استیضاح حضرتی به خاطر استیضاح کرباسیان

اعتمادآنلاین| مسعود کرباسیان وزیر امور اقتصادی و دارایی دولت استیضاح شد. جلسه استیضاح او 2 روز قبل برگزار شد و حالا دیگر کرباسیان، وزیر نیست. هرچند با اتمام این جلسه استیضاح، بحث درباره ابعاد مختلف این استیضاح همچنان ادامه داشت و همچنان نیز ادامه دارد. مباحثی درباره حواشی بعضا عجیب، غریب جلسه، همچون ماجرای جار و جنجالی که عبدالرضا عزیزی، نماینده شیروان درجریان نطق مهرداد لاهوتی نماینده لنگرود پیش آورد و در حالی کار به درگیری لفظی این دو نماینده عضو فراکسیون مستقلین ولایی کشید که اگر وساطت وکیلی اصلاح‌طلب و چند نماینده دیگر نبود، احتمالا کارشان به جاهایی باریک‌تر و حتی درگیری هم می‌رسید. هرچند همین میزان از تنش هم نه‌تنها سوژه‌ای داغ به کاربران فضای مجازی و البته رسانه‌های رسمی داد، بلکه سر از معتبرترین نشریات بین‌المللی نیز درآورد و تنها در یک فقره، به عنوان عکس منتخب روز «گاردین» برگزیده شد. البته همه مباحث بعد از استیضاح از جنس مسائل حاشیه‌ای نبود. بسیاری نیز طبق معمول و مطابق انتظار، ابعاد مختلف این جلسه روز یکشنبه را درروند پیشبرد اهداف سیاسی و برنامه‌های اقتصادی دولت بررسی کردند و چه تحلیل‌ها که از دل آن بیرون نیاوردند. آنجا که عده‌ای استیضاح کرباسیان را حلال تمام مشکلات اقتصادی این روزهای کشور به‌خصوص درمورد بحران در بازار ارز و سکه دانسته و گروهی برکناری وزیر اقتصاد را از اساس بی‌فایده تحلیل کرده و طوری نوشتند و گفتند که انگار نه انگار یک وزیر مملکت، آن هم وزیر اقتصاد و دارایی‌اش برکنار شده است. البته این بحث، به‌نحوی دیگر لابه‌لای سخنان 14 ناطق موافق استیضاح و 2 ناطق مخالف آن و همچنین در میان صحبت‌ها و توضیحات خود وزیر نیز مطرح شد و از قضا یکی از مباحث اصلی جلسه همین بود که آیا با استیضاح وزیر اقتصاد، مشکلات اقتصادی حل می‌شود یا نه.

مرد کهن یا جوانمرد کاردان

در این میان یکی دیگر از مباحث بحث شیرین جانشینی بود. اینکه حالا با خالی شدن کرسی مهم وزارت اقتصاد، قرعه به نام چه کسی خواهد افتاد و گزینه بعدی با چه اهداف، سیاست‌ها و روش‌های اقتصادی ازسوی رییس‌جمهور انتخاب شده و با چه اهداف، سیاست‌ها و روش‌های اقتصادی کار خود را در ادامه این راه پر پیچ و خم پی خواهد گرفت. هرچند عده‌ای نیز گفتند که قبول این مسوولیت خطیر در این اوضاع دشوار و سخت، کار هر‌کسی نیست و به قول معروف عبور از این راه ناهموار، «مرد کهن و کارآزموده می‌خواهد.»! همزمان البته عده‌ای باز همچون هر بار که صحبت از ترمیم کابینه و انتصاب گزینه جدید در کابینه به میان می‌آید، بر «جوان‌گرایی» تاکید کرده و گفتند آنچه اکنون حاصل شده، نتیجه کار همان «کهنه‌کارها» و «مردان کهن» است و لازمه تغییر و اصلاح امور، به کار گرفتن جوانمردان کاری است.

