ترکیه| جایگاه ترکیه در برنامه تحریم تسلیحاتی آمریکا علیه ایران کجاست؟

اعتمادآنلاین| شورای پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) در گزارشی طولانی گزینه‌های ترکیه را برای پروسه پایان تحریم‌های تسلیحاتی سازمان ملل علیه ایران که قرار است اکتبر آینده رقم بخورد، مورد بررسی قرار داد.

به گزارش اعتمادآنلاین ، در این گزارش که مورد توجه شماری از رسانه‌های ترکیه قرار گرفته و آن را ترجمه و بازنشر داده‌اند، مساله گزینه‌های آنکارا در صورت شکل‌گیری بحران در سایه تلاش‌های ایالات متحده جهت تمدید این تحریم مورد بررسی قرار گرفته است.

این گزارش تلاش کرده است تا واکنش ترکیه در قبال بحران پیش رو بین واشینگتن و تهران مورد بررسی و تحلیل قرار بدهد.

به اعتقاد تهیه‌کنندگان گزارش نوع واکنش آنکارا با شاخص‌های مختلفی همانند میزان بازتاب این بحران در جغرافیای سیاسی بین‌المللی و منطقه‌ای ارتباط دارد.

این امر به ویژه با همزمانی آن با اوج تبلیغات انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا که ماه بعد از آن در نوامبر برگزار می‌شود حائز اهمیت است و در کنار آن روند و سطح روابط بین ایالات متحده و ترکیه را که به خودی خود دست به گریبان بحران‌های مختلفی است هم باید به این امر افزود.

از منظر ترکیه ارجح‌ترین سناریو آن است که ایالات متحده خود را در زمینه ادامه اعمال تحریم‌های تسلیحاتی سازمان ملل متحد علیه ایران ناکام و شکست‌خورده ببیند.

به اعتقاد کارشناسان ادامه دار کردن تحریم به امید زمینه سازی برای تحریم های جدید سازمان ملل متحد چندان قابل پیش بینی نیست.

از این رو پیش‌بینی می‌شود ایالات متحده مساله فروش تسلیحات به ایران را از طریق تماس‌های دوجانبه مستقیم با طرف‌های ذی‌نفع این معاملات که احتمالاً کشورهایی همچون روسیه و چین باشند حل و فصل کند.

از دیدگاه آنکارا سیاست‌های دولت ترامپ در قبال ایران همچنان با هدف مهار نفوذ منطقه‌ای تهران ادامه پیدا خواهد کرد و این دقیقاً بر خلاف سیاست دولت باراک اوباماست که کل توجهش را بر تنگ کردن حلقه محاصره بر پرونده هسته‌ای متمرکز کرده بود.

صرف‌نظر از بازخوردهای گسترده سیاسی که فشار حداکثری به همراه خود دارد، ایالات متحده تمامی تلاش خود را برای جلوگیری از دسترسی ایران به بازارهای تسلیحات به انجام خواهد رساند.

در چنین شرایطی ترکیه خوب می‌داند که چنین امری منجر به بروز اختلافاتی بین ایالات متحده از یک سو و اروپا، روسیه و چین از سوی دیگر خواهد شد.

ترجیحاً ترکیه از نزدیک این تشنجات را پیگیری کرده، اما در عین حال از دخالت مستقیم هم در آن دست بر نخواهد داشت.

براساس این گزارش، آنچه که آنکارا را نگران می‌کند تصمیم احتمالی مسکو در تامین سامانه‌های پیشرفته تسلیحاتی برای ایران است، سامانه‌هایی که تهران از مدت‌ها پیش به دنبال دستیابی به آن است.

ناظران معتقدند ضعف اصلی موجود در ساختار دفاعی ایران مختص بخش هوایی و الکترونیک پیشرفته است. حال اگر روسیه تصمیم به فروش این سامانه‌های پیشرفته همانند موشک‌های پدافند هوایی اس-400 به ایران بگیرد، آنکارا هرگز از چنین تحول و پیشرفتی برای ایران استقبال نخواهد کرد.

با این وجود، گزارش بر این باور است که آنکارا این نگرانی را تا سطح تقابل مستقیم با مسکو بسط نخواهد داد، زیرا اولاً خود نیز یکی از کشورهای صادرکننده سلاح است و به طور حتم نمی‌تواند حق حاکمیتی روسیه را در تعامل با مشتریانش زیر پا بگذارد. دوم اینکه خرید چنین تسلیحاتی نمی‌تواند تهدیدی فوری برای ترکیه محسوب شود، به خصوص که ترکیه همچنان زیر چتر حفاظتی و امنیتی ناتو قرار دارد.

