ابهام در مورد نوار ابزار ایرانسل؛ حضوری اجباری و اعتراض کاربران

در این میان برخی از کاربران اعتقاد دارند که علت نمایش این تولبار، داشتن اپلیکیشن ایرانسل من است. شادمان در این باره می‌گوید: «اپلیکیشن ایرانسل من به صورت تئوری می‌تواند در اندروید در پس‌زمینه به سرورهای ایرانسل متصلشده و پینگ کند. به این مفهوم که به سازنده‌اش ‌بگوید کاربر در حساب کاربری خودلاگین است یا خیر. یا اطلاعات کلی‌تری مانند آدرس آی.پی و اطلاعاتسیم‌کارت را برای ایرانسل ارسال نماید. حال زمانی که وارد یک سایت می‌شویم،ایرانسل می‌تواند متوجه شود که این همان شماره آی.پی است که با اپلیکیشنایرانسل من هم به سرور متصل بوده و با مچ کردن این اطلاعات، در حالت تئوری‌قادر است تولبار را برای کاربران خاصی نشان دهد که در اپ لاگین هستند اما خود اپ به تنهایی قابلیت نمایش تولبار در مرورگر دستگاه را ندارد.»

«علی میرزایی»، توسعه دهنده وب به دیجیاتو می‌گوید که در حال حاضر دو نظریه درمورد نحوه اضافه شدن این تولبار وجود دارد: «زمانی که ما می‌خواهیم دیجیاتو را بازکنیم، ایرانسل متوجه می‌شود که این سایت از سوی کاربر درخواست شده و بادستکاری اطلاعات رد و بدل شده، تولبار یا محتوای مورد نظر خودش را به محتوایسایت اضافه می‌کند. در حال حاضر دو نظریه وجود دارد. عده‌ای می‌گویند کهایرانسل از طریق اپلیکیشن ایرانسل من دیتای رد و بدل شده برای کاربر را پایشمی‌کند و برخی هم معتقد هستند که این اپراتور با راه‌های دیگری قابلیت دستکاریترافیک و هدف گذاری برای نمایش محتوای خودش در برخی سایت‌ها را ایجاد می‌کند که ارتباطی به اپ ایرانسل من ندارد.»

در حال حاضر از یک سو درخواست کاربر پایش شده با تغییراتی به دست او می‌رسد و از سوی دیگر، مالکان سایت‌ها معترض هستند که در محتوای سایت‌ آنهادست برده شده و سایت آنها به گونه‌ای که مایل نبوده‌اند برای کاربران به نمایشدرآمده است.

ایرانسل عنوان می‌کند که این تولبار در سایت‌های پربازدید به نمایش درخواهد آمد؛اما آیا همین سایت‌های پربازدید موافق این کار هستند؟ دست‌کممی‌دانیم که دیجی‌کالا مایل است مسئله را به شکل حقوقی دنبال کند. «محمدحسنموسوی» از روابط عمومی دیجی‌کالا در گفتگو با دیجیاتو می‌گوید:

«ما هم به تازگی متوجه‌ شده‌ایم که ایرانسل این کار را انجام می‌دهد و ظاهرابرای افرادی که اپلیکیشن ایرانسل من را در موبایل‌های خود دارند چنیناتفاقی رخ داده است. فکر می‌کنیم این اقدام نوعی سرقت ترافیک است و پساز گفتگو با بخش حقوقی، متوجه شدیم که این اقدام در مغایرت کامل با یکیاز بندهای قوانین جرایم رایانه‌ای است. از نظر حقوقی این موضوع را پیگیریخواهیم کرد و از نظر تکنیکال نیز در حال طراحی یک ربات برای حذف تولبارایرانسل از سایت خود هستیم. اقدام ایرانسل جدا از بحث سرقت ترافیک،تجربه کاربری دیجی‌کالا را هم با مشکل مواجه می‌کند. هر صفحه در سایت یااپلیکیشن ما با دقت طراحی شده و اضافه شدن ناخواسته یک لوگو به آن،باعث اتفاقات منفی می‌شود.»

اما ایرانسل چگونه از اقدام خود دفاع می‌کند؟ روابط عمومی این شرکت، در موردتولبار ماجراساز بیانیه تنظیم‌شده‌ی زیر را در اختیار دیجیاتو قرار داده و هرگونه پایشترافیک کاربران را تکذیب می‌کند:

«ایرانسل با راه‌اندازی سرویس «نوار ابزار ایرانسل» امکان دسترسی و مدیریتآسان‌تر حساب ایرانسلی را برای مشترکان خود فراهم کرده است.

ایرانسلی‌ها می‌توانند در زمان بازدید از وب‌سایت‌های گوناگون همزمان بهسیستم مدیریت حساب خود دسترسی داشته باشند. به این معنا که در زمانوبگردی در برخی وب‌سایت‌های پربازدید، نوار ابزاری در پایین صفحه مرورگرنمایش داده خواهد شد که از طریق آن امکان دسترسی به حساب ایرانسل ومدیریت آن برای کاربر فراهم شده است.

از جمله مهمترین کاربردهای این نوار ابزار می‌توان به بررسی باقیماندهبسته‌های اینترنت، فعال‌سازی بسته‌های اینترنت، مشاهده پیشنهادهای ویژه،درخواست تعویض سیم‌کارت 3G به 4G و مراجعه به وب‌سایت ایرانسل اشارهکرد.