طیفی از اصلاح‌طلبان علیه امید

علاوه بر تمام اینها، بحث درباره ابعاد سیاسی این استیضاح نیز یکی دیگر از مباحث بود. صحبت‌هایی که دامنه آن از یک‌سو به نحوه عملکرد فراکسیون‌های سیاسی مجلس و مباحث جناحی می‌رسید و از دیگرسو تاثیر آن استیضاح بر روندها و رویدادهای سیاسی دیگر در کشور، به‌خصوص بحث سوال از رییس‌جمهور را که امروز در دستورکار مجلس است، شامل می‌شد. در کنار تمام این گفته‌ها، نوشته‌ها و تحلیل‌ها اما شاید یکی از چالش‌انگیزترین و دامنه‌دارترین مباحث، صحبت درباره نقش برخی نمایندگان متقاضی استیضاح در تحقق اهداف استیضاح‌کنندگان و به نتیجه رساندن استیضاح کرباسیان بود. اتفاق جالبی که ازقضا با تاکید ویژه بر یکی از نمایندگان اصلاح‌طلب و ازقضا بیش از همه از سوی خود اصلاح‌طلبان رقم خورد. در این حال و اوضاع، البته بودند طیفی از اصلاح‌طلبان که نظری متفاوت از این داشته و اتفاقا فراکسیون امید را به‌خاطر عدم حمایت از این استیضاح مورد انتقاد قرار دادند. هرچند استدلال این گروه دوم چندان دیده و شنیده نشد.

چرا باید کرباسیان استیضاح می‌شد؟

شاید به‌دلیل آنکه حالا چند سالی است انتقاد از فراکسیون امید و نمایندگان اصلاح‌طلب مجلس مد روز رسانه‌ها شده و گویا بیش از حمایت از این فراکسیون خریدار دارد. هرچه بود اما این گروه معتقد بودند به ‌دلایل متعدد فراکسیون امید باید خود پیشگام استیضاح می‌شد. آنها اولا می‌گفتند سکوت دربرابر انفعال دولت در اوضاع نابسامان اقتصادی نه به‌نفع جریان اصلاحات است و نه مهم‌تر از آن، نفعی برای مردم به همراه خواهد داشت. درثانی استدلال می‌کردند باتوجه به تلاش گسترده طیف تندروی جریان اصولگرایی و مشخصا اعضای جبهه پایداری در مجلس برای کشاندن رییس‌جمهور به مجلس و تحت فشار قرار دادن روحانی به‌بهانه سوال از رییس‌جمهور، امیدی‌ها باید با استیضاح وزیر اقتصاد که حتی اگر مقصر اصلی اوضاع نابسامان اقتصادی کشور نباشد که تاحدودی هست، سخنگوی تیم اقتصادی و مهم‌ترین مقامی است که مجلس قادر به استیضاح اوست، کمی از این فشار پایداری بر دولت را کاهش دهند. جالب آنکه اصولگرایان در روزهای پیش از آن، اصلاح‌طلبان مجلس را متهم می‌کردند که هدف‌شان از استیضاح کرباسیان همین بوده و دراین میان، اصلاح‌طلبان نیز تلویحا گفته بودند که باید به‌جای سوال از رییس‌جمهور، از روحانی بخواهیم تیم اقتصادی دولتش را ترمیم کند و اگر چنین نکرد، ناچاریم به استیضاح وزرای این تیم. در‌این میان اما صدای مخالفان استیضاح کرباسیان در جبهه اصلاحات بلندتر بود. به‌خصوص آن طیفی از جریان اصلاحات که تا پیش از این، بیش از همه منتقد فراکسیون امید و عملکرد رییس این فراکسیون بودند، ناگهان مدعی و مدافع فراکسیون شده و گفتند که چرا یک عضو این فراکسیون برخلاف نظر سایر اعضای امید، برای استیضاح کرباسیان نطق کرده و تیتر زدند «گل‌به‌خودی» زده است. این انتقادها از آن یک نماینده خاص اصلاح‌طلب که الیاس حضرتی نماینده تهران باشد اما در حالی به اوج رسید که حضرتی تنها اصلاح‌طلب و امیدی‌ ناطق در آن جلسه استیضاح نبود. هادی بهادری نماینده ارومیه، جلیل رحیمی‌جهان‌آبادی نماینده تربت‌جام و علی ساری نماینده اهواز نیز اعضای فراکسیون امید بودند و نه‌تنها به استیضاح کرباسیان رای دادند، بلکه همچون حضرتی علیه وزیر اقتصاد و برخلاف نظر اعلامی فراکسیون امید نطق کردند. در این میان ازقضا الیاس حضرتی که این‌چنین مورد انتقاد قرار گرفت، تنها امیدی این جمع بود که پیش از جلسه اعلام کرد باتوجه به‌نظر فراکسیون مبنی بر حمایت از وزیر اقتصاد، برای آنکه خود نظری دیگر دارد، از این فراکسیون استعفا کرده است. حال آنکه بهادری، رحیمی و ساری حتی در این حد نیز هزینه شخصی ندادند. شاید مهم‌تر از اینها آن بود که رحیمی‌جهان‌آبادی تنها نماینده‌ای بود که چند نوبت در نطقش، خود را عضو فراکسیون امید و یک اصلاح‌طلب حامی دولت معرفی کرد.