در مقابل ایران نیز قادر نخواهد بود این سامانه‌ها را در کشور ثالثی مستقر کند زیرا انجام چنین امری می‌تواند چالش مستقیمی با توانمندی نظامی ترکیه محسوب شود.

به اعتقاد تدوین‌کنندگان این گزارش، نزدیکی یا دوری ترکیه با ایالات متحده و ایران در رابطه با مسائل مربوط به عراق و سوریه عامل اصلی تعیین‌کننده نوع واکنش این کشور در قبال رفع تحریم‌های تسلیحاتی ایران خواهد بود.

از سوی دیگر برخی علل وجود دارند که می‌توانند در نزدیک کردن نظرات ترکیه و آمریکا در رابطه با مسائل منطقه‌ای نقش ایفا کنند.

از میان این موارد به طور مثال باید گفت، اگر ایالات متحده استراتژی خود را برای مقابله با بازگشت داعش روی گروه شبه‌نظامی سوریه دموکراتیک متمرکز کند سطح این همکاری تحت تاثیر قرار خواهد گرفت.

به همین خاطر باید گفت مهم‌ترین عنصر تعیین‌کننده بر واکنش آنکارا سطح و نوع روابطی است که ترکیه و آمریکا در اکتبر آینده خواهند داشت.

برخی صاحب‌نظران بر این باورند که اگر آنکارا پیشرفتی را در حل برخی از مسائل و مشکلات فیمابین با واشینگتن حاصل کند، دامنه مانور خود را در این مساله افزایش خواهد داد، اما در صورت ادامه روند تقابل با ایالات متحده گزینه‌های ترکیه محدود خواهد بود و این کشور مجبور به اتخاذ تصمیمات دیگری می‌شود.

در این حال صاحب‌نظران دیگری می‌گویند: افزایش بحران بین آمریکا و ایران می‌تواند رویدادی به نفع ترکیه محسوب شود زیرا می‌تواند برگ برنده‌ای برای تفهیم شرایط جدید عراق و سوریه به ایالات متحده باشد.

برخی از صاحب‌نظران امنیتی هم تاکید می‌کنند، آنکار در مقابل کرنش در برابر خواست آمریکا، اگر نگوییم همکاری با سیاست‌های آمریکا در قبال ایران، تلاش می‌کند تا امتیازاتی را در بخش صنایع دفاعی برای خود کسب کند.

مهم‌ترین چشمداشت ترکیه خرید سامانه‌های خاص و انتقال دانش فنی ساخت برخی دیگر از این سامانه‌هاست که آنکارا به هر قیمتی به دنبال رسیدن به آن است.

پرسش آخر باقیمانده در گزارش آن است که آیا ترکیه از رفع تحریم‌های تسلیحاتی ایران سود خواهد برد و آیا شاهد امضای توافقنامه‌های خرید تسلیحاتی بین دو طرف خواهیم بود؟

به اعتقاد تهیه‌کنندگان گزارش، این مساله در حال حاضر به طور مطلق در دستور کار صنایع دفاعی ترکیه قرار ندارد.

علت هم از نگاه آنها عبارت است از:

اول: آنکارا خوب می‌داند که مسائل بحران‌آفرین بسیاری با واشینگتن دارد، از این روز تمایلی به افزایش لیست این تنش‌ها و افزوده شدن کارخانه‌های تسلیحاتی خود به آن ندارد.

دوم: شرکت‌های صنایع دفاعی ترکیه خوب می‌دانند که چه مشکلاتی در امضای توافقنامه‌های تسلیحاتی با تهران و تبعات بعد از آن نهفته است.

سوم: احتمالاً رقابت‌های منطقه‌ای همکاری احتمالی بین دو کشور را بسیار محدود می‌کند.

گزارش در نتیجه‌گیری خود تاکید می‌کند که در سایه شاخص‌های فنی و سیاسی موجود همکاری مستقیم بین صنایع دفاعی ترکیه و ایران حداقل در کوتاه‌مدت امکان‌پذیر نخواهد بود.

علاوه بر آن اگر این مساله به نقطه اختلاف محوری در بعد بین‌المللی تبدیل شود ترجیحاً ترکیه راهبردی را در پیش خواهد گرفت که پیش از افزایش ورود مستقیمش به این بحران گزینه‌هایش را برای تعامل با آن به حداکثر ممکن برساند.