یادداشتی از مینو خالقی؛
آزادی گردش اطلاعات به عنوان پیش‌شرط آزادی بیان لازم است
خالقی نوشت: آنچه به عنوان بال دستیابی به دموکراسی در حقوق بین‌الملل بشر مورد توافق جامعه بین‌المللی است، موضوع آزادی گردش اطلاعات به عنوان پیش‌شرط آزادی بیان و لازمه آن خواهد بود. بدون وجود فضای آزاد دستیابی و گردش اطلاعات، دموکراسی‌ها به سمت پوپولیسم حرکت خواهند کرد و عملا دموکراسی، کالبدی بی‌محتوا خواهد شد.
اعتمادآنلاین| مینو خالقی در یادداشتی نوشت: روز جهانی آزادی مطبوعات را سپری کردیم. شاید بیش از هر زمان این روز، یادآور نقش اساسی و بنیادین مطبـــوعـات در راهبری و اصلاح امور برای دستیابی به یک دموکراسی پایدار است.
نکته قابل توجه در بحث آزادی رسانه، نحوه برخورد یک نظام سیاسی با مولفه‌های حق بنیادین آزادی بیان است. حق «ایجاد»، «دریافت» و «ارسال» محتوا برای مخاطب. حقوقی که در اسناد بین‌المللی و منطقه‌ای حقوق بشر بارها مورد تاکید و مداقه بوده است و عملا دستیابی به حق آزادی بیان، بدون وجود مولفه‌های اساسی آن غیرممکن محسوب خواهد شد. این موضوع خود بیانگر اهمیت حق دسترسی به اطلاعات و آزادی گردش اطلاعات برای شهروندان است.
حقوقی که همزمان هم حرکت مثبت و ایجابی فراهم‌آوری زمینه‌ها و هم حرکت سلبی حکومت‌ها در جلوگیری از محدودیت‌ها را دربرخواهد داشت. البته ذکر این موضوع خالی از فایده نخواهد بود که در تمام کشورها نسبت به موضوعاتی شبیه به سوءاستفاده‌های جنسی از کودکان یا محتوای آموزشی در محصولات تولیدی یا وارداتی برای کودک و نوجوان یا محتوای توهین آمیز به عقاید مذهبی، دینی و قومیتی یا آموزش‌های تروریستی، محدودیت‌های تولید، ارسال یا دریافت پیام وجود دارد و فیلترینگ در این زمینه‌ها امری مورد قبول و طبیعی خواهد بود. آنچنان که هم در میثاقین و هم اسناد منطقه‌ای حقوق بشر در بخش آزادی بیان و رسانه این نکات مورد توجه و تاکید قرار گرفته است. اما آنچه به عنوان بال دستیابی به دموکراسی در حقوق بین‌الملل بشر مورد توافق جامعه بین‌المللی است، موضوع آزادی گردش اطلاعات به عنوان پیش‌شرط آزادی بیان و لازمه آن خواهد بود. بدون وجود فضای آزاد دستیابی و گردش اطلاعات، دموکراسی‌ها به سمت پوپولیسم حرکت خواهند کرد و عملا دموکراسی، کالبدی بی‌محتوا خواهد شد.
از دیگر سو، مولفه‌های اصل جهانی حکمرانی مطلوب همچون اثربخشی و شفافیت با سد‌های جدی مواجه شده و فساد سیستماتیک جایگزین نظارت همگانی خواهد شد. آنچنان که تجربه جهانی، آمار بانک جهانی و سازمان‌های تخصصی همچون شفافیت بین‌الملل، رتبه کشورها در رنکینگ فساد اداری سیستماتیک را، در پیوندی عمیق با نحوه دستیابی به اطلاعات و گردش آزاد آن برای شهروندان می‌داند. خلاصه آنکه، شاید حکومت‌ها در برهه‌های زمانی خاص و برای حفظ حاکمیت خویش بر منافع سرزمینی و جهانی، راه‌حل را در فیلتر، بستن و دشوارکردن دسترسی‌ها ارزیابی کنند، اما در طولانی مدت، نتایج مستحدثه، می‌تواند به میزانی عمیق و تخریب‌کننده ساختار سیاسی- اجتماعی باشد که در یک نمودار ساده هزینه و سود، می‌توان عدم ثمربخشی فیلترینگ در مقایسه با آزادی شهروندان در دستیابی به اطلاعات را مورد اثبات قرار داد.
آنچه در روزگار کنونی تحت عنوان انتقاد به رسانه «یکسویه» مطرح می‌شود امری قابل تامل و البته نقد خواهد بود. چرا که سال‌هاست مطبوعات و رادیو و تلویزیون به عنوان رسانه‌های یکسویه، مسوول تولید و ارسال پیام هستند و البته وجود پدیده‌هایی همچون شهروند - خبرنگار یا نقش‌آفرینی مستمر شهروندان در رادیو و تلویزیونِ خدمت عمومی، ایجاد فضای گفت‌وگو و مناظره در مسائل مختلف اجتماعی و سیاسی با لحاظ آزادی بیان و پس از بیان، تا حدودی این فضای یکسویه را تحت تاثیر و تغییر قرار داده است. اما در هر حال همچنان حضور همین رسانه‌های به ظاهر یکسویه در انتقال و ارسال پیام، مهم و غیرقابل حذف خواهد بود.
در کشور ما، سال‌هاست فضای مجازی و پیام‌رسان‌های آن اگر چه یکسویه، بار عدم وجود و امکان بیان آزاد و گردش آزاد اطلاعات در رادیو و تلویزیون ملی و مطبوعات را بر دوش کشیده‌اند و خوب یا بد به جهت سرعت، فراگیری و راحتی دسترسی، مرجع ابتدایی اخبار و اطلاعات محسوب شدند. حذف و محدودیت آنها و فیلترینگ، نه تنها شاخصه‌های حقوق شهروندی و حاکمیت مطلوب را مورد تحدید و تهدید قرار می‌دهد، که فاصله میان حاکمیت و مردم را بیشتر کرده، اعتماد و امید را مورد مخاطره قرار می‌دهد.
یادمان باشد این‌بار ایران واقعا در «شرایط حساس کنونی» قرار دارد و بیش و پیش از هر چیز وحدت، اعتماد، امید و همگرایی ملی راه‌حل و ضامن برون رفت از این شرایط خواهد بود.
منبع: روزنامه اعتماد
دیدگاه تان را بنویسید