استفاده از این نوار ابزار به کاربرانی که به پیامک‌های اطلاع‌رسانی در موردحجم باقی‌مانده بسته خود دسترسی ندارند، این امکان را می‌دهد که بدونمتوقف کردن فعالیت خود، به راحتی از حجم باقی‌مانده مطلع شوند.

در پاسخ به نگرانی‌های مطرح شده از سوی برخی کاربران محترم، ذکر این نکتهلازم است که در فرایند فوق، هیچ‌گونه رصد و مانیتورینگ فعالیت کاربران درشبکه صورت نمی‌گیرد و بدون هرگونه ارتباط با فعال بودن نرم‌افزار «ایرانسلمن» روی گوشی مشترک، صرفا از طریق مسیریابی عادی شبکه و مبتنی برنشانی IP وب‌سایت مقصد، در مورد برخی وب‌سایت‌های پربازدید داخلی که ازپروتکل HTTP پشتیبانی می‌کنند، نوار ابزار در دسترس کاربران قرار می‌گیرد.

مشاهده و استفاده از این نوار ابزار رایگان است و حجم دیتای مشترک برایاستفاده از آن کاسته نمی‌شود. سرویس‌های مشابهی تا کنون در کشورهایبرزیل، چین، هند و روسیه ارائه شده و برای نخستین بار در ایران ایرانسل آن رادر اختیار مشترکان خود قرار داده است.»

«میلاد نوری»، توسعه دهنده وب و مدیرعامل توکان‌تک در گفتگو با دیجیاتو ازمشخص نبودن روش دقیق ایرانسل در نمایش تولبار برای کاربران می‌گوید و آن راچندان مرتبط با اپلیکیشن ایرانسل من نمی‌داند: «هنوز مشخص نیست که تولبارایرانسل برای چه کاربرانی و با چه مشخصه‌هایی نمایش داده می‌شود. حدس من این است که تولبار صرفاً چند بار به کاربر نمایش داده می‌شود و وقتی کاربر علاقه‌ایبه استفاده از آن نشان نمی‌دهد، ایرانسل نمایش آن را متوقف می‌کند. با توجه بهدسترسی‌هایی که اپلیکیشن ایرانسل من دارد، از جمله دسترسی «Device Information»، می‌تواند برخی اطلاعات موبایل شما از جمله مشخصات دستگاه وشماره سریال آن، آی.پی شبکه و موارد اینچنین را برای سازنده‌اش ارسال کند و شما رادر شبکه شناسایی کند اما این اپ مستقیماً باعث نمایش تولبار در مرورگر کروم نمی‌شود. تنها ارتباط اینجاست که ایرانسل می‌داند کاربرانی که تولبار را می‌بینند، اپرا نصب کرده‌اند یا خیر. به همین شکل می‌تواند نوار ابزار را به صورت سفارشی‌سازیشده به کاربر نشان دهد. برای مثال، دکمه دانلود اپلیکیشن را به تولبار اضافه کند یانکند.»

نوری هم اعتقاد دارد که اقدام ایرانسل، هم حقوق مصرف کننده را نقض می‌کند و هممالکان سایت‌ها را: «ایرانسل با اینکار در حال تغییر محتوای سایت‌های پربازدیداست و اهمیتی ندارد که چه استفاده‌ای از این دسترسی خود می‌برد.» وی عنوانمی‌کند که تغییر یک نقطه در یک سایت به معنای آن است که شما توانایی تغییر کلمحتوای آن را نیز دارید: «ایرانسل با این راهکار می‌تواند حتی یکی از بنرهایدیجی‌کالا را با بنر محصولات خودش در دیجی‌کالا تغییر داده و کاربر را به سمتصفحه خرید مودم‌ها و محصولاتش هدایت کند.»

وی نیز باور دارد که ایرانسل در صورت تمایل، می‌تواند با این روش شناسه کاربری وگذرواژه کاربرانش در سایت‌های مختلف را به دست بیاورد: «اقدام ایرانسل نوعیاسنیف و سرقت اطلاعات محسوب می‌شود و در تمام دنیا قانون جلوی چنین کاری رامی‌گیرد اما در ایران نمی‌دانم چنین قانونی داریم یا خیر.»

به گفته نوری، ایرانسل با این کار می‌تواند اطلاعات آماری و رفتار کاربران شبکهخودش را در سایت‌ها به شکل کامل پایش کند. این کارشناس خبر می‌دهد که درواقع هر کار که مدیر سایت می‌تواند با جاوا اسکریپت انجام دهد، ایرانسل هم قادربه انجامش است: «از خواندن اطلاعاتی که در سایت‌ها وارد می‌کنید مانند نام کاربریو گذرواژه ها، صفحاتی که می بینید تا تاریخچه جستجوهای شما در اینترنت. چنینموردی از خطرناک‌ترین نوع حمله در اینترنت شناخته می شود که در واقع حالتیمثل «مرد میانی» (Man-in-the-middle) دارد ولی اینجا خود اپراتور اینترنت درحال انجام این حمله به صورت خنثی است و از آن صرفاً برای نمایش یک تولبار بهرهمی‌برد.»

اما آیا اقدام ایرانسل غیر قانونی است؟ هر سه کارشناس معتقد هستند که این کارایرانسل اگر حتی به دلیل نداشتن قوانین بهینه شده برای فضای آنلاین در ایرانغیرقانونی محسوب نشود، امری غیراخلاقی است و امنیت کاربران را زیر سوال می‌برد.