صدای مخالفان

اینها اما به نظر برای منتقدان کفایت نمی‌کرد و اوضاع چنان پیش رفت که فی‌المثل شیرزاد عبداللهی روزنامه‌نگار اصلاح‌طلبی که البته پیش‌تر او را به عنوان یک کارشناس آموزش و پرورش می‌شناختیم، در یادداشتی با عنوان «خطای آشکار الیاس حضرتی»، نوشت: «آقای حضرتی موضع خودش را اعلام کرده: «رییس‌جمهور مقصر است و باید استیضاح شود.» موضع حضرتی یک موضع ناتمام است. حضرتی فقط بخشی از حقیقت را گفته و بخش گُنده‌تر حقیقت را نگفته است. ویژگی آدم‌های زرنگ و فرصت‌جو این است که هوا را بو می‌کشند و درجهت منفعت خود عمل می‌کنند. دشوار بتوان تصور کرد که آقای حضرتی در جایگاه رهبر اصلاح‌طلبان رادیکال که از روحانی عبور کرده‌اند، ظاهر شود.

استدلال استیضاح‌کنندگان

واقعیت آن است که طرح موضوع استیضاح روحانی ازسوی حضرتی نیز از این جهت بود. او با آگاهی از فضاسازی‌های رسانه‌ای روزهای گذشته اصولگرایان برای استیضاح رییس‌جمهور، این مساله را عنوان کرد و در عمل، نه‌تنها تلاشی برای این استیضاح انجام نداد، بلکه در مصاحبه‌ها و اظهارنظرهای مکررش در روزهای گذشته بارها و بارها با این تلاش‌ها مخالفت کرده بود. حضرتی اتفاقا دنبال استیضاح رییس‌جمهور نبوده و به‌همین‌دلیل نیز برای استیضاح وزیر اقتصاد تلاش کرد؛ تلاشی که حالا نتیجه داده و اگرچه منجر به برکناری وزیر اقتصاد روحانی شده اما فضایی را ایجاد کرد که تنها 48 ساعت پیش از حضور روحانی برای پاسخگویی به سوالات نمایندگان، تمام آنچه باید گفته می‌شد ازسوی وزیر اقتصادش بیان شد و مهم‌تر از آن، بخش قابل‌توجهی از فشار اصولگرایان علیه روحانی نیز گرفته شد. در این میان اما نکته‌ای که ناگفته ماند، این بود که البته نطق حضرتی نقشی تعیین‌کننده در رای مجلس به برکناری کرباسیان داشت اما او تنها یکی از 14 نماینده‌ای بود که علیه وزیر اقتصاد نطق کردند و آن 13 نماینده دیگر، اگرچه همگی عضو فراکسیون امید نبودند اما به هرحال عضو فراکسیون‌های مجلس بودند و مهم‌تر آنکه این تنها فراکسیون امید نبود که رسما با استیضاح کرباسیان اعلام مخالفت کرد، بلکه هر 3 فراکسیون سیاسی مجلس، مخالف این استیضاح بودند و اعضای‌شان همچون حضرتی علیه استیضاح نطق کردند و رای دادند. اما انتقادها همه به الیاس حضرتی رسید و فراکسیون امید. اینهاست که باعث می‌شود در انگیزه منتقدان شک کنیم و باورمان نشود آنها صرفا به‌خاطر دلسوزی برای دولت و اصلاحات است که این‌چنین، زبان به انتقاد گشوده‌اند و نه عداوتی با فراکسیون امید دارند و نه مشکلی با رییس این فراکسیون.

منبع: روزنامه اعتماد