اعتمادآنلاین در گفت‌وگو با کارشناسان بررسی می‌کند
انتقال آب دریای عمان استان‌های شرقی را زنده خواهد کرد؟
از سال‌های دور مسئولان مختلف رویای انتقال آب از شمال و جنوب به مرکز کشور را در سر می‌پرورانند و حتی در برهه‌هایی مقدمات اجرای آن را هم بچینند اما این کار هیچ وقت عملی نشده است چون کارشناسان محیط‌زیست اعتقاد دارند که با این کار اقلیم کل کشور دستخوش تغییر می‌شود و احتمال اینکه دریاها آسیب ببینند و دردی هم از مرکز کشور دوا نشود بسیار قوی است.
اعتمادآنلاین| فاطمه رجبی- ایران کشوری است میان دو دریا. کشوری که با داشتن دریاهای پهناور در بالا و پایین، شهرهای مرکزی‌اش دغدغه کمبود آب داشته‌اند. همین موضوع باعث شده که از سال‌های دور مسئولان مختلف رویای انتقال آب از بالا و پایین به مرکز کشور را در سر بپرورانند و حتی در برهه‌هایی مقدمات اجرای آن را هم بچینند اما این کار هیچ وقت عملی نشده است چون کارشناسان محیط‌زیست اعتقاد دارند که با این کار اقلیم کل کشور دستخوش تغییر می‌شود و احتمال اینکه دریاها آسیب ببینند و دردی هم از مرکز کشور دوا نشود بسیار قوی است.
با این وجود در هر دولتی گروهی به بررسی امکان این کار پرداخته‌اند مخصوصاً در یکی دو سال اخیر که کشور وارد دوره خشکسالی جدی شده و ایران یکی از اصلی‌ترین قربانیان تغییرات اقلیمی جهانی محسوب می‌شود. کمبود آب چنان شهرهای مرکزی را در برگرفته که احتمال درگیری بین مردم استان‌های مختلف دور از ذهن نیست، طلیعه این درگیری را می‌توان در تحرکات کشاورزان اصفهانی و صدمه زدن آنها به لوله‌های انتقال آب از اصفهان به یزد دید. حالا خبر می‌رسد که انتقال آب دریای عمان به سه استان سیستان و بلوچستان، هرمزگان و خراسان رضوی آنقدر جدی شده که احتمالاً تا سال آینده اجرا شود. این خبر را معاون محیط‌زیست دریایی سازمان حفاظت محیط‌زیست داده و گفته: «سازمان حفاظت محیط‌زیست انتقال آب را آخرین گزینه می‌داند اما باید دقت کنیم که هر دریایی شرایط خاص خود را دارد. به همین علت ما به انتقال آب دریای خزر و خلیج فارس نه گفتیم. دریای عمان به خصوص شمال شرقی آن شرایط متفاوتی دارد ضمن اینکه چاره دیگری برای تأمین منابع آب مورد نیاز این مناطق نداریم.»
با وجود اینکه پروین فرشچی انتقال آب از دریای عمان را از روی ناچار تنها گزینه باقی‌مانده روی میز می‌داند، پرویز کردوانی، جغرافیدان و پدر کویرشناسی ایران به اعتمادآنلاین می‌گوید: «علم امروز ثابت کرده که انتقال آب از دریا به مقاصد دور دست روش مناسبی نیست. این روش سال‌ها است که مردود شمرده می‌شود. در حال حاضر گفته می‌شود که حتی مناطق خشک و بی آب باید با همان مقدار آبی که دارند مدیریت شوند، مگر اینکه آب به اندازه آشامیدن و زندگی روزمره هم وجود نداشته باشد.»
او ادامه می‌دهد: «در بسیاری از کشورها آب دریا شیرین می‌شود اما این کار برای مصرف ساحلی استفاده می‌شود. انتقال آب نه تنها می‌تواند به دریای مبدأ آسیب وارد کند بلکه برای مقصد هم مشکلاتی به وجود می‌آورد.»
کردونی اصلاح الگوی مصرف و ایجاد تحولات کلان در نگاه مردم و مسئولان به مقوله مدیریت آب را اولویت می‌داند و می‌گوید: «همه می‌دانند که ما با کمبود آب مواجه هستیم اما آیا این موضوع باعث شده که مسئولان و مردم نگاهشان را به مصرف آب تغییر دهند؟ هنوز هم سیستم مدیریتی ما به اولویت‌های مصرف آب توجه نمی‌کند و در همان تصوراتی به سر می‌برد که 30 سال پیش داشت. هنوز هم نماینده فلان شهر مرکزی برای گرفتن مجوز تأسیس کارخانه فولاد تلاش می‌کند. هنوز هم نحوه استفاده از آب در کشاورزی و صنعت به هیچ وجه بهینه نیست. در چنین شرایطی باید به انتقال آب فکر کنیم؟ خب آب دریا هم حدی دارد.»
