کند و هر دستورالعملی که بخواهد اجرا شود باید حتما سازمان هواپیمایی همان کشور با درنظر گرفتن مقررات بین‌المللی آن را صادر کند تا همه خلبانان و خدمه پرواز، برج مراقبت و تمام اشخاصی که در صنعت هوانوردی فعالیت می‌کنند از آن دستورالعمل پیروی کنند، اما متاسفانه در این فرودگاه شاهد دستورالعمل‌های عجیب و غریب هستیم که بنده کتبا ایرادات این دستورالعمل‌ها را به رییس سازمان هواپیمایی کشور ابلاغ با توجه به خطرناک بودن پرواز در این فضا و با شرایط حاکم کتبا استعفای خود را اعلام کردم. خلبانان در صنعت هوانوردی مستقیما مسوول ایمنی پرواز و حفظ جان انسان ها هستند. در نامه استعفایم صراحتا قید کردم که با توجه به مشکلاتی که در فرودگاه پیام وجود دارد فضای فرودگاه از ایمنی کمی برخوردار است، اما متاسفانه پاسخ به نامه من طبق مقررات مندرج در ایکائو نبوده است.

می‌توانید به چند نمونه از مشکلاتی که اشاره کردید، بپردازید.

قسمت اعظم این مشکل که فضای فرودگاه پیام، ایمنی پرواز را به خطر می‌اندازد به خدمات فرودگاهی و نظارت سازمان هواپیمایی کشوری برمی‌گردد. در یکی از مشکلاتی که اشاره کردم نوع دستورالعمل‌هایی است که مابین برج فرودگاه پیام، مسوولان فرودگاه پیام و شرکت‌هایی که هواپیماهای آموزشی را اداره می‌کنند، وجود دارد که اصلا وجه قانونی هم ندارند. چون همان‌طور که گفتم؛ هر دستورالعمل را درنهایت باید سازمان هواپیمایی کشوری ابلاغ و عملیاتی کند و به آن نظارت داشته باشد تا مستلزم اجرا شود. در چنین شرایطی سازمان هواپیمایی کشور موظف است دستورالعمل آن مجموعه را بررسی کند که اگر با قانون منافات دارد جلوی اجرایی شدن آن را بگیرد، ولی چون سازمان هواپیمایی این اقدام را در فرودگاه پیام عملی نکرده، سوانح بیشتری در این فرودگاه رخ خواهد داد. مشکل دیگر حجم ترافیک‌های زیاد فرودگاه پیام است که در حال حاضر 9 کمپانی آموزشی در این فرودگاه فعالیت می‌کنند وتعداد هواپیماها بیش از ظرفیت کنترل فرودگاه پیام است. که عدم استفاده از ترانسپوندر هم یکی دیگر از مشکلاتی است که ایمنی پرواز را به خطر می‌اندازد. سازمان هواپیمایی کشور طی نامه‌ای که در 7 مرداد ماه جاری ابلاغ کرد کاملا به این مشکل اقرار و عنوان کرد که استفاده از ترانسپوندر به دلیل مشکلات اتوماسیون رادار مهرآباد باعث اختلال در امر کنترل ترافیک هوایی واحد رادار مهرآباد و مرکز کنترل می‌شود. داشتن ترانسپوندر در هواپیما در انکس 2 و استفاده کردن از آن تحت هر شرایطی توسط خلبان در داکیومنت 8168 الزام شده است و عمل نکردن خودسرانه به این قوانین به بهانه اختلال در سیستم‌های رادار مهرآباد و مرکز کنترل صرفا زیر پا گذاشتن قوانین ایکائو است. باید بگویم که عدم استفاده از ترانسپوندر با توجه به حجم ترافیک‌های فرودگاه پیام احتمال سوانح بیشتری را فراهم می‌کند.

با توجه به کمبود ‌ایمنی فضای فرودگاه پیام و اتفاقی که رخ داد، چطور فردای روز حادثه باز هم هواپیماهای آموزشی پرواز داشتند؟

بزرگ‌ترین مشکل ما این است که وحدت در کارمان وجود ندارد. اگر فضا ناایمن است برای همه ناایمن است، اما خب برخی همکاران از سر اجبار برای امرار معاش تن به این کار می دهند. اتفاقا پس از سقوط هواپیمای آموزشی خدمت دادستان البرز رفتم و ماجرا را شرح دادم و دادستان هم مجاب شدند، همه پروازهای آموزشی تا زمانی که بررسی‌های لازم صورت نگرفته لغو شود، ولی مدیر منطقه ویژه پیام اعتنایی نکرد.