کودکان نمی‌توانند معنای پنهان جملات را درک کنند؛ واضح حرف بزنید!

اعتمادآنلاین| مژده اصغرزاده- ما غالباً هنگامی که می‌خواهیم با دیگران ارتباط برقرار کنیم، حرف خود را صریح و واضح بیان می‌کنیم. مثلاً اگر بگوییم: «سالی دایره یا مثلث را رنگ کرد» احتمالاً منظورمان این است که یکی از 2 شکل را رنگ کرده است و نه هر دو؛ اما این جمله را طوری بیان کرده‌ایم که برای مخاطب کمی گنگ به نظر می‌رسد و کاملاً واضح نیست.

به گزارش اعتمادآنلاین ، به نقل از «The Conversation»، در زبان‌شناسی این نوع جمله‌ها معنای «ضمنی» دارند. این مفاهیم ضمنی اغلب در جمله‌های مثبت پدیدار می‌شوند و با منفی کردن جمله از بین می‌روند. مثلاً در جمله «سالی دایره یا مثلث را رنگ آمیزی کرد» این معنای ضمنی وجود دارد که یکی از شکل‌ها را رنگ کرده و نه هر دو را. حال این جمله را با صورت منفی آن مقایسه کنید: «سالی دایره یا مثلث را رنگ نکرد». این جمله این طور معنا می‌دهد که او نتوانسته هر دو شکل را رنگ کند.

به نظر می‌رسد که برای کودکان تا اواخر 9 سالگی درک این گونه جملات که معنای ضمنی دارند مشکل باشد؛ مثلاً کودکان احتمالاً متوجه نمی‌شوند که وجود «یا» در جمله مثبت به معنای رنگ آمیزی هر دو شکل نیست. در عوض ممکن است فکر کنند که منظور گوینده این بوده که سالی توانسته هر دو شکل را رنگ کند. از سوی دیگر، کودکان در درک صورت منفی این جملات مشکلی ندارند. وقتی با جمله «سالی دایره یا مثلث را رنگ نکرد» رو‌به‌رو می‌شوند درست مانند یک بزرگسال این جمله را تفسیر می‌کنند.

زبان‌شناسان اخیراً تلاش کردند تا مطالعاتی را روی جمله‌ای که در آن واژه دایره (circle) وجود دارد، انجام دهند. جمله «سالی دایره‌ها را رنگ کرد» (Sally coloured circles) به این معناست که بیش از یک دایره رنگ آمیزی شده است. برخی معتقدند که این جمله نیز معنای ضمنی دارد و در صورت مثبت خود مبهم و در شکل منفی واضح است. جمله منفی «سالی دایره‌ها را رنگ نکرد» به این معنی است که او هیچ دایره‌ای را رنگ نکرده و این معنا را متبادر نمی‌کند که یکی از دایره‌ها را رنگ کرده و نه بیش از یکی را.

یکی از روش‌های متداول زبان‌شناسان برای مطالعه چگونگی درک جملات توسط کودکان از طریق «قضاوت ارزش صدق» است. در این گونه مطالعات، محقق سناریویی را برای کودک تعریف می‌کند و از او می‌خواهد تصمیم بگیرد که آیا یک جمله خاص می‌تواند توصیفی از آن سناریو باشد؟ کودک با گفتن «بله» یا «خیر» می‌تواند به ما می‌گوید که چطور آن جمله را تفسیر می‌کند.

در آزمایش اخیری که انجام شد این مساله مورد بررسی قرار گرفت که چگونه کودکان جملات را با صورت جمع اسامی تفسیر می‌کنند. برای کودکان چهار و پنج ساله در 2 آزمایش مختلف، داستان‌های کوتاه همراه با تصاویر کارتونی گفته شد. در پایان هر داستان یک عروسک که او هم داستان را گوش کرده بود، اتفاقات این کارتون را توصیف می‌کرد. مثلاً عروسک بعد از دیدن دختر بچه‌ای که یکی از 2 دایره را در دفتر نقاشی خود رنگ کرده، می‌گفت: «من می‌دونم چی شد. سالی دایره‌ها را رنگ کرد.»

سپس از کودکان خواسته می‌شد که درباره درست بودن این جمله عروسک، نظر دهند. اگر کودک پاسخ «بله» می‌داد، نشان‌دهنده آن بود که او جمله را با صورت جمع «دایره‌ها» دریافته است و آن را تعریفی از آنچه که در داستان اتفاق افتاده می‌داند. از آنجایی که تنها یک دایره رنگ شده بود، ممکن است این طور دریافت شود که اسمی که جمع بسته شده می‌تواند معنای یک و نه بیشتر از یک را داشته باشد؛ اما بزرگسالان این جمله را رد می‌کردند و فکر نمی‌کردند که «سالی دایره‌ها را رنگ کرد» توصیف درستی از رنگ کردن تنها یک دایره باشد. کودکان در اکثر موارد با جمله عروسک موافق بودند.

چرا بهتر است با کودکان واضح صحبت کنیم؟

بزرگسالان معمولاً می‌توانند معنای پنهان در جملات را درک کنند؛ اما تحقیقات نشان داده که ممکن است کودکان نتوانند همیشه معنای آنچه را که می‌گوییم درک و آن را تفسیر کنند. شما در مقام والد بهتر است هنگامی که می‌‌خواهید کودک‌تان یکی از 2 اسباب‌بازی را انتخاب کند به‌ طورت واضح و روشن بگویید: «یکی از این اسباب‌بازی‌ها را انتخاب کن. یا قرمز یا آبی؛ نه هر دو.» به همین ترتیب اگر می‌خواهیم که کودکمان بیش از یک کتاب را بخواند بگوییم: «بیا هر سه این کتاب‌ها را بخوانیم» و کودک را در موقعیتی قرار ندهیم که خود معنای پنهان جملات ما را درک کند.