او می‌گوید: «وقتی در زمان کمبود آب به جای اصلاح ساختارها و نگرش‌ها به سمت پروژه انتقال آب برویم باز هم بعد از مدتی با مشکلات متعدد رو به رو خواهیم شد. تصور کنید که ما یک مخزن داریم و این مخزن باید پرآب باشد اما در آن یک سوراخ بزرگ وجود دارد که آب را بیرون می‌ریزد و هدر می‌دهد. آیا عقلانی است که ما به جای بستن آن سوراخ و بعد اندیشیدن درباره نحوه پر کردن مخزن، دائم به فکر پر کردن آن از راه‌های مختلف باشیم؟ انتقال آب دریا به شهرهای مرکزی و خشک دقیقاً به معنی اعمال راه حل اول است. این موضوع بارها از سوی کارشناسان به مسئولان گوشزد شده اما متاسفانه آنها بیشتر به فکر ارائه راهکارهای کوتاه مدت هستند چون به رضایت سریع مردم نیاز دارند. در حالی که مسئله خشکسالی نیاز به راه حل‌های زمان بر با نگاه توسعه‌ای دارد.»
او به مشکل آب سیستان و بلوچستان هم اشاره می‌کند و می‌گوید: «در مورد این استان ما مسئله جدی حقابه هیرمند را داریم. افغانستان در این زمینه به شدت کوتاهی می‌کند و همین موضوع شرایط منطقه را بحرانی کرده است. این مشکل باید از طریق دیپلماسی حل شود، نه اینکه بگوییم خب حالا که حقابه هیرمند را نمی‌دهند ما هم از یک جای دیگر آب مردم را تأمین می‌کنیم. از بین رفتن هیرمند هزاران مشکل برای منطقه ایجاد می‌کند که یکی از آنها کمبود آب مصرفی مردم و کشاورزی است. این رودخانه زندگی را در این اقلیم حفظ کرده است.»
با وجود انتقاداتی از این دست، عده‌ای از کارشناسان انتقال آب دریای عمان را با توجه به اتصال این دریا به اقیانوس، منطقی می‌دانند. مسعود تجریشی یکی از آنها است. او به اعتمادآنلاین می‌گوید: «متاسفانه به غلط، صنایعی در مرکز ایران احداث شده‌اند که نیاز به آب دارند. برای احداث این صنایع هزینه زیادی شده است و امکان جا به جایی آنها هم وجود ندارد. بنابراین باید برای رساندن آب به آنها فکری کرد. ضمن اینکه در حال حاضر مسئله فراتر از زنده نگه داشتن صنایع است. اکنون ما با کمبود آب برای نیازهای روزمره مردم و همچنین کشاورزی رو به رو هستیم. با از بین رفتن کشاورزی در شهرهای کم‌آب، بحران‌های اجتماعی مختلفی به وجود خواهد آمد. بنابراین نمی‌توان نسبت به این موضوع بی‌تفاوت بود.»
او میزان برداشت آب از عمان و خلیج فارس از سوی کشورهای دیگر را بسیار بیشتر از ایران اعلام می‌کند و می‌گوید: «در سال‌های گذشته که بحران کم‌آبی به شکل امروز ایران را در بر نگرفته بود، نیاز به برداشت آب از دریای عمان و شیرین کردن آن به صورت کلان احساس نمی‌شد اما در تمام طول این سال‌ها کشورهای حاشیه خلیج فارس و دریای عمان به این کار مشغول بوده‌اند و این یک کار قدیمی در این کشورها است.»
او ادامه می‌دهد: «شرق کشور از نظر کمبود آب شرایط ویژه‌ای دارد، منطقه‌ای در شرق کشور است که در آن معادن سنگان بسیار غنی وجود دارد اما برای راه اندازی و رونق دادن به این بخش‌ها با مشکل نبود آب مواجه هستیم ما برای اینکه بتوانیم از این معادن غنی استفاده کنیم و بتوانیم مشکلات اقتصادی را در شرق کشور برطرف کنیم، باید آب را از دریای عمان انتقال دهیم. با این کار جمعیت را در این مناطق مستقر می‌کنیم.»
او می‌گوید: «دریا یک نعمت خدادادی است که کشور ما از آن بهره مند است، چرا ما نباید از این نعمت استفاده کنیم؟»
دیدگاه تان را بنویسید