چرا عربستان تصمیم گرفت ممنوعیت رانندگی زنان را لغو کند؟

اعتمادآنلاین| آتنا شهبازی- سرانجام زنان عربستان سعودی پس از مدت طولانی ممنوعیت، قادر به رانندگی کردن قانونی هستند. از زمان اعلام این تصمیم غیرمنتظره در سپتامبر سال گذشته، فعالان حقوق بشر در سراسر جهان از آن استقبال کردند.

به گزارش گروه بین‌الملل اعتمادآنلاین به نقل از الجزیره، اما هنوز یک سؤال اساسی در ذهن بسیاری از مردم وجود دارد. چرا ملک سلمان، پادشاه عربستان با این تصمیم موافقت کرد و چرا الان آن را اجرا کرد؟

خانواده سلطنتی، ازجمله ملک سلمان قبل از آنکه به پادشاهی برسد، برای چندین دهه قوانین ناعادلانه و مردسالار که حقوق زنان را به خطر می‌اندازد حفظ کرده است. ملک سلمان همانی است که در سال 1990، به‌عنوان فرماندار ریاض 47 زن را به جرم شرکت در تظاهرات علیه ممنوعیت رانندگی زنان مجازات کرد.

در تمام این سال‌ها نه پادشاه و نه محمد بن سلمان، پسرش علیه این نظام سرکوبگرانه صحبت نکردند؛ بنابراین، آیا ملک سلمان و پسرش ناگهان فمینیست و طرفدار برابری جنسیتی شدند؟ یا دلایل دیگری پشت این حرکت وجود دارد؟

عربستان سعودی سلطنت مطلق است. پادشاه رئیس دولت، فرمانده عالی نیروهای مسلح و رئیس شورای مشورتی است.

قوانین کشور بر اساس احکام سلطنتی است و خانواده سلطنتی تقریباً بر همه جوانب سیاسی و اقتصادی تسلط دارند.

این سیستم حق‌وحقوق زنان عربستان سعودی را که زنان دیگر در دنیا از آن برخوردارند از آن‌ها گرفته بود. زنان در عربستان سعودی به یک سرپرست نیاز دارد تا به آن‌ها اجازه تحصیل، سفر، کار، ازدواج و دریافت اسناد رسمی بدهد. مادر بیوه یا مطلقه تحت سرپرستی پسرش قرار می‌گیرد.

در این میان برخی از زنان از صمیم قلب از رژیم سعودی حمایت می‌کنند و استدلالشان این است که تنها تغییر واقعی باید از سوی پادشاه باشد. عربستان سعودی از این زنان حمایت می‌کند و گاهی اوقات از آن‌ها استفاده می‌کند. درحالی‌که آن‌ها ادعا می‌کنند برای پیشرفت منافع زنان عرب کار می‌کنند، در خفا صدای هر کسی را که از دولت انتقاد کند خفه می‌کنند.

یکی از آن‌ها کوثر الاربش، یکی از اعضای منصوب شورای مشورتی است. او به عنوان یک نهاد غیرانتخابی برای زنان در سال 2013 در زمان پادشاهی عبدالله از زنان حمایت کرد. این حرکت بخشی از اصلاحات در پاسخ به بهار عربی بود.

سال گذشته الاربش از کسانی که فکر می‌کنند زنان عربستان مورد آزارواذیت قرار می‌گیرند و منزوی هستند عصبانی شد.

برخی از زنان عربستان سعودی به‌طور آشکار علیه بهبود حقوق زنان در کشور مبارزه می‌کنند. این زنان که معمولاً از طبقه متوسط می‌آیند، کمپین‌هایی برای محافظت از تبعیض جنسیتی به راه انداخته بودند. آن‌ها توسط احساسات محافظه‌کارانه مذهبی هدایت می‌شوند.

گرچه مخالفت عمومی اغلب در عربستان سعودی سرکوب می‌شوند؛ اما زنانی وجود دارند که علیه تبعیضات جنسیتی مبارزه کرده‌اند. عزیزالیوسف، فعال حقوق زنان در سال 2016 به دفتر ملک سلمان رفت تا درخواست لغو قانون سرپرستی را بدهد؛ اما این درخواست رد شد و به او گفتند که درخواستش را از طریق پست الکترونیکی ارسال کند. دقیقاً در همان سال، محمد بن سلمان که خود را رهبری اصلاح‌طلب معرفی کرده بود به یک اقتصاددان گفت: «تنها 18 درصد از زنان بالغ عربستان سعودی کار می‌کنند، چراکه آن‌ها عادت به کار کردن ندارند.»

لوژین الهاتلو، یکی دیگر از فعالان جنبش فمینیستی به اظهارات بن سلمان واکنش نشان داد و آن‌ها را غیرمنصفانه خواند. هم الیوسف و هم الهاتلو بازداشت شده‌اند. جرم آن‌ها تضعیف «امنیت و ثبات» کشور است. در اوایل ماه جاری، دو نفر دیگر هم از فعالان حقوق زنان بازداشت شدند. این داستان هنوز در دولت بن سلمان، رهبر اصلاح‌طلب ادامه دارد. این بدان معنی است که فعالان حقوق زنان هنوز تهدیدی برای رژیم سعودی هستند.

رهبر عربستان سعودی دلایلی برای لغو ممنوعیت رانندگی زنان دارد. اول از همه، لغو ممنوعیت رانندگی بخشی از یک برنامه برای تقویت اقتصاد عربستان سعودی است. قیمت پایین نفت به بودجه دولتی فشار می‌آورد و مقامات دولتی مجبور به کاهش مشاغل دولتی شدند.

مقامات سعودی تلاش می‌کنند تا شهروندان بیشتر از جمله زنان را به سوی بخش خصوصی هدایت کنند. آن‌ها بر این باورند که لغو ممنوعیت‌ها به زنان اجازه می‌دهد به نیروی کار بپیوندند و اقتصاد کشور را احیا کنند.

علاوه بر این، در سال‌های اخیر تغییرات قابل‌توجهی در مجلس عربستان رخ داده است. سال گذشته زمانی ‌که محمد سلمان تنها 31 ساله بود ولیعهد عربستان شد و تغییرات اساسی در سیاست داخلی و خارجی عربستان سعودی داد.

به عبارت دیگر، لغو ممنوعیت رانندگی چیزی به جز یک شیرین‌کاری تبلیغاتی و سیاست اقتصادی نیست. به همین دلیل رهبران عربستان سعودی از دخالت فعالان حقوق زنان جلوگیری می‌کنند.

حتی زمانی که رژیم سعودی مدعی اصلاح جامعه عربستان می‌شود، همچنان خواستار کنترل کامل بر زنان هستند. آن‌ها حقوق زنان را در صورت متناسب بودن با دستورکارشان اجرا می‌کنند و تحمل زنان شجاع و یکپارچه که به دنبال تغییرات واقعی و برابری جنسیتی هستند ندارند.

ملک سلمان هنوز همان مردی است که 47 زن را برای نقض ممنوعیت رانندگی مجازات کرد و محمد بن سلمان هم هنوز همان مردی است که منتقدان و مخالفانش را خفه کرد تا بتواند به قدرت برسد. رژیم سعودی هنوز کمپین زنانی را که خواهان تغییرات واقعی هستند سرکوب می‌کند.